I- GİRİŞ

5510 sayılı Kanun’da(1) kendi nam ve hesabına çalışan esnaflar 4/b (Bağ-Kur) sigortalısı olarak tanımlanmıştır. Kendi nam ve hesabına çalışan 4/b (Bağ-Kur) sigortalısı esnafların primi, prime esas kazanç alt ve üst sınır arasında belirlenen tutarın %34,5’i alınarak hesaplanmakta ve 2018 yılı için aylık asgari 700,17 TL prim ödemek zorundadırlar. Ancak primini düzenli ödeyenler için 5 puanlık indirim söz konusu olduğundan esnaflarımız 598,70 TL prim ödeyebilme imkânına sahiptirler. Çalışma hayatına yeni başlayan genç girişimciler için 4/b (Bağ-Kur) primi önemli maliyet unsurlarındandır.

7143 sayılı Kanun’un(2) 22. maddesi ile ekonomik büyüme ve kalkınmanın itici gücü, yenilik ve yaratıcılığın en önemli kaynaklarından biri olan genç girişimcilere prim istisnası getirilmektedir. Bu bağlamda, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 20. maddesi kapsamında genç girişimcilerde kazanç istisnasından faydalanmak suretiyle vergi teşviğinden faydalanan mükelleflerinden, mükellefiyet başlangıç tarihi itibariyle 18 yaşından büyük ve 29 yaşından küçük olanların 1 yıl süreyle aylık prime esas kazançları günlük prime esas kazanç alt sınırının 30 katını (700,17 TL) geçmemek üzere Hazine’ce karşılanır(3).

Bu makalemizde 7143 sayılı Torba Yasa ile genç girişimcilere getirilen 4/b (Bağ-Kur) prim teşvikinin “Genç Girişimci Teşvik Uygulaması” konulu 2018/28 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Genelgesi’nde(4) belirtilen ayrıntıları açıklanacaktır.

II- TORBA YASA İLE GENÇ GİRİŞİMCİLERE GETİRİLEN 4/B (BAĞ-KUR) PRİM TEŞVİKİNDEN YARARLANMA ŞARTLARI

7143 sayılı Kanun’un 22. maddesi ile 5510 sayılı Kanun’un 81. maddesinin 1. fıkrasına eklenen “k” bendi ile genç girişimcilere getirilen 4/b (Bağ-Kur) prim teşvikinin ayrıntıları 2018/28 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Genelgesi’nde açıklanmıştır. Buna göre;

a- 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu(GVK)’nun 20. maddesi kapsamında kazanç istisnasından faydalanıyor olmak;

292 seri numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliği’nde, Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 20. maddesinde açıklanan genç girişimcilere 75.000,00 TL’ye kadar sağlanan kazanç istisnasının ayrıntıları belirtilmiştir. Buna göre;  ticari, zirai veya serbest meslek faaliyeti nedeniyle adına ilk defa gelir vergisi mükellefiyeti tesis edilmiş olan ve mükellefiyet başlangıç tarihi itibarıyla yirmi dokuz yaşını doldurmamış tam mükellef gerçek kişiler kazanç istisnasından yararlanmaktadır. Bu kişilerin kazanç istisnasından faydalanabilmeleri için;  işe başlamanın kanuni süresi içinde bildirilmesi, mükellefin kendi işinde bilfiil çalışması ya da işin kendisi tarafından sevk ve idare edilmesi ve mevcut bir işletmeye veya mesleki faaliyete sonradan ortak olunmaması şartlarının hepsini birden taşıması gerekmektedir. Ancak çırak, kalfa veya yardımcı işçi çalıştırmak ya da seyahat, hastalık, askerlik, tutukluluk ve hükümlülük gibi zaruri ayrılmalar dolayısıyla geçici olarak bilfiil çalışmamak işyerinde fiilen çalışmak şartını bozmamaktadır.

