I-Giriş

Vergi mükelleflerinin vergisel işlemlere karşı başvurabileceği haklardan biri de vergi mahkemeleri nezdinde dava açma hakkıdır. Ancak mükellefler bu hakka belirli şartlar altında başvurabilecek olup, bu şartlardan birisi süre şartıdır.

İdari Yargılama Usulü Kanunu (İYUK) 7. maddesine göre, özel kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hallerde vergi mahkemelerinde dava açma süresi 30 gündür. Bu süre hak düşürücü süre niteliğinde olup, bu süre zarfında dava açılmaması halinde mükellefler açısından vergi yargısına başvuru şansı kalmayacaktır.

Bu durumdaki mükellefler, Vergi Usul Kanunu (VUK) 117 ve 118. maddesinde yer alan vergi hatası niteliğinde olan düzeltme talepleri VUK’un 124. maddesinde belirtilenlerce reddedilmesi halinde vergi yargısına başvurabilirler.

II-Vergi Hatası ve Düzeltme Kavramları

Yukarıda da belirtildiği üzere, şikâyet yoluna başvurulacak vergisel işlemin VUK’a göre vergi hatası niteliğinde olması şarttır. Bu nedenle öncelikle, vergi hatası kavramı üzerinde durulmalıdır.

Vergi hatası nedir?

 Vergiye müteallik hesaplarda veya vergilendirmede yapılan hatalar yüzünden haksız yere fazla veya eksik vergi istenmesi veya alınması demek olup, hesap hataları ve vergilendirme hataları şeklinde ikiye ayrılmıştır. (VUK madde 116)

Hesap hataları aşağıdaki nedenlerden olabilmektedir;

• Matrah hataları: Vergilendirme ile ilgili beyanname, tahakkuk fişi, ihbarname, tekalif cetveli ve kararlarda matraha ait rakamların veya indirimlerin eksik veya fazla gösterilmiş veya hesaplanmış olmasıdır.
•   Vergi miktarında hatalar: Vergi nispet ve tarifelerinin yanlış uygulanması, mahsupların yapılmamış veya yanlış yapılmış olması, birinci bentte yazılı vesikalarda verginin eksik veya fazla hesaplanmış veya gösterilmiş olmasıdır.
•  Verginin mükerrer olması: Aynı vergi kanununun uygulanmasında belli bir vergilendirme dönemi için aynı matrah üzerinden bir defadan fazla vergi istenmesi veya alınmasıdır. (VUK madde 117)

Vergilendirmede yapılabilecek hatalar aşağıdaki nedenlerden olabilmektedir;

• Mükellefin şahsında hata: Bir verginin asıl borçlusu yerine başka bir kişiden istenmesi veya alınmasıdır.
• Mükellefiyette hata: Açık olarak vergiye tabi olmayan veya vergiden muaf bulunan kimselerden vergi istenmesi veya alınmasıdır.
• Mevzuda hata: Açık olarak vergi mevzuuna girmeyen veya vergiden müstesna bulunan gelir, servet, madde, kıymet, evrak ve işlemler üzerinden vergi istenmesi veya alınmasıdır.
• Vergilendirme veya muafiyet döneminde hata: Aranan verginin ilgili bulunduğu vergilendirme döneminin yanlış gösterilmiş veya süre itibariyle eksik veya fazla hesaplanmış olmasıdır. (VUK madde 118)

Düzeltmeye yetkili makam neresidir?

Düzeltme daha iyi duruma getirmek için yapılan değişiklik anlamına gelmekte olup, vergisel hataların düzeltilmesi yetkisi vergi dairesi müdürüne aittir. Bu hatalar düzeltme fişine dayanılarak düzeltilir. (VUK madde 120)

Düzeltme zamanaşımı süresi ne kadardır?

