KDV’de Kısmi Tevkifat Uygulaması
Kısmi tevkifat uygulaması, mal veya hizmet bedeli üzerinden hesaplanan KDV’nin belirlenen orana isabet eden tutarının alıcı tarafından satıcıya ödenmeyerek, vergi dairesine yatırılmasıdır. Kısmi tevkifat hizmet alımları ve bazı mal teslimleri için öngörülmüştür.
Mal ve hizmet alımlarında KDV tevkifatı yapmakla sorumlu tutulan alıcılar KDVGUT’nin I/C-2.1.3.1 bölümünde (a) ve (b) ayrımları olarak iki grup halinde sayılmıştır. Söz konusu gruplar şöyledir:
“a) KDV mükellefleri (sadece sorumlu sıfatıyla KDV ödeyenler hariç),
- b) Belirlenmiş alıcılar (KDV mükellefi olsun olmasın):
- 5018 sayılı Kanuna ekli cetvellerde yer alan idare, kurum ve kuruluşlar, il özel idareleri ve bunların teşkil ettikleri birlikler, belediyelerin teşkil ettikleri birlikler ile köylere hizmet götürme birlikleri,
- Yukarıda sayılanlar dışındaki, kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşları,
- Döner sermayeli kuruluşlar,
- Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları,
- Kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz emekli ve yardım sandıkları,
- Bankalar,
-Büyükşehir belediyelerinin su ve kanalizasyon idareleri,
- Kamu iktisadi teşebbüsleri (Kamu İktisadi Kuruluşları, İktisadi Devlet Teşekkülleri),
- Özelleştirme kapsamındaki kuruluşlar,
-Türkiye Varlık Fonu ile alt fonlara devredilen kuruluşlar,
- Organize sanayi bölgeleri ile menkul kıymetler, vadeli işlemler borsaları dahil bütün borsalar,
- Yarıdan fazla hissesi doğrudan yukarıda sayılan idare, kurum ve kuruluşlara ait olan (tek başına ya da birlikte) kurum, kuruluş ve işletmeler,
- Payları Borsa İstanbul (BİST) A.Ş.’de işlem gören şirketler,
- Kalkınma ve yatırım ajansları.”
Okul aile birlikleri ve aile hekimliği kurumları belirlenmiş alıcı kapsamına dahil değildir. Belirlenmiş alıcıların birbirlerine karşı yapmış oldukları teslim ve hizmetlerde (şirketleşenler dahil profesyonel spor kulüplerince yapılanlar hariç), tevkifat uygulanmayacaktır. KDV mükellefiyeti bulunmayanların, belirlenmiş alıcılar kapsamında olmamak kaydıyla, kısmi tevkifat uygulaması kapsamındaki alımlarında tevkifat uygulanması söz konusu değildir.
VUK’a göre, mücbir sebebin başladığı tarihten sona erdiği tarihe kadar geçen sürede, mücbir sebepten yararlanan mükelleflerin vergi ödevleri ertelenmektedir. Bu kapsamda beyanname verme yükümlülükleri ileri tarihe ertelenen mükelleflerin, mücbir sebep halinde bulunduğu süre içerisinde kısmi tevkifat kapsamındaki alımlarında tevkifat uygulanmayacaktır.
A- KISMİ TEVKİFAT UYGULANACAK HİZMETLER
Kısmi tevkifata tabi olan hizmetler, hizmet türü, tevkifat oranı ve tevkifat yapacak alıcılar itibarıyla aşağıda tablo halinde özetlenmiştir. Bu kapsama alınan işlemlerin tamamı “hizmet” mahiyetinde olup, “teslim” mahiyetindeki işlemler hizmet alımlarında tevkifat kapsamına girmemektedir. Bu nedenle, hizmet alımı nedeniyle tevkifat uygulayacak alıcıların tevkifat kapsamına giren hizmetlerde kullanılmak üzere piyasadan yapacakları mal alımlarında tevkifat uygulanmayacak, bu mallar tevkifat uygulanacak teslim kapsamında bulunuyorsa tevkifat yapılacaktır. Ancak, tevkifata tabi hizmetleri ifa edenlerin bu amaçla kullandıkları mallara ait tutarlar hizmet bedelinden düşülmeyecek; tevkifat, kullanılan mallara ait tutarlar da dahil olmak üzere toplam hizmet bedeli üzerinden hesaplanan KDV tutarına göre belirlenecektir.