b- Mükellefiyet başlangıcı itibariyle 18 yaşını doldurmuş 29 yaşını doldurmamış olmak,

c- 5510 sayılı Kanun’un 4/1-b.1 maddesi kapsamında 01.06.2018 tarihinden itibaren ilk defa sigortalı olmak;

5510 sayılı Kanun’un 4/1-b maddesinde, “Köy ve mahalle muhtarları ile hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan;

1- Ticari kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usulde gelir vergisi mükellefi olanlar,

2- Gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı olanlar,

3- Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortakları, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortakları, diğer şirket ve donatma iştiraklerinin ise tüm ortakları,

4- Tarımsal faaliyette bulunanlar” sigortalı sayılmıştır.

Genç girişimcilerin 4/b (Bağ-Kur) prim teşvikinden yararlanabilmesi için 4/1-b.1 maddesi kapsamında vergi mükellefi olması gerekmektedir. Şirket ortakları, gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı olanlar ile tarımsal faaliyette bulunanlar 4/b (Bağ-Kur) prim teşvikinden yararlanamazlar. Ayrıca vergi mükellefiyetine istinaden faaliyet başlangıcının 01.06.2018 sonrası olması gerekmektedir. Böylelikle 01.06.2018 tarihinden sonra vergi mükellefiyeti başlayan genç girişimcilerin 4/b (Bağ-Kur) primi 1 yıl boyunca Hazine tarafından karşılanacaktır.

d- Adi ortaklıklar ve şahıs şirket ortaklıklarında sadece bir ortak 4/b (Bağ-Kur) prim teşvikinden yararlanabilir;

Kendi adlarına vergi mükellefiyeti olan sigortalıların adi ortaklık şeklinde beraber hareket etmeleri durumunda ortaklardan en genç olanı faydalanabilecektir. Ortaklardan hepsinin teşvik şartlarını taşıması gerekmektedir. Ortaklardan herhangi birinin teşvik şartlarını taşımaması durumunda, diğer ortaklarda teşvikten yararlanamayacaktır.

e- 3. Dereceye kadar kan ve kayın hısımları tarafından işyerinin devralınmamış olması;

Ölüm nedeniyle faaliyetin eş ve çocuklar tarafından devralınması hali hariç olmak üzere, faaliyeti durdurulan veya faaliyetine devam eden bir işletmenin veya mesleki faaliyetin eş veya üçüncü derece dâhil kan ve kayın hısımlarından devralınmamış olması gerekmektedir.

III- SONUÇ

7143 sayılı “Vergi ve Diğer Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun” ile son yıllardaki en kapsamlı borç yapılandırılması Kanun’u kabul edilmiştir. 7143 sayılı Kanun ile genç girişimcilere getirilen 4/b (Bağ-Kur) prim teşviki, borç yapılandırmasının gölgesinde kalsa da, gençlerin çalışma hayatlarının başlangıcında önemli maliyet giderlerinden birisi olan 4/b (Bağ-Kur) priminin tamamının Hazine tarafından karşılanarak daha az maliyete katlanmalarına sebep olacaktır. Böylelikle işsizlik oranının yüksek olduğu gençlerin çalışma hayatına katılmaları teşvik edilmektedir.

Söz konusu teşvikten, Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 20. maddesi kapsamında kazanç istisnasından yararlanan ve 18 yaşını doldurmuş, 29 yaşını doldurmamış 4/b (Bağ-Kur) kapsamında sigortalı olan genç girişimci mükellefler, 1 Haziran 2018 tarihinden itibaren 4/b (Bağ-Kur) kapsamında tescillerinin sağlanması halinde, prim borçları 1 yıl süreyle Hazine’ce karşılanacaktır. Böylelikle genç girişimciler çalışma hayatlarının başlangıcında 1 yıl süreli olarak 4/b (Bağ-Kur) prim maliyetine katlanmayarak bir maliyet avantajı sağlayacaklardır. Sami ÖNER* Yaklaşım / Kasım 2018 / Sayı: 311