Geçen, ‘Çalışanlar yemek kartını alışverişte kullanamayacak’ başlıklı yazım sonrası yemek kartları marketlerde kullanılır mı, kullanılmaz mı tartışması başladı. Kimileri ‘yok öyle bir durum bir şey değişmedi’ dedi, kimileri ‘var ama Sosyal Güvenlik Kurumu’nun düzenleme yapması lazım’ dedi. Sonrasında yorumlar, ‘kararı doğru bulmuyoruz’a doğru kaydı. Tartışma halen de devam ediyor.
Konuya açıklık getireyim. 1 Aralık’ta uygulamaya giren yeni düzenleme ile işverenler, çalışanlarına, yemek ücretini nakit olarak ödeyebilecek ve ödeyeceği tutarın belli miktarını da prime esas kazançtan istisna tutabilecek. Bunun için de yemek bedelinin en az asgari ücrete ilave olarak verilmesi gerekiyor. Buna göre, işverenlerin, işyerinde yemek vermemesi durumunda çalışana veya çalışan adına başkalarına ödeyeceği günlük yemek ücreti; günlük asgari ücretin yüzde 23.65’i kadarı (bugün için 51 lira) prime esas kazançtan istisna tutulacak. Yemek parası da çalışanın iş günü sayısına göre hesaplanıp, ödendiğinden; haftanın 6 günü çalışan bir işçiye yılsonuna kadar aylık ödenecek 1.224 liralık yemek parası tutarını; işveren, prime esas kazançtan istisna tutabilecek.
SGK’NIN AÇIKLAMASI NET
Daha açık şöyle anlatayım. 1 Aralık’ta başlayan düzenleme ile işveren ister bir restoranla anlaşsın, ister yemek bedelini peşin ödesin, ister yemek kuponu, kartı, çeki ile ödeme yapsın; günlük 51 liraya kadar olan tutarı sigorta priminden istisna tutulacak, 51 lirayı aşan tutar ise vergi ve sigorta prim kesintisine tabi olacak. Tahmin ediyorum buraya kadar anlaşılmayan bir durum yok.
Peki, tartışmanın konusu ne? İşverenin, yemek bedelini kupon, yemek kartı, yemek çeki gibi ödeme sistemleri ile yapması. Mevcut uygulama nasıl? İşveren, anlaştığı şirketin yemek kartına çalışan adına aylık bir bedel yüklüyor. Çalışan da bu kartlarla ister restoranda yemek yiyor, ister marketten, ister kart şirketinin anlaşmalı olduğu yerlerden online alışveriş yapıyor. Bu durumda da kartlar gıda dışında da kullanılıyor. Yani, çalışan, karta yüklenen bedelle yemek dışındaki ihtiyaçlarını da karşılıyor.
Hani, birileri, ‘yemek kartlarının alışverişte kullanılamayacağına dair düzenleme yok, bu da nereden çıktı’ diyor ya; onu da anlatayım. SGK, 2 Aralık 2022 tarihinde, Yemek Bedeli İstisnası başlığı altında bir genelge yayımladı. Genelgede aynen şöyle yazıyor: “Sigortalılara ay içinde yemek bedeli olarak nakit ödeme yapılmaksızın, çalıştıkları işyerinin dışında yemek üretimi yapan başka firma veya şahıslar tarafından yemek kuponu, yemek kartı, yemek çeki karşılığında yemek verilebilmektedir. Bu kapsamda sigortalılar için üçüncü kişilere yemek kuponu, yemek kartı, yemek çeki gibi araçlarla fatura karşılığı yemek bedeli ödenmesi halinde günlük brüt asgari ücretin yüzde 23,65’inin fiilen çalışılan gün sayısı ile çarpılması sonucunda bulunacak tutar, prime esas kazanca dahil edilmeyecektir.
Hatta SGK, genelgesinde, bunu bir de örnekle de anlatıyor. Onu da paylaşayım. A sigortalısı için 2022 Aralık ayında yemek kartına yemek bedeli adı altında 1.500 TL yüklenmiştir. Sigortalının ilgili ayda 22 gün fiilen çalıştığı varsayıldığında yemek bedeli adı altında yapılan ödemelerden prime esas kazanca dahil edilecek tutar; günlük 51 liradan, aylık 1.122 liradır. Kalan 377 lirası prime esas kazanca dahil edilecektir.
YEMEK İÇİN KULLANILACAK
Aynı genelgede SGK, iki önemli hususa dikkat çekiyor. Birincisinde; “Yemek kartlarına, çeklerine, kuponlarına yüklenen yemek bedellerinin sigorta priminden istisna tutulabilmesi için söz konusu kartların, çeklerin, kuponların yalnızca yemek yenilmesi amacıyla kullanılması gerekmektedir” deniyor.
İkincisinde ise, “Yemek bedeli adı altında sigortalılara veya sigortalılar için üçüncü kişilere yapılan her türlü ödemelere ilişkin muvazaalı durumların tespit edilmesi halinde Kurumun prim kaybı işverenlerden gecikme zammı ve cezası ile tahsil edilecektir” diyor.
TARTIŞMA NEREDEN ÇIKIYOR?
Düzenleme var mı, var. SGK, yayınlamış mı, yayınlamış. Efendim bu düzenleme yanlışmış, vergi düzenlemesi ile SGK’nın düzenlemesi çelişiyormuş, SGK bunun takibini nasıl yapacakmış; bunlar ayrı tartışılacak konular. Ortada bir genelge var ve yayınlanmış. Dikkat ettim de kimi uzmanlar, tartışmaya, ‘çalışan marketten hazır gıda aldı ya da meyve, sebze aldı, bunun restoranda yemek yemekten farkı nedir?’ diye yaklaşıyor.
Aynı çalışan, marketten yemek dışında başka bir ürün alırsa ne olacak sorusuna ise kimse açıklık getiremiyor. Çalışan marketten alışveriş yaparken hazır gıda aldığından prime esas kazanca dahil edilmeyecek, bunun yanında temizlik malzemesi ya da başka bir ürün aldığında dahil edilecek mi konusu SGK’nın açıklık getireceği bir konu. Noyan Doğan