|
Sıra No |
Tevkifat Konusu Hizmetler
|
Tevkifat Oranı |
Tevkifat
|
|
1- |
Belirlenmiş alıcılara karşı ifa edilen yapım işleri ile bu işlerle birlikte yapılan mühendislik mimarlık ve etüt-proje hizmetleri. Yüklenicileri tarafından tamamen veya kısmen alt yüklenicilere (taşeronlara) veya daha alt yüklenicilere devredilen yapım işlerinde, işi devreden her yüklenici tarafından, kendisine ifa edilen hizmete ait KDV üzerinden tevkifat yapılır. (Mühendislik, mimarlık, etüt ve proje hizmetleri yapım işlemlerinden ayrı ve bağımsız olarak verildiği takdirde 9/10 oranında tevkifata tabidir.) |
3/10 |
- Belirlenmiş alıcılar |
|
2- |
Belirlenmiş alıcılara karşı ifa edilen piyasa etüt-araştırma, ekspertiz, plan-proje teknik, ekonomik, mali ve hukuki alanda sunulan danışmanlık, müşavirlik, denetim ve benzeri hizmetler. |
9/10 |
-Belirlenmiş alıcılar |
|
3- |
Belirlenmiş alıcılara ait veya bunlara tahsis edilen ve faaliyetlerinin yürütülmesinde kullanılan makine, teçhizat, demirbaş ve taşıtlara ait tadil, bakım ve onarım hizmetleri. |
5/10 |
-Belirlenmiş alıcılar |
|
4- |
Belirlenmiş alıcılara karşı ifa edilen her türlü yemek servis ve organizasyon hizmetleri. |
5/10 |
-Belirlenmiş alıcılar |
|
5- |
KDV mükellefleri ve belirlenmiş alıcılara, faaliyetlerinin yürütülmesi ile ilgili işlemlerde kullanılan işgücünün sağlanması şeklinde verilen hizmetler (işgücü temin hizmeti alımları). |
9/10 |
-KDV mükellefleri -Belirlenmiş alıcılar |
|
6- |
KDV mükellefleri ve belirlenmiş alıcılara verilen yapı denetim hizmetleri. |
9/10 |
-KDV mükellefleri -Belirlenmiş alıcılar |
|
7- |
KDV mükellefleri ve belirlenmiş alıcılara yapılan fason tekstil ve konfeksiyon işleri, fason çanta ve ayakkabı dikim işleri ile fason işlerdeki aracılık hizmetleri. |
5/10 |
-KDV mükellefleri -Belirlenmiş alıcılar |
|
8- |
KDV mükelleflerine turizm acentesi, rehber ve benzerlerince verilen müşteri bulma hizmetleri. |
9/10 |
-KDV mükellefleri |
|
9- |
Profesyonel spor kulüplerinin (şirketleşenler dahil) yayın, reklam ve isim hakları gelirlerine konu işlemler |
9/10 |
-KDV mükellefleri -Belirlenmiş alıcılar |
|
10- |
KDV mükellefleri ve belirlenmiş alıcıların temizlik, çevre ve bahçe bakım hizmeti alımları. |
7/10 |
-KDV mükellefleri -Belirlenmiş alıcılar |
|
11- |
KDV mükellefleri ile belirlenmiş alıcıların servis taşımacılığı hizmeti alımları. |
5/10 |
-KDV mükellefleri -Belirlenmiş alıcılar |
|
12- |
Belirlenmiş alıcıların her türlü baskı ve basım hizmeti alımları. |
5/10 |
-Belirlenmiş alıcılar |
|
13- |
5018 sayılı Kanuna ekli cetveller kapsamındaki idare, kurum ve kuruluşlara ifa edilen ve 1-12. sırada belirtilmeyen diğer bütün hizmetler. |
5/10 |
-5018 sayılı Kanuna ekli cetveller kapsamındaki idare, kurum ve kuruluşlar. |
B- KISMİ TEVKİFAT UYGULANACAK TESLİMLER
Kısmi tevkifata tabi olan teslimler tür, tevkifat oranı ve tevkifat yapacak alıcılar itibarıyla aşağıda tablo halinde özetlenmiştir. KDV mükellefleri ve belirlenmiş alıcılar, sorumluluk kapsamında bulunan malları aldıklarında tevkifat yapmakla yükümlüdür. Belirlenmiş alıcıların birbirlerine karşı yaptıkları teslim ve hizmetlerde (şirketleşenler dahil profesyonel spor kulüplerince yapılanlar hariç) KDV tevkifatı uygulanmamaktadır.
