İşsizlik maaşı işsizlik sigortasından sağlanan en önemli yardım. Ancak işsizlik sigortasında yalnızca işsizlik maaşı yok. Bunun dışında belki de en önemli yardım işsizlik maaşı alan kişi ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin genel sağlık sigortası primlerinin ödenmesi. Bu sayede işsizler maaş aldıkları süre boyunca sağlık hizmetlerinden prim ödemeksizin yararlanabiliyorlar.
İşsizlik parası almaya başlayan kişinin genel sağlık sigortası primleri İŞKUR tarafından ödenir. Örneğin 10 ay boyunca işsizlik parası alan kişi 10 ay boyunca İŞKUR tarafından ödenen genel sağlık sigortası primleri sayesinde sağlık hizmeti alabilir. Diğer yandan işsizlik parası alan kişinin bakmakla yükümlü olduğu kişiler, yani eşi ve yaş sınırını geçmeyen çocukları bu süre boyunca sağlık hizmetlerinden yararlanabilir. Dolayısıyla işsizlik parası alan kişinin bu süre boyunca sağlık hizmetlerinden yararlanması için herhangi bir işlem yapması gerekmez.
İş bulanın durumu
İşsizlik parası almaktayken yeni bir işe giren kişi, işsizlik parası almaya hak kazandığı sürenin kalan kısmını, yeniden işsizlik sigortasından maaş almayı hak etmeden işsiz kaldığında almaya devam edebilir. Örneğin 2023 yılının Şubat ayında işsiz kalan ve 10 ay işsizlik parası almaya hak kazanmış ve şubat, mart ve nisan ayları için maaş almış kişi Mayıs ayında işe girerse işsizlik parası kesilir. Bu kişi yeni girdiği işten temmuz ayında ayrılır ise kalan 7 aylık işsizlik maaşı alma hakkından yararlanabilir. Yeni işinden nasıl ayrıldığı da bu noktada önemli değildir. İşçi istifa da etse kalan süre kadar işsizlik parası almaya devam edebilir. Yeni işinde en az 1080 gün çalışır ve işsizlik parası hakkederek işten ayrılırsa bu durumda 8 değil, 10 ay işsizlik parası alabilir.
Kanunu dolanan borçlu çıkar...
İşsizlik sigortasından yararlanmak için işten kendi isteği ile ayrılmamış olmak şartı var. Yani istifa eden veya pek çok kurumsal şirketin son dönemlerde izlediği bir yöntem olan karşılıklı anlaşma ile (ikale) iş sözleşmesini fesheden işçiler işsizlik sigortasından yararlanamıyor. Kurumsal şirketler son dönemde çalışanlarına işten çıkış paketleri hazırlayarak ikale sözleşmesi ile iş ilişkisini sonlandırıyorlar. Bu şekilde işten ayrılan işçinin de işsizlik sigortasından yararlanma hakkı bulunmuyor.
İkale imzalayan çalışanlar için bazı durumlarda işverenlerin kanunu dolaşarak işçiyi işsizlik sigortasından yararlandıracak şekilde bir işten çıkış koduyla işten çıkarttığı görülüyor. Eğer bu durum ortaya çıkartılır ve işçinin haksız yere işsizlik maaşı aldığı ortaya konulursa, işçiye haksız ödenen işsizlik maaşları faiziyle geri istenecektir. Bu durum eğer işverenden kaynaklı olarak gerçekleşmişse bu durumda işverenden tutarlar istenecektir.
Kısa çalışmaya gidilen işyerlerinde çalışan ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanan işçiler için kısa çalışmanın başladığı tarihten itibaren işsizlik maaşı alma hakkı da doğmuş oldu. Cumhurbaşkanı kararıyla kısa çalışma ödeneklerinin işsizlik maaşı süresinden mahsup edilmeyeceği de hüküm altına alındığı için kısa çalışma ödeneği alan işçiler istifa ederek kısa çalışma başlangıç tarihinden önce hak ettikleri süre kadar işsizlik maaşı alabilirler.
Gençler için yeni düzenleme önerisi
Türkiye’de işsizlik sigortasından daha fazla kişinin yararlanabilmesi için atılması gereken önemli bir adım işgücü piyasasına ilk kez girecek gençlerimizin de belirli şartlarda işsizlik sigortasından yararlanabilmesinin sağlanmasıdır. Yeni bir düzenleme getirilerek, mezun olmuş ve gelir seviyesi düşük olan kişilere belirli şartlar dahilinde işsizlik parası verilerek daha iyi iş aramaları sağlanabilir. Cem Kılıç
