Bilindiği üzere; anonim şirketlerin kendi paylarını iktisap veya rehin olarak kabul etmelerine ilişkin düzenlemeler 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 379-389’uncu maddelerinde yer almaktadır. Bu maddelerdeki belirlemeler çerçevesinde, anonim şirketlerin kendi paylarını iktisap veya rehin olarak kabul etmesi mümkün bulunmaktadır. Keza, Türk Ticaret Kanunu’nun 612’nci maddesi hükmü uyarınca, limited şirketlerin de kendi paylarını iktisap etmeleri mümkündür.
17 Kasım 2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 7256 Sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un 17’nci maddesi ile Gelir Vergisi Kanunu’nun 94’üncü maddesine yeni fıkra (4. fıkra) eklenmek suretiyle tam mükellef sermaye şirketlerinin kendi paylarını iktisap etmeleri halinde
- Sermayenin azaltılması yolu ile itfa etmeleri veya
- Satmaları durumuna göre oluşan farklar üzerinden %15 oranında vergi kesintisi yapılması öngörülmüştü.
Anılan düzenlemeler uyarınca, 1 Seri Nolu Kurumlar Vergisi Tebliği’ne 18 Seri Nolu Tebliğ’le yapılan eklemedeki açıklamalarda ayrıntılı olarak açıklandığı üzere; Tam mükellef sermaye şirketlerinin kendi hisse senetlerini ve ortaklık paylarını iktisap ettikleri tarih itibarıyla herhangi bir vergilendirme işlemi yapılmayacaktır. Bu tarih itibarıyla şirketlerin kendi hisse senedi veya ortaklık payı alımlarına ilişkin kayıt gerçekleştirilecek ve bunun dışında kendi hissesini veya ortaklık payını satın alan şirket açısından Gelir Vergisi Kanunu’nun 94’üncü maddesine göre herhangi bir vergi kesintisi söz konusu olmayacaktı.
Tam mükellef sermaye şirketlerinin iktisap ettikleri kendi hisse senetleri veya ortaklık paylarını sermaye azaltımı yoluyla itfa etmeleri halinde, iktisap bedeli ile hisse senetlerinin veya ortaklık paylarının itibari değeri arasındaki farkın, sermaye azaltımına ilişkin kararın ticaret siciline tescil edildiği tarih itibarıyla sermaye şirketleri nezdinde %15 oranında vergi kesintisine tabi tutulması gerekmekteydi.
Tam mükellef sermaye şirketlerinin iktisap ettikleri kendi hisse senetlerini veya ortaklık paylarını, iktisap bedelinin altında bir bedel karşılığında elden çıkarmaları halinde, iktisap bedeli ile elden çıkarma bedeli arasındaki fark tutar, elden çıkarma tarihi itibarıyla %15 oranında vergi kesintisine tabi tutulacaktı.
Öte yandan, şirketlerin bu şekilde iktisap etmiş oldukları kendi hisse senetlerini iktisap bedelinin üzerinde bir bedelle elden çıkarmaları halinde Gelir Vergisi Kanunu’nun 94’üncü maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca vergi kesintisi yapılmayacaktı. (Tam mükellef sermaye şirketlerince iktisap edilen kendi hisse senetleri veya ortaklık paylarının, iktisap bedelinin üzerinde bir bedelle elden çıkarılması halinde satış kazancının tamamı kurum kazancına dahil edilerek genel hükümlere göre vergilendirilecektir.)
Tam mükellef sermaye şirketlerinin iktisap ettikleri kendi hisse senetlerini veya ortaklık paylarını, iktisap ettikleri tarihten itibaren iki tam yıl içerisinde sermaye azaltımı yoluyla itfa etmemeleri veya elden çıkarmamaları halinde, iktisap tarihinden itibaren iki tam yıllık sürenin son günü itibarıyla, iktisap bedeli ile hisse senetlerinin veya ortaklık paylarının itibari değeri arasındaki olumsuz fark tutarı üzerinden Gelir Vergisi Kanunu’nun 94’üncü maddesinin dördüncü fıkrasına göre %15 oranında vergi kesintisi yapılacaktı.
Öte yandan, söz konusu düzenleme, tam mükellef sermaye şirketlerinin 17/11/2020 tarihinden itibaren iktisap ettikleri kendi hisse senetleri ve ortaklık payları açısından uygulanmaktaydı. Dolayısıyla, tam mükellef sermaye şirketlerinin 17/11/2020 tarihinden önce iktisap ettikleri kendi hisse senetleri veya ortaklık payları için bu düzenleme uygulanmamaktaydı.
14/02/2023 tarihli ve 32104 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 6791 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile tam mükellef sermaye şirketlerinin iktisap ettikleri kendi hisse senetleri veya ortaklık payları üzerinden yapılacak tevkifat oranı, 14 Şubat 2023 tarihinden itibaren, %0 olarak belirlenmiştir. Akif AKARCA / Dr.Mehmet ŞAFAK
