Gelir Vergisi mükellefleri için mart ayı vergi ayıdır. Ülkemizde, faal Gelir Vergisi mükellef sayısı 31 Aralık 2022 tarihi itibarıyla 2.364.625 ve basit usulde vergilendirilen Gelir Vergisi mükellef sayısı ise 836.779'dur. 7.338 sayılı Kanun ile Gelir Vergisi Kanunu'na eklenen mükerrer 20/A maddesine göre kazançları basit usulde tespit olunan ticaret ve sanat erbabının, 01.01.2021 tarihinden itibaren elde ettikleri ticari kazançları Gelir Vergisi'nden istisna edildi. Dolayısıyla basit usulde vergilendirilen Gelir Vergisi mükellefleri 2022 yılı gelirleri ile ilgili 2023 yılı Şubat ayında vermeleri gereken yıllık Gelir Vergisi beyannamelerini vermediler. Sadece gayrimenkul sermaye iradı yönünden mükellef sayısının 31 Aralık 2022 tarihi itibarıyla 2.249.233 olduğu ve 2022 yılında toplam 880.000 TL'nin üzerinde ücret geliri elde edenler ile menkul sermaye iradı ve diğer kazanç ve iratları nedeniyle beyanname verecekler de dikkate alındığında; Mart 2023'te beyanname verecek mükellef sayısı, 5.5 milyon civarında olacaktır.
Hazine ve Maliye Bakanlığı, 2023 yılı bütçe vergi geliri tahsilat hedefinin %15.4'lük bölümünü, Gelir Vergisi'nden yapmayı hedeflemektedir. 2023 yılı Gelir Vergisi tahsilat hedefi 495 milyar 40 milyon TL'dir.
Verilecek beyannameler ile ilgili 5.5 milyon vatandaşı ilgilendiren:
1 – Gelir Vergisi'ne tabi gelirler nelerdir?
2 – Mesken kira gelirleri nasıl beyan edilecek?
3 – Gerçek gider yönteminde indirilecek giderler nelerdir?
4 – Ücret geliri elde edenler beyanname verecek mi?
5 – Hangi menkul sermaye iradları için beyanname verilecek?
6 – Evini satan vergi ödeyecek mi?
7 – Eurobondlardan elde edilen gelirler beyan edilecek mi?
8 – Yıllık beyannameye dâhil edilen gelirlerden yapılacak indirimler nelerdir?
9 – Özel eğitim ve sağlık harcamalarının kapsamı, gibi birçok konu başta olmak üzere; Gelir Vergisi ile ilgili beyanname öncesi özet bilgileri, okurlarımızla bu köşede paylaşacağım.
“Gerçek Kişiler İçin Beyanname Rehberi” yazı dizimiz ile ilgili olarak, SÖZCÜ okurlarından mail yoluyla gelen soruları da zaman zaman köşemde yanıtlayacağım.
GERÇEK KİŞİLER İÇİN VERGİ REHBERİ – 1 –
Beş milyondan fazla mükellefi ilgilendiren ve 2022 yılında devletin 356 milyar 454 milyon TL tahsilat yaptığı Gelir Vergisi'nde, genel beyan dönemi 01.03.2023 tarihi itibarıyla başlıyor.
Gelir Vergisi Kanunu'nun 92. Maddesi'ne göre beyanname verme süresinin son günü 25 Mart olarak belirlenmiş olmasına rağmen, Gelir İdaresi Başkanlığı 29.03.2019 tarih ve 115 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Sirküleri ile Gelir Vergisi beyanname verme süresini yeni bir belirleme yapılıncaya kadar mart ayının son günü olarak belirlemişti. Dolayısıyla, mükellefler 2022 takvim yılına ait gelirlerini beyanname ile 31 Mart 2023 tarihi akşamına kadar bağlı bulundukları Vergi Dairesi'ne bildireceklerdir. Hesaplanan Gelir Vergisi birincisi mart ayı sonunda ve ikincisi temmuz ayı sonunda olmak üzere 2 taksitte ödenecektir. (06.02.2023 tarihinde Kahramanmaraş merkezli olarak gerçekleşen depremden etkilenen 10 il ve Sivas'ın Gürün ilçesinde mükellefiyet kaydı olan vergi mükellefleri mücbir sebep halinde sayılmaları nedeniyle beyannamelerini 15.08.2023 Salı günü sonuna kadar verebilecek ve ödemelerini de 31.08.2023 Perşembe günü sonuna kadar yapabilecektir.)
