2022 hesap döneminin kapanmasıyla birlikte, dönem sonu kapanış işlemleri ve kurumlar vergisi beyanname hazırlıkları başladı. Ben de bu çerçevede Aralık ayı sonlarına doğru başladığım, dönem sonu işlemlerine ve beyan dönemine ilişkin makalelere devam etmek istiyorum.
Bugünün konusu kurumlar vergisi beyannamesinde indirim konusu yapılacak bağış ve yardımlara ilişkin. Bu konuda bir özelge ve iki yargı kararını, fazla yorum yapmaksızın özetlemek istedim.
- İlişkili kişiye yapılan bağış ve yardımın kurum kazancından indirimi mümkün mü?
Özelgenin konusu, ortağı olunan Sanayi Odasına yapılan ayni ve nakdi bağışların kurum kazancından indirilip indirilemeyeceği, Oda’ya yapılan ayni bağışların katma değer vergisinden istisna olup olmadığına ilişkin.
Özelgede Gelir İdaresi özetle, şirketin %98 ortağı olan sanayi odasına yapılan ayni ve nakdi ödemelerin, gider olarak kabul edilmeyeceği gibi bağış ve yardım kapsamında da değerlendirilemeyeceği, Oda için yapılan tadilat ve tamirat işleri karşılığı ödemeler ile satın alınarak Oda'ya bedelsiz verilen demirbaş ve teçhizat bedelinin, kâr payı dağıtımı olarak kabul edilerek Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. maddesinin 6/b-i bendine göre vergi kesintisine tabi tutulması gerektiği görüşünü vermiş.
Özelge başvurusunda ayrıca İl Milli Eğitim Müdürlüğü’ne yapılan bağışlar da sorulmuş. Konunun bir özelliği yok ama yine de özetle ifade edeyim. Özelgede, İl Milli Eğitim Müdürlüğü için yapılan tadilat ve tamirat işleri karşılığı yapılan ödemeler ile satın alınarak anılan müdürlüğe bedelsiz olarak teslim edilen demirbaş ve teçhizat bedelinin, beyanname üzerinde ayrıca gösterilmek ve o yıla ilişkin kurum kazancının %5'ini aşmamak şartıyla indirim konusu yapılabileceği belirtilmiş.
Özelgeye göre, hem sanayi odasına hem de İl Milli Eğitim Müdürlüğü’ne yapılan ayni bağışların katma değer vergisinden istisna olduğu, 1 Ocak 2019 tarihinden itibaren söz konusu istisna kapsamında bedelsiz olarak gerçekleştirilen teslimler dolayısıyla yüklenilen katma değer vergisinin hesaplanan katma değer vergisinden indirilebileceği açıklanmış. (23.12.2022 tarih ve 88561 sayılı özelge)
- Bağışın kurum kazancından indirimi için beyannamede ayrıca gösterilmesi şart mı?
Yukarıda özetlediğim özelgede açıkça, bağış ve yardımların kurumlar vergisi matrahından indirilebilmesi için beyannamede ayrıca gösterilmesi gerektiği ifade edilmiş. Aslında aynı ibare kanun metninde de var.
Kurumlar Vergisi Kanunu’nun “Diğer İndirimler” başlıklı 10/1-c maddesinde, maddede sayılan kurum ve kuruluşlara makbuz karşılığında yapılan bağış ve yardımların toplamının o yıla ait kurum kazancının %5’ine kadar olan kısmının, kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmek şartıyla, kurum kazancından indirilebileceği hükme bağlanmış.
Aşağıda özetlediğim yargı kararında ne sonuca ulaşılmış bakalım.
Dava konusu olayda kurum, Bakanlar Kurulu’nca vergi muafiyeti tanınan bir vakfa yaptığı bağışı yasal defterlerine harcama olarak kaydetmiş. Ancak beyannamede kanunen kabul edilmeyen gider olarak matraha ilave edip indirim olarak beyannamede ayrıca göstermesi gerekirken bunu yapmamış. Bağış tutarı beyannamede ayrıca gösterilmediği için adına kurumlar vergisi tarhiyatı yapılmış.
Konuyu inceleyen vergi mahkemesi, bağış yapılan Vakfın Bakanlar Kurulu Kararı ile vergi muafiyeti tanınan vakıflar arasında yer aldığı, bu vakfa yapılan bağışın sadece, kurumlar vergisi beyannamesinde ayrı bir sütunda gösterilmediğinden bahisle, Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10. maddesi uyarınca bağış tutarının indirim konusu olarak kabul edilmemesinde hukuka uyarlık görülmediği sonucuna varmış ve davanın kabulüne karar vermiş.
Temyiz talebini inceleyen Danıştay Dördüncü Dairesi de Vergi Mahkemesi kararının onamış. (Danıştay Dördüncü Dairesi’nin 16.09.2020 tarih ve E:2016/19328 K:2020/2984 sayılı kararı)
Evet, karar özetle bu şekilde. Oy çokluğuyla alınmış bir karar. Kanun lafzının açık olması nedeniyle, bu kararı bilin ama karara bakarak hareket etmeyin derim. Telafi edilemez sonuçları olabilir.
- Kurum kazancının yüzde 5’i sınırının olduğu durumda kurum kazancı nedir?
Konu konuyu açtı, yukarıda özetlediğim özelge ve Danıştay Kararı’nda geçen, kurum kazancının %5’i sınırı çerçevesinde kurum kazancından indirilebilen bağış ve yardımlar için kullanılan “kurum kazancı” ibaresinin ne olduğuna da yine bir Danıştay Kararı üzerinden kısaca değinmiş olayım.
Kurum kazancının belli bir yüzdesiyle sınırlı olan bağışlarda hesaplamaya esas olacak kurum kazancı, 1 seri no.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği’ne göre, [Ticari Bilanço Karı – (İştirak Kazançları + Geçmiş Yıl Zararları)] formülüyle hesaplanıyor. Formülde kanunen kabul edilmeyen giderlere yer verilmemiş. Gelir İdaresi’nin, indirilecek bağış ve yardımların bazının belirlenmesinde esas alınan kurum kazancının tespitinde kanunen kabul edilmeyen giderlerin kurum kazancına eklenmeyeceği görüşünde olduğu anlaşılıyor.
Yargı kararları Gelir İdaresi görüşüyle paralel değil. Eski kararlar da var ama yeni sayılacak bir Danıştay Kararı’ndan kısaca bahsedeyim.
Dava konusu olayda Vergi Mahkemesi özetle, mali bilanço kârına göre üzerinden kurumlar vergisi hesaplanan kurum kazancı içinde kanunen kabul edilmeyen giderlerin de yer aldığı, bu durumda, Kurumlar Vergisi Kanunu’nda, yapılacak bağışın, kurum kazancından indirilmesinin öngörülmesi karşısında, davacı tarafından yapılan bağış ve yardımın tespitinde mali bilanço karına göre, üzerinden kurumlar vergisi hesaplanan kurum kazancının esas alınması gerektiği gerekçesiyle dava konusu cezalı tarhiyatta hukuka uyarlık görmemiş ve davanın kabulüne karar vermiş, temyiz talebini inceleyen Danıştay Dördüncü Dairesi de Vergi Mahkemesi kararını onamış. (Danıştay Dördüncü Dairesi’nin 04.02.2021 tarih ve E:2016/14325 K:2021/753 sayılı kararı.)
Danıştay kararına ben de katılıyorum. Genel Tebliğ’de yapılan tanımın kanuna uygun olmadığını düşünüyorum. Recep BIYIK
