I- GİRİŞ

Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair 1402 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile 2012/3305 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararda değişiklikler yapılmıştır(1).

Ayrıca Yatırımlara Proje Bazlı Devlet Yardımı Verilmesine İlişkin Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair 1403 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile de 2016/9495 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Yatırımlara Proje Bazlı Devlet Yardımı Verilmesine İlişkin Karar’da değişiklikler yapılmıştır(2).

1402 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı’nın bütün maddeleri yayımlandığı günde yürürlüğe girmiştir. 1403 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı’nın bazı maddeleri 26.11.2016 tarihinden geçerli olmak üzere yayımı tarihinde, diğer maddeleri ise yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Yazıda söz konusu Kararlar ile yatırım teşvik sisteminde yapılan değişiklikler ele alınmıştır.

II- 1402 SAYILI KARARLA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER

1402 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile 2012/3305 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar’da aşağıdaki değişiklikler yapılmıştır.

A- BÜYÜK ÖLÇEKLİ YATIRIMLARA SAĞLANAN DESTEKLERE SON VERİLMİŞTİR

1402 sayılı Kararın ilgili maddeleri ile yapılan düzenlemelerle “büyük ölçekli yatırımlar” ibaresi ve bu yatırımlarla ilgili esaslar Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar metninden çıkarılmıştır. Böylece büyük ölçekli yatırım için aranan koşulları sağlayan yatırımların bu ad altında desteklenmesi uygulamasına son verilmiştir. Büyük ölçekli yatırım olarak planlanan yatırımlar gerekli şartları sağlamaları koşuluyla bölgesel desteklerden yararlanabilecekleri gibi, yine aranan koşulları haiz olmak kaydıyla proje bazlı desteklerden de faydalanabilecektir.

B- TEKNOLOJİ ODAKLI SANAYİ HAMLESİ PROGRAMI ADI ALTINDA ÖNCELİKLİ ÜRÜN LİSTESİNDEKİ ÜRÜNLERE YÖNELİK YATIRIMLARIN TEŞVİKİNİ AMAÇLAYAN YENİ BİR DESTEK PROGRAMI UYGULANACAKTIR

1402 sayılı Kararla yapılan önemli değişiklerden birisi “Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı” olarak adlandırılan yeni bir destek programının uygulanmaya başlanmasıdır.  Söz konusu program Kararda “Öncelikli Ürün Listesindeki ürünlere ilişkin yatırımların desteklenmesine yönelik olarak, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından uygulama usul ve esasları belirlenerek yürütülecek olan destek programı” olarak tanımlanmıştır.

Öncelikli Ürün Listesi ise Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından dış ticaret verileri, talep gelişimi, rekabet yoğunluğu gibi çeşitli kriterler dikkate alınarak belirlenecek, orta-yüksek ve yüksek teknolojili sektörlerdeki ürünlerin ve bu sektörlerin gelişimi için kritik ürünlerin yer aldığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tebliği ile yayımlanacak olan listeyi ifade etmektedir.

Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamındaki başvurular çalışma usul ve esasları Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından belirlenecek Program Değerlendirme Komitesi tarafından değerlendirilerek, desteklenip desteklenmeyeceği karara bağlanacaktır.

Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında desteklenmesine karar verilen yatırımlar, ilgili mevzuatları uyarınca, KOSGEB ve/veya TÜBİTAK tarafından da doğrudan desteklenebilecektir. Bu yatırımlarda, KOSGEB, TÜBİTAK veya diğer kamu kurum ve kuruluşları tarafından sağlanan desteklerden yararlanılarak gerçekleştirilen yatırım harcamaları, yatırım teşvik belgesine konu yatırımın bütünlüğünün sağlanması kapsamında değerlendirilebilecektir.

Program Değerlendirme Komitesi, Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında, Öncelikli Ürün Listesindeki ürünlerin üretimine ilişkin olan ve Tebliğle belirlenecek kriterleri

sağlayan yatırım projelerinden uygun gördüklerinin, stratejik yatırım olarak desteklenmesine karar verebilecektir. Bu yatırımların, stratejik yatırımlar için öngörülen destek unsurlarının hangilerinden yararlandırılacağı, Program Değerlendirme Komitesi tarafından belirlenecektir. Bu yatırımlar için stratejik yatırımlar için öngörülen koşullar ve Komisyon değerlendirmesi aranmaksızın teşvik belgesi düzenlenecektir.