Geçen yıl tahsil edilen 356 milyar 454 milyon TL'lik gelir vergisinin, sadece 18 milyar 866 milyon TL'lik kısmı beyanname yoluyla tahsil edildi. 2023 yılı bütçesinde Gelir Vergisi hedefi ise; 495 milyar 40 milyon TL olarak belirlenmiş olup, bu hedefin 34 milyar 329 milyon TL'si beş milyonu aşan Gelir Vergisi mükellefinden tahsil edilecek.
Ülkemizde toplanan Gelir Vergisi'nin çok büyük bir bölümü, kaynakta kesinti yoluyla toplanmaktadır. Geçen yıl kaynakta kesinti yoluyla 329 milyar 151 milyon TL'lik tahsilat yapılmış. 2023 yılı hedefi ise 453 milyar 268 milyon TL olarak belirlenmiştir.
BELİRLENMİŞ TUTARLARIN AŞILMASI DURUMUNDA BEYANNAME VERİLMESİ GEREKEN GELİR UNSURLARI
– 2022 yılı içerisinde tahsil etmiş olduğu toplam mesken kira geliri 9.500 TL üzeri olanlar, beyanname vermek zorundadırlar.
– 2022 yılı içerisinde tahsil etmiş olduğu toplam işyeri kira geliri 70.000 TL üzeri olanlar, beyanname vermek zorundadırlar.
– Mesken kira gelirinin 9.500 TL istisna düşüldükten sonraki kalan tutar ile işyeri kira gelirlerinin toplamı 2022 yılı için 70.000 TL'yi aşması halinde, mesken ve işyeri için beyanname verilmesi gerekmektedir.
– Ücretlilerin vergilendirilmesine ilişkin olarak 7.194 sayılı Kanun ile yapılan yeni düzenlemeden önce tek işverenden elde edilen ücretlerin tutarı ne olursa olsun beyan dışı bırakılmış iken, yeni düzenleme ile tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarın (2022 yılı için 880.000 TL) aşılması halinde beyanname verilecektir.
Ayrıca, tüm işverenlerden elde edilen ücret gelirlerinin toplamı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2022 yılı için 880.000 TL) aşmasa dahi, hizmet erbabının birinci işveren hariç sonraki işverenden aldıkları ücretlerinin toplamının, 103'üncü maddede yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı (2022 yılı için 70.000 TL) aşması halinde de tüm işverenlerden elde edilen ücret gelirleri için de beyanname verilecektir.
– Elde ettikleri ücret gelirlerinden gelir vergisi tevkifatı yapılmayanlar, tutarı ne olursa olsun bu ücret gelirleri için beyanname vermek zorundadırlar.
– 3.800 TL'lik tutarı aşması halinde, beyan edilecek menkul sermaye iratları;
1 – Kıyı bankacılığından (off-shore bankacılık) elde edilen faiz gelirleri,
2 – Hisse senetleri ve tahvillerin vadesi gelmemiş kuponlarının satışından elde edilen bedeller,
3 – İştirak hisselerinin sahibi adına henüz tahakkuk etmemiş kâr paylarının devir ve temliki karşılığında alınan para ve ayınlar,
4 – Her çeşit senetlerin iskonto edilmesi karşılığında alınan iskonto bedelleri,
5 – Yurt dışından elde edilen diğer menkul sermaye iratları (faiz, repo, kâr payı vb.),
6 – Her çeşit alacak faizleri,
– 70.000 TL'lik tutarı aşması halinde, beyan edilecek menkul sermaye iratları;
1 – 01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilmiş olan her çeşit tahvil ve Hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut İdaresi, Kamu Ortaklığı İdaresi ve Özelleştirme İdaresi'nce çıkarılan menkul kıymetlerden elde edilen gelirler,
2 – Tam mükellef kurumlar tarafından yurtdışında ihraç edilen tahviller ile tam mükellef varlık kiralama şirketleri tarafından yurtdışında ihraç edilen kira sertifikalarından sağlanan gelirler,
3 – Tam mükellef kurumlardan elde edilen kâr payları.
– 2022 yılı Değer Artış Kazancı 25.000 TL'yi aşanlar, beyanname vermek zorundadırlar.
– 2022 yılı Arızi Kazançları 58.000 TL'yi aşanlar, beyanname vermek zorundadırlar. Nedim Türkmen
