Çakışan süreler nedeniyle sigortalılığın iptal edilerek primlerin aktarımı veya iadesi işlemleri alt başlıklar halinde ayrı ayrı ele alınarak açıklanacaktır.

A-  KANUN’UN 4\1-A BENDİ KAPSAMINDA ÖDENEN PRİMLERİN KANUNUN 4\1-B BENDİ KAPSAMINDAKİ PRİM BORÇLARINA AKTARILMASI

Kanun’un 4\1-a bendi kapsamında iptal edilen hizmetlerin sadece sigortalı hissesine isabet eden uzun vadeli sigorta kolları, genel sağlık sigortası primi ile işsizlik sigortası priminin aktarımı Kanun’un 4\1-b bendi kapsamındaki aynı dönem prim borçlarına aktarılmaktadır. Ancak kendi işyerinden yapılan sigortalılık bildirimlerinin iptaline ait prim ödemelerinde sigortalı ve işveren ayrımı yapılmaksızın ödenen primler aktarılmaktadır. Aynı dönem prim borçlarını karşılaması halinde ise artan prim ödemeleri en eski borçtan başlanılarak aktarılmaktadır.  Yine prim ödemelerinin gecikme zammı ve cezası ile birlikte tahsil edilmesi halinde sadece ödenen prim asılları aktarılacaktır. Sigorta primlerinin ödenmemiş olması halinde herhangi bir aktarma işlemi yapılmayacaktır. Yine 01.01.1999 tarihi öncesi muaccel hale gelmiş primlerin aslı tahsil edilmeden gecikme zammı ve faizi tahsil edilmediğinden, bu tarihten önce tahsil edilmemiş gecikme zammı ve faizi olan dönemlerde de prim aktarımı yapılmamaktadır. Kanun’un 4/1-b bendi kapsamına yapılacak prim aktarımlarında prim ödenen tutarların mahsubu 01.04.2006 tarihine kadar en eski ay prim borcuna, 01.04.2006 tarihinden itibaren ise ilgili döneme karşılık gelen aya mahsup edilmektedir(6). Sosyal güvenlik destek primine tabi olunması halinde de sigortalının talebi halinde geçersiz sayılan sigortalılık statüsünden geçerli olan (4/1-b) sigortalılık statüsüne sadece sigortalı hissesi (% 7,5) aktarımı yapılacaktır.

B-  KANUN’UN 4\1-B BENDİ KAPSAMINDA ÖDENEN PRİMLERİN KANUN’UN 4\1-A BENDİ KAPSAMINDAKİ PRİM BORÇLARINA AKTARILMASI

Kanun’un 4\1-b bendi kapsamındaki sigortalılık statüsünün geçersiz sayılması halinde hizmetlerin iptali ve ödenen primlerin Kanunu 4/1-a bendi kapsamındaki sigortalılık statüsüne aktarılması işlemi sigortalının talebine bağlı olup talepte bulunmayan sigortalıların prim aktarımları yapılmamaktadır. Çakışan dönem prim iptali nedeniyle sigortalının ödenen primlerin aktarımını talep etmesi ve sigorta primlerinin ödenmemiş olması halinde iptal edilen primlerin tamamı aktarılabilmektedir. SSK kapsamında sigorta primlerinin de ödenmesi halinde prim aktarımı yapılmayacaktır. SSK kapsamında sigorta primlerinin ödenmemiş olması halinde ise ilk önce sigortalı hissesine karşılık gelen tutar, daha sonra işveren hissesine karşılık gelen tutar aktarılacaktır. Kanun’un 4\1-b bendi kapsamında sigortalılık dolayısıyla geçersiz sayılan sosyal güvenlik destek primleri, geçerli sayılan SSK kapsamındaki sosyal güvenlik destek prim borcuna aktarılmamaktadır.

Sigortalının ya da hak sahiplerinin talebiyle, çakışan hizmet sürelerine ilişkin prim aktarımı yapıldıktan sonra artan kalan primlerin,  yine çakışan hizmet sürelerinin her ikisinin de primlerinin ödendiğinin anlaşılması ve Kuruma başka prim borcunun bulunmaması halinde yanlış ve yersiz alınmış primler sigortalılara, hak sahiplerine ve işverenlere hissesi oranında iade edilmektedir. Ancak primlerin ödendiği tarihten itibaren on yıl geçmemiş olması gerekmekte olup, on yıl geçmemiş ise kanuni faizi ile birlikte iade edilecektir(7). Primlerin iadesinde kanuni faiz alındıkları tarihi takip eden aybaşından iadenin yapıldığı ayın başına kadar hesaplanacaktır. Primler gecikme zammı ve faizi ile birlikte yanlış ve yersiz tahsil edilmesi halinde gecikme zammı ve faizi ile birlikte iade edilecektir(8). Kemal AKYOL Yaklaşım / Haziran 2018 / Sayı: 306