|
Sıra No |
Tevkifat Konusu Teslimler
|
Tevkifat Oranı |
Tevkifat
|
|
1- |
Külçe metal teslimleri |
5/10 |
-KDV mükellefleri -Belirlenmiş alıcılar |
|
2- |
Bakır, çinko ve alüminyum ürünlerinin teslimleri |
5/10 |
-KDV mükellefleri -Belirlenmiş alıcılar |
|
3- |
Metal, plastik, lastik, kauçuk, kağıt ve cam hurda ve atıkları ile konfeksiyon kırpıntılarının teslimi (KDVK’nın 18/1. maddesi uyarınca istisnadan vazgeçen mükelleflerin tesliminde) |
9/10 |
-KDV mükellefleri -Belirlenmiş alıcılar |
|
4- |
Metal, plastik, lastik, kauçuk, kağıt cam hurda ve atıkları ile konfeksiyon kırpıntılarından elde edilen hammadde teslimleri |
9/10 |
-KDV mükellefleri -Belirlenmiş alıcılar |
|
5- |
Pamuk, tiftik, yün ve yapağı ile ham post ve deri teslimleri |
9/10 |
-KDV mükellefleri -Belirlenmiş alıcılar |
|
6- |
Ağaç ve orman ürünleri teslimi |
5/10 |
-KDV mükellefleri -Belirlenmiş alıcılar |
Kısmi tevkifata tabi bulunan teslimlerin kapsamı, yukarıdaki sıra dahilinde özet olarak aşağıdaki gibidir.
|
Sıra No |
Tevkifat Konusu Teslimlerin Kapsamı |
|
1- |
-Tevkifat kapsamına, her türlü hurda metallerden elde edilen külçeler ile hurda metallerden elde edilenler dışındaki bakır, çinko, alüminyum ve kurşun külçelerinin teslimi girmektedir. Slab, billet (biyet), kütük ve ingot teslimleri de bu uygulama bakımından külçe olarak değerlendirilecektir. Söz konusu metallerin, alışlarında tevkifat uygulanıp uygulanmadığına ve silisyum, magnezyum, mangan, nikel, titan gibi maddeler ihtiva edip etmediklerine bakılmaksızın, külçe, slab, biyet, kütük ve ingot haline getirilmiş şekilde satışında KDV tevkifatı yapılacaktır. -Hurda metallerden elde edilenler dışındaki bakır, çinko, alüminyum ve kurşun külçelerinin ithalatçıları ve ilk üreticileri (cevherden üretim yapanlar) tarafından yapılan teslimlerinde tevkifat uygulanmayacak, bu safhalardan sonraki el değiştirmelerde ise tevkifat uygulanacaktır. Hurda metalden elde edilen külçelerin ithalatçıları ve üreticileri tarafından tesliminde de tevkifat uygulanacaktır. |
|
2- |
-Tevkifat kapsamına bakır ve alaşımlarından, çinko ve alaşımlarından, alüminyum ve alaşımlarından, kurşun ve alaşımlarından mamul; anot, katot, granül, filmaşin, profil, levha, tabaka, rulo, şerit, panel, sac, boru, pirinç çubuk, lama, her türlü tel ve benzerleri ile kurşun ve alaşımlarından mamul, tuğla, mühür, yaprak, plaka, folyo, pul, saçma, ızgara, toz, kurşun oksit, kurşun monoksit, kırmızı oksit ve benzerleri girmektedir. Profilin boyanmış veya kaplanmış olması, bunların tesliminde tevkifat uygulanmasına engel değildir. Bu durumda profilin boyanması veya kaplanmasına ilişkin fason eloksal işçiliği tevkifat kapsamında değildir. -Bakır, çinko, alüminyum