İlk defa 2008/Ekim öncesi sigortalı olan, sonrasında yaş, prim günü ve sigortalılık süresi şartlarını sağlayarak emekli olan vatandaşların hem emekli aylığı alıp, hem de özel sektöre ait bir işyerinde sosyal güvenlik destek primine (SGDP) tabi çalışmaları mümkün bulunmaktadır.
SGDP’ye tabi çalışmalar özel sektöre ait farklı bir işveren yanında olabileceği gibi emeklilik nedeniyle işten ayrılan işçinin hemen ertesi gün veya daha sonraki bir tarihte aynı işveren yanında çalışmaya başlaması suretiyle de olabilmektedir.
Emeklilik nedeniyle işten ayrılan işçilerin kıdem tazminatına geldiğimizde, Yargıtay kararları doğrultusunda bu işçilerin kıdem tazminatlarını alarak çalışmaya devam etmeleri ya da kıdem tazminatlarını emeklilik sonrası ikinci çalışma dönemi sona erdikten sonra almaları mümkündür.
İşçinin emeklilik sonrası kıdem tazminatını aldıktan sonra aynı işveren yanında yeniden çalışmaya başlaması
İşçinin emeklilik sonrası kıdem tazminatını alarak işten ayrılmasının ardından aynı işveren yanında SGDP’ye tabi olarak yeniden çalışmaya başlaması halinde emeklilik öncesi çalışmasından kaynaklanan kıdemi sıfırlanmış olacaktır. Bu durumda emeklilik sonrası ikinci çalışma döneminin de kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde sona ermesi halinde işçiye ikinci çalışma dönemindeki kıdemine göre en son giydirilmiş brüt ücreti üzerinden kıdem tazminatı ödenecektir. Aksi halde, yani emeklilik sonrası çalışma kıdem tazminatını hak edecek şekilde sona ermediği takdirde emeklilik sonrası ikinci çalışma dönemi için işçiye kıdem tazminatı ödenmeyecektir.
Bu kuralın tek istisnası ise emeklilik nedeniyle SGDP’ye tabi çalışmakta iken emekli aylığını kestirip tüm sigorta kollarına tabi çalışmaya başlayan işçinin SGK’dan alacağı emekli olabilir yazısı ile tekrar işverenine başvurmasıdır. Bu durumda işçinin ikinci çalışma dönemindeki kıdemi bir yıldan fazla ise emeklilik nedeniyle işten ayrılmasına bağlı olarak işverenin kıdem tazminatı ödemesi gerekecektir.
İşçinin emeklilik sonrası kıdem tazminatını almadan aynı işveren yanında yeniden çalışmaya başlaması
İşçinin emeklilik nedeniyle işten ayrılmasına rağmen kıdem tazminatını almadan SGDP’ye tabi çalışmaya devam etmesi halinde kıdemi sıfırlanmamış olacaktır.
Bu durumda ikinci çalışma döneminin;
-Kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde sona ermesi halinde, işçiye hizmet akdinin sona erdiği tarihteki giydirilmiş brüt ücreti üzerinden ve her iki çalışma dönemindeki çalışma süresi dikkate alınarak kıdem tazminatı ödenecektir. Haliyle işçinin ikinci çalışma dönemindeki kıdemi bir yıldan az bile olsa birinci ve ikinci çalışma dönemindeki toplam kıdemi dikkate alınarak kıdem tazminatı ödenecektir.
-İşçinin istifası veya işçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan davranışları nedeniyle işveren tarafından feshi halinde ise ikinci çalışma dönemi için kıdem tazminatı ödenmeyecektir. Ancak, işçinin emeklilik nedeniyle işten ayrıldığı tarihe kadar olan kıdemi ve emeklilik nedeniyle daha önce işten ayrıldığı tarihteki giydirilmiş brüt ücreti üzerinden kıdem tazminatının ödenmesi gerekecektir. Ayrıca hesaplanacak kıdem tazminatının işçinin talebine bağlı olarak ikinci çalışma döneminin sona erdiği tarihe kadar mevduata uygulanan en yüksek faiziyle birlikte ödenmesi gerekecektir.
5/G KAPSAMINDAKİ EMEKLİ ÇALIŞANLARININ SGK BİLDİRİMLERİ
Iraktaki şantiyemize götüreceğimiz emekli çalışanımızın SGK bildirimlerini hangi belge türü ile yapmamız gerekir, prim teşvikinden yararlanabilir miyiz? (Karar okuru)
5510 sayılı Kanunun 5/g bendinde, Ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkelerde iş üstlenen işverenlerce yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen Türk işçileri hakkında, kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası hükümlerinin uygulanacağı öngörülmüştür.
2018/38 sayılı Genelgede ise “Kurumumuzdan yaşlılık aylığı veya malullük aylığı almakta iken Kanunun 5 inci maddesinin (g) bendi kapsamında çalışmaya başlayanlara aylıkları kesilmeksizin kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası hükümleri uygulanacaktır.” şeklinde açıklama yapılmıştır.
Bu bakımdan, yaşlılık aylığı almakta iken 5/g kapsamında istihdam edilen sigortalılar için 2 nolu belge türü (sosyal güvenlik destek primi) değil, 5/g kapsamındaki sigortalıların bildirildiği 21 nolu belge türü (Türk işverenler tarafından sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelere götürülerek çalıştırılan Türk işçileri) seçilmelidir.
Ayrıca özel sektör işverenlerinin yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırmak üzere götürdükleri sigortalılardan dolayı 5510/81-i bendinde yer alan (06486 kanun numaralı) 5 puanlık prim indiriminden yararlanmaları mümkün bulunmaktadır. Sözkonusu bentte her ne kadar “… sosyal güvenlik destek primine tabi tutulmak suretiyle çalışanlar hakkında bu bent hükümleri uygulanmaz” hükmü yer alsa da 21 nolu belge türü ile bildirilen emekli çalışanlar hakkında sosyal güvenlik destek primi hükümlerinden ziyade kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası hükümleri uygulandığından, 06486 sayılı Kanun numarası seçilmek suretiyle beş puanlık prim indiriminden yararlanılması mümkün bulunmaktadır. Eyüp Sabri Demirci