C- OTOMOBİL ÜRETİMİNE YÖNELİK YATIRIMLARDA GÜMRÜK VERGİSİ MUAFİYETİ DESTEĞİNİN KAPSAMI GENİŞLETİLMİŞTİR

1402 sayılı Kararla 2012/3305 sayılı Karar’ın 9. maddesinin yedinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“(7) Otomobil üretimine yönelik olarak asgari yüzbin adet/yıl kapasiteli yeni bir yatırım yapılması veya mevcut tesislerin kurulu kapasitelerinin en az yüzbin adet/yıl artırılması halinde, teşvik belgesinde kayıtlı sabit yatırım tutarının yüzde yirmisinin gerçekleştirilmesini müteakip, yatırım süresi içerisinde olmak kaydıyla gümrük vergisine tabi olmaksızın yatırımcılara motor silindir hacmi 1.600 cm³’e kadar olan otomobil ithaline izin verilebilir. Hibrit ve/veya elektrikli otomobil üretimine yönelik yatırımlarda bu fıkra kapsamında izin verilen toplam ithalat miktarının azami yüzde onuna kadar motor silindir hacmi 2.500 cm³’e kadar olan otomobil ithaline izin verilebilir. Teşvik belgesi kapsamında ithaline izin verilen toplam otomobil sayısı, belgede kayıtlı ilave kapasitenin yüzde onbeşini aşamaz. Ancak, belge kapsamında motor üretiminin de yer alması halinde, motor üretim kapasitesinin yüzde onbeşi kadar daha (Motor üretim kapasitesinin, otomobil üretim kapasitesinden fazla olması durumunda otomobil kapasitesi dikkate alınır.) yukarıda belirtilen silindir hacmine kadar ilave otomobil ithaline izin verilebilir.”

Bu değişiklikle otomobil üretiminde gümrük vergisi muafiyetine ilişkin destek genişletilmiştir. Daha önceden sadece (A), (B) ve (C) segmenti otomobillerin ithaline izin verilirken, segmentine bakılmaksızın motor silindir hacmi 1.600 cm³’e kadar olan otomobil ithaline izin verilebilecektir. Ayrıca hibrit ve/veya elektrikli otomobil üretimine yönelik yatırımlarda da (7). fıkra kapsamında izin verilen toplam ithalat miktarının azami yüzde onuna kadar motor silindir hacmi 2.500 cm³’e kadar olan otomobil ithaline izin verilmesi söz konusudur.

D- BİR VE İKİNCİ BÖLGELERDE HAZIR GİYİM DERİ VE DERİ MAMULLERİ SEKTÖRLERİNDE FAALİYET GÖSTEREN İŞLETMELERE AİT MAKİNE VE TEÇHİZATIN BELİRLENEN İLLERE TAŞINMASI DESTEK KAPSAMINA ALINMIŞTIR

1402 sayılı Karar ile 2012/3305 sayılı Karar’a aşağıdaki geçici 13. madde eklenmiştir. Anılan maddeye göre, 1 ve 2. bölgelerde hazır giyim, deri ve deri mamulleri sektörlerinde faaliyette bulunan işletmelere ait makine ve teçhizatın, işletmenin kendisi veya farklı bir işletme tarafından 31.12.2020 tarihine kadar aşağıdaki tabloda yer alan illere taşınması suretiyle yapılan yatırımlar, asgari yüz kişi istihdam sağlanması koşuluyla, sigorta primi işveren hissesi desteği, sigorta primi ve gelir vergisi stopajı desteğinden aynı tabloda belirtilen sürelerde yararlanacaktır.

Yatırımın işletmenin kendisine ait makine ve teçhizatı taşıması suretiyle yapılması ve bu yatırımın tamamlanmasından itibaren üç yıl süreyle taşımaya konu makine teçhizatın bulunduğu tesisteki ortalama istihdamın, mevcut istihdam sayısının altına düşmemesi koşuluyla, firma talebine istinaden, sigorta pirimi işveren hissesi desteği ve sigorta primi desteği, tabloda belirtilen sürelerin iki katı süre ile uygulanacaktır. Mevcut istihdam sayısı olarak, 2019 yılı başından 07.08.2019 tarihine kadar taşımaya konu makine ve teçhizatın bulunduğu tesisteki istihdam ortalaması dikkate alınacaktır.

Taşınmaya konu olan makine ve teçhizatın, asgari üç yıl süreyle firma aktifinde kayıtlı olduğu ve anılan bölgelerde fiziki olarak bulunduğu, adına teşvik belgesi düzenlenecek olan firma tarafından yeminli mali müşavir raporu ile tevsik edilecektir.

E- DİĞER DEĞİŞİKLİKLER

2012/3305 sayılı Karar’ın EK-2A sayılı ve “Bölgesel Desteklerden Faydalanabilecek Sektörler ve Bölgeler İtibariyle Asgari Yatırım Tutarları veya Kapasiteleri” başlıklı tablosunda 5 numaralı sektör koduna karşılık gelen satır aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

Bu değişiklik ile giyim eşyası yatırımlarında yatırımın bölgesine göre tevsi veya modernizasyon yatırımı olması koşulu kaldırılmıştır. Asgari yatırım tutarı ve kapasite koşullarını sağlayan bu yatırımlar yatırımın türüne bakılmaksızın bölgesel desteklerden yararlanacaktır.

Bir diğer değişiklik ise güneş enerjisi santrali yatırımlarına ait yatırım teşvik belgeleri için finansal kiralama işlemleri hariç olmak üzere 2012/3305 sayılı Karar’ın 22. maddesine istinaden devir işlemi yapılmayacağının belirtilmesidir.