ve kurşun telin; plastik, cam, kâğıt, emaye, vernik ve benzeri izolasyon malzemeleri ile kaplanması suretiyle elde edilen “izoleli iletken” teslimleri tevkifata tabi değildir. Ayrıca, söz konusu metal ve alaşımlarından imal edilen nihai ürünler ile bunların kesme, sıyırma, kıvırma, kaynak, bükme, vida yeri delme-açma ve benzeri şekillerde işlenmesi sonucu elde edilen yarı mamul ve mamul mahiyetindeki malların teslimleri de tevkifata değildir. -İlk üreticiler (cevherden üretim yapanlar) ile ithalatçılar tarafından yapılan teslimlerde tevkifat uygulanmayacak, sonraki safhalardaki teslimler tevkifata tabi olacaktır. |
|
3- |
-Demir, bakır, alüminyum, pirinç, kurşun, teneke, çelik, çinko, pik, sarı, bronz, nikel, kızıl, lehim, mangan-tutya, antimon ve benzeri her türlü metaller, bu metallerin alaşım, bileşim ve cürufları, imalathane ya da fabrikalarda imalat sırasında ortaya çıkan metal kırpıntı, döküntü ve talaşlar ile standart dışı çıkan metal ürünler, izabe tesislerinden çıkan standart dışı metal hammaddeler, yarı mamuller, hadde bozukları ve benzerleri “hurda metal” kabul edilecektir. -Hurda veya atık niteliğindeki; her türlü kağıt, karton, mukavva, kauçuk, plastik ile bunların kırpıntıları, naylon, lastik kırıkları, cam şişe, kavanoz, otomobil ve pencere camları, cam kırıkları, konfeksiyon kırpıntıları teslimleri de tevkifat uygulaması kapsamındadır. -Tamir ve bakımdan sonra aynı amaçla kullanılması mümkün olan kullanılmış metal, plastik, lastik, kauçuk, kâğıt ve cam esaslı eşya teslimlerinde tevkifat uygulanmayacaktır. |
|
4- |
Metal, plastik, lastik, kauçuk, kağıt ve cam hurda ve atıkları ile konfeksiyon kırpıntılarının çeşitli işlemlerden geçirilip işlenmesi sonucunda elde edilen ve genellikle hurda ve atık niteliklerini kaybederek metal, plastik, lastik, kauçuk, kâğıt ve cam esaslı malzeme imalatında hammadde olarak kullanılan mamul niteliğindeki kırık, çapak, toz, granül ve benzeri ürünlerin teslimi tevkifat uygulaması kapsamındadır. Bunların, ithalatçıları tarafından tesliminde tevkifat uygulanmayacak, sonraki safhaların teslimleri ise tevkifata tabi olacaktır. |
|
5- |
Kütlü ve elyaf pamuk, linter pamuk, pamuk lifi döküntüleri, natürel veya tops haldeki tiftik, yün ve yapağı, Türk Gümrük Tarife Cetvelinin 41.01 pozisyonundaki sığır ve atların, 41.02 pozisyonundaki koyun ve kuzuların (astragan veya karakul, persaniye, breitschwanz ve benzerleri, Hint, Çin, Moğolistan ve Tibet kuzuları hariç), 41.03 pozisyonundaki keçi ve oğlakların (Yemen, Moğolistan ve Tibet keçi ve oğlakları hariç) ham post ve derilerinin, teslimi tevkifata tabi bulunmaktadır. |
|
6- |