Vergi hatalarının düzeltilmesi 5 yıllık zamanaşımına tabi olmakla birlikte, düzeltme zamanaşımı süresi;

• Zamanaşımı süresinin son yılı içinde tarh ve tebliğ edilen vergilerde hatanın yapıldığı,
• İlan yolu ile tebliğ edilip vergi mahkemesinde dava konusu yapılmaksızın tahakkuk eden vergilerde mükellefe ödeme emrinin tebliğ edildiği,
•  İhbarname ve ödeme emri ilan yoluyla tebliğ edilen vergilerde 6183 sayılı Kanuna göre haczin yapıldığı,

tarihten başlayarak 1 yıldan aşağı olamaz. (VUK madde 126)

III-Şikâyet Yoluyla Düzeltme ve İdari Yargıda Dava Açmanın Esasları

İdarece şikâyet yoluyla düzeltme başvurusunun reddedilmesi veya kesin olmayan muğlak bir cevap verilmesi halinde, idari yargıya başvuru hakkı bu noktada tekrar kazanmaktadırlar. Bu anlamda çalışmanın bu bölümünde şikâyet yoluyla düzeltme esasları ile idari yargıya başvuru hakkında bilgi verilecektir.

Vergi mahkemesinde dava açma süresi geçtikten sonra yaptıkları düzeltme talebi reddolunan mükellefler şikâyet yoluyla Hazine ve Maliye Bakanlığına başvurabilirler. Bu kapsamda olan başvurular il özel idare vergileri hakkında valiliğe, belediye vergileri hakkında ise belediyeye yapılır. (VUK madde 122)

İdari Yargılama Usulü Kanunu (İYUK) 10. maddesi 14.07.2021 sayılı ve 7731 sayılı kanunun 1. maddesi ile değiştirilmiş olup, güncel haline göre, şikâyet yoluyla düzeltme talebini takiben 30 günlük (değişiklik öncesi 60 gün)  süre içinde Bakanlığın cevap vermemesi halinde istek reddedilmiş sayılır. İdarenin şikâyeti reddetmesi ya da altmış günlük süre içinde cevap vermemesi (idari makamların sükûtu, zımni red) halinde dava açma süresi içinde, vergi mahkemelerine dava açılabilir.

30 günlük süre içinde idarece verilen cevap kesin değilse, mükellef bu cevabı talebin reddi sayarak kesin cevabı beklemeden dava açabilir. Ancak bu durumda, bekleme süresi başvuru tarihinden itibaren 4 aylık (değişiklik öncesi 6 aylık) hak düşürücü süreyi geçemez. Diğer taraftan mükellef kesin cevabı beklemeyi de tercih edebilir ve bu durumda kesin cevap verildiği tarihten itibaren 30 gün içinde vergi mahkemesinde dava açabilir. (İYUK madde 10)

Düzeltme talebinin reddi üzerine davanın açılması gereken mahkeme, düzeltilmesi istenen vergileri tarh eden, cezayı kesen ve tahakkuk ettiren vergi dairesinin bulunduğu yerdeki vergi mahkemesidir. (İYUK madde 32)

Ancak, vergi mahkemesine dava konusu olan vergi hatasına ilişkin düzeltme talebi işlemi zamanaşımı süresi olan 5 yılı aşmamalıdır.

IV. Sonuç

Hazine ve Maliye Bakanlığı’na şikâyet yolu ile müracaat, dava açma süresinin geçtiği durumlarda mükellefler tarafından başvurulabilecek bir yoldur. Ancak, kanuni süresi içerisinde dava açma yoluna göre daha zor başvuru şartları vardır. Bu anlamda, vergisel işlemlere taraf olan mükellefler sadece dava açma anlamında değil, uzlaşma veya cezalarda indirim gibi VUK’da yer alan diğer haklarına ilişkin başvuru süresilerini takip etmeleri önem arz etmektedir.

Ayrıca III. Bölümde belirtildiği üzere, İYUK’un 10. Maddesinde yer alan zımni red süresi 14.07.2021 tarihi itibariyle 60 günden 30 güne, idarenin kesin cevap vermemesi halinde bekleme süresi ise 6 aydan 4 aya düşürülmüştür. Hak kaybı yaşamamak için ilgili sürelere uyulması önem arz etmektedir.

İbrahim Çakır
Vergi Müfettişi
This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.

Kaynakça

            -213 sayılı Vergi Usul Kanunu

            -2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu

            - Gelir İdaresi Başkanlığı, Vergi Hatalarında Düzeltme İşlemleri Broşürü, Yayın No;302

24.09.2021

Kaynak: www.MuhasebeTR.com