Bu yazı da mükellefler nezdinde vergi incelemesinin ne zaman sona erdiği ve incelemenin sona erme aşamasında başvurulabilecek haklarının neler olduğuna ilişkin bilgilere yer verilecektir.

Vergi incelemesine ilişkin temel mevzuat 213 sayılı Vergi Usul Kanunu, Vergi İncelemelerinde Uyulacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik, Rapor Değerlendirme Komisyonlarının Oluşturulması İle Çalışma Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik, Tarhiyat Öncesi Uzlaşma Yönetmeliği’nden oluşmaktadır.

İlgili mevzuatta detaylı olarak açıklandığı üzere inceleme mükellef açısından vergi inceleme tutanağının imzalanması ile inceleme görevini yerine getiren Vergi Müfettişi açısından ise inceleme tutanağına istinaden tanzim edilen vergi inceleme raporlarının (vergi inceleme raporu, vergi tekniği raporu, vergi suçu raporu (vergi kanunları kapsamında kaçakçılık suçu tespiti varsa), görüş öneri raporu (suç duyurusu raporu - vergi kanunları dışında suça ilişkin tespitler varsa) rapor değerlendirme komisyonuna tevdii edilmesi ile birlikte tamamlanmaktadır.

Rapor değerlendirme komisyonu üyeleri ilgili raporları belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde kontrol etmekte şekle ve mevzuata aykırılığın bulunması durumunda raporu hazırlayan Müfettişe bildirim sağlayarak aykırılığın giderilmesini sağlamaktadır.

Tutanak imzalama aşamasında yararlanılacak haklar nelerdir?

Mükelleflere tutanak imzalama aşamasında üç önemli unsur hatırlatılmaktadır.

1-İnceleme sürecindeki tespit ve ifadelerin dışında ayrıca eklemek/ibraz edilmek istenilen başkaca bilgi/belgelerin olup olmadığı, itiraz edilen hususların varlığı sorulmaktadır. İnceleme sürecinde olmasa da süreç sonunda mükellefler yeni elde ettikleri bilgi ve belgelerle süreçte değişiklik yapabilme hakkında sahiptir.

2-Rapor değerlendirme komisyonunda dinlenme talebinin olup olmadığı mükelleflere sorulmaktadır. İnceleme sürecinde mükelleflerin yapmış olduğu ticari/mali işlemi inceleme elemanı mevzuat hükümleri çerçevesinde mükelleflerden farklı yorumlayabilmektedir. Bu durumda mükellefler işlemin gerçek mahiyeti esastır ilkesinden hareketle eleştiri konusu olabilecek durumları Vergi Müfettişinin incelemeyi tamamlaması fakat inceleme raporlarının işleme konulmak üzere vergi dairesine gönderilmesi aşamasından önce ilgili rapor değerlendirme komisyonunda durumlarını açıklama hakkında sahiptir.

3-Tarhiyat öncesi uzlaşma talebinin olup olmadığı mükelleflere sorulmaktadır. Mükelleflerin gerçekleştirmiş oldukları mali işlemler ve kayıtlar vergi kanunlarına, ilgili diğer mevzuata yeterince nüfuz edememekten kaynaklanması durumunda vergi idaresi ve mükellef inceleme neticesinde çıkabilecek vergi/cezalar için uzlaşabilmektedir.

Uzlaşma tarhiyat öncesi ve tarhiyat sonrası olmak üzere mükellefin talebi üzerine iki şekilde yapılabilmektedir. Tarhiyat öncesi uzlaşma vergi incelemesinin yapıldığı birim olan Vergi Denetim Kurulu’na bağlı Daire Başkanlıklarında (Sektörel, İade, Denetim) tarhiyat sonrası uzlaşma ise ilgili vergi inceleme raporlarının işleme konulmak üzere gönderildiği Gelir İdaresi Başkanlığı’na bağlı Vergi Dairesi Başkanlığı/Vergi Dairesi Müdürlüklerinde yapılmaktadır.

Mükellefler inceleme işlemlerinin devam ettiği süre boyunca Vergi Denetim Kurulu bağlı Daire Başkanlıklarında uzlaşma talebinde bulunabilirler. Tarhiyat öncesi uzlaşmanın çeşitli nedenlerde vaki olmaması durumunda tarhiyat sonrası uzlaşma hakları bulunmaktadır. Fakat uzlaşmanın temin edilememesi halinde (uzlaşma oranında anlaşamamak) sonraki süreçte yeni bir uzlaşma hakkı bulunmamaktadır.

Kanunun açık hükmü gereğince, mükellef hakkında 213 sayılı Vergi Usul Kanunu Madde 359 kapsamında kaçakçılığa (sahte/muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleme, kullanma, ibraz etmeme, muhasebe hilesi vs.) ilişkin tespitlerin bulunması durumunda, mükellefler hiçbir şekilde uzlaşma müessesinden yararlanamamaktadır.

Ayrıca belirtmek gerekirse hakkında sahte belge düzenleme kapsamında devam eden incelemesi bulunan yada incelemesi 359. Madde kapsamında olmamasına rağmen inceleme sırasında Müfettiş tarafından 359. Madde kapsamında işlemler yapıldığının tespit edilmesi halinde ilgili mükellefler, bu durum sonuçlanıncaya kadar matrah ve vergi artırımı imkanlarından yararlanamamaktadır.

Yukarıda açıklanan durumlar vergi incelemesine ilişkin tutanağın imzalanması aşamasında yararlanılabilecek haklardır. İncelemenin tamamlanmasının ardından mükellefler kendilerine tebliğ edilen (ihbarname) vergi inceleme raporlarına karşı idari yollardan uzlaşma (tarhiyat öncesinin vaki olmaması nedeniyle devam eden hak), cezalarda indirim, taksitlendirme seçenekleri ile vergi davası açmak suretiyle yargı yoluyla çözüm bulabilmektedir.

Konu hakkında merak edilen hususları yorum olarak yazabilir veya iletişim kısmından bana iletebilirsiniz.

Uğur KÜÇÜKKAHYAOĞLU

Vergi Müfettişi

Kaynak, https://www.ugurkucukkahyaoglu.com/2022/11/vergi-incelemesi-sureci-sonunda.html

Kaynak:

213 Sayılı VUK

İlgili Yönetmelikler