Ağaç işleme endüstrisinde kullanılan ve ilk madde-malzeme niteliğinde olan her türlü ağaç, tomruk, odun ile bunların önceden belirlenmiş ölçülerde biçilmesiyle elde edilen inşaatlık, doğramalık, marangozluk, mobilyalık ve benzeri kereste, mobilya ve kereste imalatı sonucu ortaya çıkan kırpıntı, çıta ve benzeri imalat artıkları ile odun artığı talaş teslimleri tevkifat uygulaması kapsamındadır. Söz konusu malların ithalatçıları ile 5018 sayılı Kanuna ekli cetveller kapsamındaki idare, kurum ve kuruluşlardan alanlar tarafından tesliminde tevkifat uygulanmayacaktır. Diğer taraftan, tomruk, odun, kereste, kırpıntı, atık vb. mahiyetinde olmayan; mobilya, kapı-pencere doğraması, döşeme malzemesi, sunta, levha, mdf, rabıta, lambri, süpürgelik ve benzeri ürünlerin teslimi tevkifata tabi değildir. |
C- KISMİ TEVKİFAT UYGULAMASINDA SINIR
KDVGUT’de tevkifat kapsamına girmekle birlikte bazı işlemlerde tevkifat uygulanmayacağı belirtilmiştir. Kısmi tevkifata tabi işlemin KDV dahil bedeli 1.000 TL’yi aşmıyorsa tevkifat yapılması söz konusu değildir. Öngörülen sınırın aşılması halinde ise tutarın tamamı üzerinden tevkifat yapılacaktır. Belirlenen sınırı aşan işlemlerde tevkifat zorunluluğundan kaçınmak amacıyla bedel parçalara ayrılamayacak, aynı işleme ait bedellerin toplamı dikkate alınarak bu sınırın aşılması halinde tevkifat yapılacaktır.
Belirlenmiş alıcıların kısmi tevkifat uygulaması kapsamında bulunan teslim ve hizmetlerinde alıcıların durumuna bakılmaksızın tevkifat yapılmayacaktır. Ancak, bu durum profesyonel spor kulüplerince (şirketleşenler dahil) belirlenmiş alıcılara yapılan teslim ve hizmetlerde geçerli değildir. Ayrıca;
▪ KDVK’nın 11/1-c maddesinde yer alan ihraç kayıtlı teslimlerde,
▪ KDVK’nın geçici 17. maddesinde düzenlenen dahilde işleme izin belgesi kapsamındaki malların ihraç kayıtlı tesliminde,
▪ KDV’den istisna olan teslim ve hizmetlerde
tevkifat uygulanması söz konusu değildir.
D- TEVKİF EDİLEN VERGİNİN İNDİRİMİ
Tevkifat uygulayan alıcının KDV mükellefiyetinin bulunması ve tevkifat uyguladığı teslim veya hizmeti indirim hakkı tanınan işlemlerde kullanacak olması halinde sorumlu sıfatıyla beyan edilen tutar, beyanın yapıldığı ay içinde verilmesi gereken 1 no.lu KDV beyannamesinde indirim konusu yapılabilecektir. Kısmi tevkifata tabi işlemlerde, işlem bedeli üzerinden hesaplanan KDV’nin;
- ·Satıcı tarafından beyan edilecek kısmı, takvim yılı aşılmamak şartıyla işleme ait fatura veya benzeri belgenin defterlere kaydedildiği döneme ilişkin olarak verilmesi gereken(4),
- ·Sorumlu sıfatıyla beyan edilen kısmı ise 2 no.lu KDV Beyannamesinin verildiği ay içinde verilmesi gereken,
1 no.lu KDV Beyannamesinde indirim konusu yapılacaktır. Bu indirimin dayanağı 2 no.lu KDV beyannamesi olacaktır.