III- 1403 SAYILI KARARLA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER

“Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı” olarak adlandırılan Öncelikli Ürün Listesindeki ürünlere ilişkin yatırımların desteklenmesine yönelik olarak, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca uygulama usul ve esasları belirlenerek yürütülecek olan yeni destek programı 2016/9495 sayılı Karar kapsamında yapılacak yatırımlar içinde uygulanacaktır.

Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında değerlendirilebilecek yatırım başvuruları, bu Program özelinde Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nca belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde gerçekleştirilecektir.

Projelerin Karar kapsamında değerlendirmeye tabi tutulabilmesi için asgari sabit yatırım tutarının, belirlenen amaç ve kapsam doğrultusunda Öncelikli Ürün Listesindeki ürünlerin üretimine yönelik olan ve Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında desteklenmesine karar verilen yatırımlar için ellimilyon Türk Lirası, diğer yatırımlar için ise beşyüzmilyon Türk Lirası olması gerekmektedir.

Yatırım tutarı ellimilyon Türk Lirası ile beşyüzmilyon Türk Lirası arasında olup, bu Karar kapsamındaki desteklerden yararlanmak isteyen Öncelikli Ürün Listesindeki ürünlere yönelik yatırım projeleri, Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında değerlendirilecektir. Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından belirlenecek çağrı planları dahilinde yürütülecektir. Programa yapılan başvurular, Program Değerlendirme Komitesi tarafından pazar doygunluğu, destek ihtiyacı gibi kriterler dikkate alınarak değerlendirme ve önceliklendir-meye tabi tutulacaktır. Bu değerlendirmeye göre uygun bulunan öncelikli projelerin, çağrı planındaki destek bütçesi ve benzeri kısıtlar dahilinde, Program Değerlendirme Komitesince desteklenmesine karar verilebilecektir.

Program Değerlendirme Komitesi, Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında, Öncelikli Ürün Listesindeki ürünlerin üretimine ilişkin olan yatırım projelerinden uygun gördüklerinin, 15.06.2012 tarihli ve 2012/3305 sayılı BKK ile yürürlüğe konulan Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar kapsamında “stratejik yatırım” olarak desteklenmesine de karar verebilecektir.

Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında desteklenmesine karar verilen yatırımlar, ilgili mevzuattan uyarınca, KOSGEB ve/veya TÜBİTAK tarafından da doğrudan desteklenebilecektir. Bu yatırımlarda, KOSGEB, TÜBİTAK veya diğer kamu kurum ve kuruluşları tarafından sağlanan desteklerden yararlanılarak gerçekleştirilen yatırım harcamaları, yatırım teşvik belgesine konu yatırımın bütünlüğünün sağlanması kapsamında değerlendirilebilecektir. 

IV- SONUÇ

Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair 1402 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile 2012/3305 sayılı BKK ile yürürlüğe konulan Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar’da,  Yatırımlara Proje Bazlı Devlet Yardımı Verilmesine İlişkin Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair 1403 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile de 2016/9495 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Yatırımlara Proje Bazlı Devlet Yardımı Verilmesine İlişkin Karar’da değişiklikler yapılmıştır.

Yapılan önemli değişikliklerin başında “Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı” olarak adlandırılan yeni bir destek programının uygulanmaya başlanması gelmektedir. Söz konusu program Kararda “Öncelikli Ürün Listesindeki ürünlere ilişkin yatırımların desteklenmesine yönelik olarak, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından uygulama usul ve esasları belirlenerek yürütülecek olan destek programı” olarak tanımlanmıştır. Bu programın hem 2012/3305 sayılı Karar kapsamında yapılan hem de 2016/9495 sayılı Karar kapsamına giren yatırımlar için uygulanması söz konusudur.

Ayrıca büyük ölçekli yatırımların destek sisteminden çıkarılmış, giyim eşyası yatırımlarında yatırımın bölgesine göre tevsi veya modernizasyon yatırımı olması koşulu kaldırılmıştır.

Diğer taraftan 1 ve 2. bölgelerde hazır giyim, deri ve deri mamulleri sektörlerinde faaliyette bulunan işletmelere ait makine ve teçhizatın, işletmenin kendisi veya farklı bir işletme tarafından 31.12.2020’ye kadar belirlenen illere taşınması suretiyle yapılan yatırımların asgari 100 kişi istihdam sağlanması koşuluyla, sigorta primi işveren hissesi desteği, sigorta primi ve GV stopajı desteğinden yararlanması öngörülmüştür.

Mehmet Emin AKYOL* Yaklaşım / Ekim 2019 / Sayı: 322

*           Vergi Başmüfettişi (E. Baş Hesap Uzmanı)

(1)         1402 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı 07.08.2019 tarih ve 30855 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

(2)         1403 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı 07.08.2019 tarih ve 30855 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.