“Tedarik zinciri finansmanı anlaşması” yapan Kayra Bey’in size mesajı var:
Gençlik başımda duman, ben bu işten anlamam.
Bahar dalında yaprak, yıldızdan daha parlak.
Finansal yükümlülük mü olacak, yoksa ticari borç mu kalacak?
Dostlar söylesin bana, borçlanma oranı ne olacak?
Kayra Bey gazete sayfalarını çevirirken gözü ters faktoring (reverse factoring, structured payables, supplier finance arrangements) adıyla da bilinen tedarik finansmanı haberine takıldı. Dünya Tedarik Finansmanı 2022 raporuna göre 2021 yılında işlem hacmi bir önceki yıla göre %38 artışla 1,8 milyar Amerikan doları ulaşmıştı. Hemen internetten sistemin nasıl işlediğini araştırmaya başladı. Alıcı (buyer), satıcı (supplier-vendor) ve finansal kuruluş veya bankadan oluşan üçlü anlaşma, satıcıya banka aracılığıyla alacaklarını zamanında veya erken tahsil etme imkânı sağlarken, alıcıya da zamanında veya daha geç ödeme fırsatı sunarak, nakit yönetimi sağlıyor. Anlaşmanın üçüncü tarafı banka da erken tahsilat iskontosunu veya geç ödeme faizini alarak, işlemi her taraf için “kazan- kazan” mottosuyla sonlandırıyor.
Ne güzel bir sistem diye düşünürken, gözüne bir yazı takıldı:
“Tedarikçi finansmanında yapılan hatalar finansal tablo rasyolarını vurdu! Ticari borcunu finansal borç olarak sınıflayan şirketin kredi kullanım taahhütleri (debt covenants) ve kaldıraç oranı (leverage ratios) ters-düz oldu. Nakit akış tablosunda da faaliyetten nakit çıkışı (operating cash outflow) yerine finansman çıkışı yazan şirket acaba finansman sıkıntısına girer mi?”
Kayra Bey’in içine bir kurt düşmüştü ama pes etmek yok, diye mırıldandı. “Tedarikçi Finansmanında Dolce-Vita bitiyor mu ve Tedarikçi Finansmanı (Riski) Ayın Karanlık Yüzü mü” başlıklı makalelerimi de okuyunca üç soruyu cevaplarsa bu olayı çözeceğini düşündü.
1) Ticari borcu finansal tablo dışı bırakabilir miyim (derecognition) ve ne zaman?
2) Finansal tabloda borcu nasıl göstermeliyim?
3) Nakit akış tablosu nasıl etkilenir?
Artık ticari borcum yok mu?
Madem Kayra Bey’den bize mesaj var o zaman hep beraber olayı çözmeye çalışalım. Uluslararası Finansal Raporlama Yorum Komitesi, IFRIC’in Aralık 2020 kararında da belirttiği üzere birinci sorunun cevabı TFRS/UFRS 9 Finansal Araçlar Standardında. Bir borcun finansal tablo dışı bırakılabilmesi (extinguishment) için paragraf 3.3.1’e göre borcunuzun hukuki olarak sonlanması, iptal olması, süresinin dolması veya borcun nakit veya benzeri şekillerle ifa edilmesi gerekir. Bazı önemli sözleşme değişiklikleri de (substantial modification) borcun finansal tablo dışı bırakılmasıyla sonuçlanabilir.
Ticari borcu finansal tablonuzdan çıkarıp yerine bankaya borcu gerçeğe uygun değerinden (fair value) finansal tablolara kaydettiğinizde, eski borcun bilançoda taşınan değeri ile yeni borç arasındaki kar-zarar tablosuna kayıp veya kazanç olarak yazılacaktır. Umarım sizin için kazanç olur Kayra Bey!
Finansal tablolardan ticari borcunuzu çıkarıp çıkaramayacağınıza karar veremiyorsanız, sizinle birkaç ipucu paylaşayım:
İşlemin amacını iyi anlamalısınız. Amaç alıcının işletme sermayesini mi güçlendirmek mi yoksa satıcının kredibilitesine destek olmak mı? Araya banka girdikten sözleşme şartları, ödeme vadeleri normal piyasa şartlarına göre büyük değişkenlik gösterdi mi? Bankayla sözleşme şartlarını belirleyen taraf kim, alıcı mı yoksa satıcı mı?
Finansal borç mu yazmalıyım?
Gelelim, Kayra Bey’in ikinci sorusuna… Tedarikçi finansmanı anlaşması yaptığımda artık ticari borç artık ticari değil de finansal borç mu diyeceğim?
Bu sorunun cevabı da UMS/IAS 1 Finansal Tabloların Sunuluşu Standardında saklı. Gerek standardın 54. Paragrafı gerekse IFRIC komitesinin cevabı borcun “ticari borç” olarak gösterilmesi için aşağıdaki şartları sağlaması gerekir:
a) Hizmet veya mal alımını ödemek için
b) Satıcı ile mutabık kalınmış bir faturaya bağlı ve
c) Şirketin normal faaliyet döngüsünde yer alan işletme sermayesi amaçlı bir yükümlülük olmalı.
Kayra Bey, tüm bu kriterleri dikkate aldığınızda, bankaya olan borcunuzu bilançoda ticari borç olarak gösterebilmeniz için bu borcun diğer ticari borçlarla benzer içerik ve işleve sahip olması, işletme sermayesinin bir parçası olarak nitelenmesi gerekir. Eğer tedarikçi finansmanı anlaşması sonucu ticari borcunuzu finansal tablo dışına çıkarmak zorunda kalıyorsanız, yeni borcun finansman borcu olarak kaydedilme olasılığı oldukça yüksektir, aman dikkat.
Nakit tablosunu nasıl etkileyecek?
Evet gelelim, son sorumuza… IFRIC Komitesi, ters faktoring anlaşması sonucu nakit giriş – çıkışı gerçekleştiyse bunun nakit tablosunda yer alması gerektiğini, nakit-giriş çıkışı olmadığı durumda ise işlemin dipnotlarda açıklanması gerektiğini belirtti. Banka ile yapılan tedarik zincir finansmanı anlaşmasında banka aracı olarak (agent) hareket ediyorsa, kaynak girişlerinin finansman, nakit çıkışlarının ise esas faaliyetlerden olarak sunulması beklenir.
Kayra Bey, bu konunu da üstesinden geleceğinize eminiz. Aslı GEDİK
https://www.ekonomim.com/kose-yazisi/kayra-beyin-gozu-tedarikci-finansmaninda/687888