III- 21 SERİ NO.LU GENEL TEBLİĞ İLE YAPILAN DÜZENLEME
Söz konusu Tebliğ ile Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği’nin (I/C-2.1.3.4.3.1.) bölümünün yedinci ve sekizinci paragrafları aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“Sorumlu sıfatıyla beyan edilmeyen veya eksik beyan edilen KDV tutarının satıcı tarafından beyan edilmiş ve Hazineye ödenmiş olması halinde sorumlu adına yapılacak tarhiyatta vergi aslı aranmaz. Sorumlu tarafından beyan edilip ödenmesi gerekirken satıcı tarafından beyan edilen ve Hazineye ödenen bu verginin normal vade tarihinden ödendiği tarihe kadar hesaplanan gecikme faizi alıcıdan aranır.
Söz konusu vergi satıcı tarafından beyan edilmiş olmakla birlikte, tahakkuk eden verginin ödenmemesi veya ödenecek KDV çıkmaması nedenleriyle Hazineye ödenmeyen vergi ile buna bağlı ceza, faiz ve zamlar alıcıdan aranır.”
Değiştirilen paragraflar düzenleme yapılmadan önce;
“Sorumlu sıfatıyla beyan edilmeyen veya eksik beyan edilen KDV tutarının satıcı tarafından beyan edilmiş olması halinde sorumlu adına yapılacak tarhiyatta vergi aslı aranmaz.
Sorumlu tarafından beyan edilip ödenmesi gerekirken satıcı tarafından beyan edilen KDV’nin ödenmiş olması halinde, bu verginin normal vade tarihinden ödendiği tarihe kadar; söz konusu verginin ödenmemiş olması halinde ise normal vade tarihinden yapılacak tarhiyatın tahakkuk tarihine kadar gecikme faizi uygulanır.” şeklinde idi.
Değişiklikle daha önce yapılan düzenlemeye açıklık kazandırılmış, ayrıca sorumlu sıfatıyla tevkif edilen verginin beyan edilmemesi veya eksik beyan edilmesi halinde, vergi aslının aranmaması için satıcının beyanı yeterli görülürken, beyan şartı yanında ödeme şartı da getirilmiştir. Sorumlu sıfatıyla beyan edilmeyen vergi, satıcı tarafından beyan edilmekle birlikte tahakkuk eden verginin ödenmemesi veya ödenecek KDV çıkmaması gibi nedenlerle Hazine intikal etmemişse vergi aslı ile buna bağlı ceza, faiz ve zamlar alıcıdan aranacaktır.
IV- SONUÇ
KDVK’nın 9. maddesinin 1. fıkrasına göre, Maliye Bakanlığı vergi alacağının emniyet altına alınması amacıyla vergiye tabi işlemlere taraf olanları verginin ödenmesinden sorumlu tutabilmektedir. Bakanlık bu yetkisine dayanarak Genel Tebliğ bazında düzenlemeler yaparak, belirlenen mal ve hizmetler için alıcılara KDV tevkifatı yapma yükümlülüğü getirmektedir.
KDV tevkifatına ilişkin esaslar KDV Genel Uygulama Tebliği’nde açıklanmış olup söz konusu esaslarda 2, 6, 11, 14, 17, 19 ve 21 seri no.lu KDV Genel Uygulama Tebliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğler ile değişiklikler yapılmıştır.
Tevkifat uygulamasında son değişiklik 21 Seri No.lu Tebliğle yapılmış olup KDV tevkifatı kapsamında sorumlu sıfatıyla beyan edilmeyen veya eksik beyan edilen vergiye ilişkin olarak yapılacak işlemleri içermektedir. Mehmet Emin AKYOL* Yaklaşım / Kasım 2018 / Sayı: 311
