Özet

Katma Değer Vergisi’nin en önemli özelliği, bu mükellefiyetle ilgili KDV yüklenimlerinin indirilmesine izin verilmiş olmasıdır. İndirim hakkının kullanılabilmesi için bu hakkın dayanağı olan belgenin (alış faturasının, gümrük makbuzunun ve sair evrakın) yasal deftere kaydedilmiş olması şarttır.

KDV indirim hakkı bu hakkın doğduğu ayda veya izleyen herhangi bir ayda deftere kaydedilerek kullanılabilir. Ancak KDV indirim hakkının doğduğu yılı izleyen takvim yılının son ayında da kullanılmadığı takdirde söz konusu hak kaybolur.

Bu yazımızda, KDV indirim hakkının kazanılmasına ve kaybedilmesine ilişkin hükümler ele alınmıştır.

1. KDV İndirim Hakkı En Erken Bu Hakka Dayanak Teşkil Eden KDV Yüklenim Belgesinin Yasal Deftere Kaydedildiği Ayda Kullanılabilir

KDV Kanunu’nun 29/3’üncü maddesinde şu hüküm vardır: “İndirim hakkı, ... ilgili vesikaların kanuni def-terlere kaydedildiği vergilendirme döneminde kulla-nılabilir.” Görüldüğü gibi KDV mükelleflerinin indiri-me dayanak teşkil eden belgeyi elde etmiş olmaları tek başına indirim hakkı sağlamamakta, bu belge hangi ayda yasal deftere kaydedilmişse, o ayın KDV beyannamesinde indirim olarak gösterilebil-mektedir. İndirim hakkının kullanılması açısından yüklenilen KDV’nin satıcıya ödenmemiş olması indirim hakkını etkilemez. KDV indirim hakkı, bu hakkın dayanağı olan belge tarihinden sonraki aylarda kayıt yapmak suretiyle kullanılabilmekle beraber bu hakkın gecikmeli kullanılmasında süre sınırı mevcut olup KDV indirim hakkının kullanılabileceği son ay bu hakkın doğduğu yılı izleyen hesap döneminin sonuncu ayıdır. İzleyen takvim yılının sonu olarak belirlenen hak düşürücü süre hakkındaki detaylar aşağıdaki bölümde sunulmuştur.

2. KDV İndirim Hakkı Vergiyi Doğuran Olayın Vuku Bulduğu Takvim Yılının Sonunda da Kullanılmazsa, Daha Sonra Kullanılamaz Hale Gelmektedir

2.1. KDV İndirim Hakkının Kullanılmasına İlişkin Hak Düşürücü Süre

KDV Kanunu 29/3’üncü maddesi şöyledir: “İndirim hakkı, vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu takvim yılını takip eden takvim yılı aşılmamak şartıyla, … kullanılabilir.’’ Görüldüğü üzere KDV indirim hakkı gecikmeli kayıt yapmak suretiyle, bu KDV’nin doğ-duğu ayı izleyen aylarda indirilebilmekte fakat bu gecikmeli indirim hakkı en geç ikinci hesap dönemi-nin sonuna kadar kullanılabilmekte, bu süreden sonra katma değer vergisi indirim hakkı kullanılamaz hale gelmektedir.

2019 yılından önce, indirim hakkı, izleyen yılın değil aynı hesap yılının son ayı itibariyle kullanılmadığı takdirde ortadan kalkmaktaydı. Bu süre sınırının anlamsızlığı ve sorun yarattığı konusunda görüş beyan etmekteydik.1 Nihayet 7104 sayılı Kanun’un 8’inci maddesiyle KDV Kanunu’nun 29/3’üncü mad-desi 01.01.2019 tarihinden itibaren değiştirilmek suretiyle KDV indirimine ilişkin hak düşürücü süre 12 ay uzatılmıştır. 01.01.2019 tarihinden itibaren KDV indirim hakkı, vergiyi doğuran olayın vuku bul-duğu takvim yılını takip eden takvim yılı aşılmamak şartıyla, ilgili vesikaların kanuni defterlere kaydedildiği vergilendirme döneminde kullanabilmektedir.

Örneğin, Ocak/2019 döneminde gerçekleştirilen bir mal teslimine ilişkin faturada yer alan KDV tutarı; 2019 yahut 2020 yıllarında yasal defter kayıtlarına alınmak kaydıyla, en geç Aralık/2020 sonuna kadar, ilgili belgenin yasal defterlere kaydedildiği ayda alıcı tarafından indirim konusu yapılabilecektir.

Yeni uygulamaya ilişkin özellikli hususlara yönelik değerlendirmelerimiz şu şekildedir:

- Anılan değişiklik doğrultusunda, vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu takvim yılını takip eden takvim yılı içinde kaydedilen belgeler, gelir veya kurumlar vergisi açısından dönemsellik ilkesi gereği kanunen kabul edilmeyen gider (KKEG) olarak dikkate alınsa dahi, bu belgelerde gösterilen KDV indirim konusu yapılabilir.

Başka bir anlatımla, KDV indirimine dayanak teşkil eden fatura vb. belgelerin defter kayıtlarına izleyen yılda kaydedilmesi durumunda, KDV Kanunu’nun 30/d maddesinde yer alan “Gelir ve Kurumlar Vergisi kanunlarına göre kazancın tespitinde indirimi kabul edilmeyen giderler dolayısıyla ödenen katma değer vergisi” nin indirilemeyeceği yönündeki hü-küm uygulanmayacaktır.

Çünkü kayıtta gecikmenin usulsüzlük cezası gerek-tirmesi, gelir veya kurumlar vergisi üzerindeki etkisi, KDV indirim hakkını ilgilendirmemektedir.

- Kanaatimizce bu düzenleme, vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu takvim yılını takip eden yılda (gecikmeli olarak) düzenlenen fatura vb. belgelerde gösterilen KDV tutarları açısından da geçerlidir

Örnek: 2021 yılında gerçekleşen mal ve hizmet alımına ait faturanın belgelerin, satıcı tarafından 2022 yılında düzenlenmiş olması ve alıcının bu bel-geyi 2022 takvim yılında yasal defterlerine kaydetmesi halinde, bu belgelerde gösterilen KDV tutarları 2022 yılında indirim konusu yapılabilecektir.

2021 yılında KDV si doğmuş olan mal tesliminin veya hizmet ifasının faturası 2022 yılında düzenlenmiş ise, bu faturadaki KDV 2022 sonuna kadar indirilebilir.

- Özel hesap dönemi kullanan mükellefler açısın-dan KDV indirimindeki süre sınırının tespitinde “tak-vim yılı” yerine, “özel hesap dönemi” dikkate alına-rak belirlenecektir. (17 No.lu KDV Genel Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ, Madde 10) Buna göre, yeni düzenleme sonrası, örneğin hesap dönemi 1 Nisan – 31 Mart olan bir mükellefin, Nisan 2021’de gerçekleştirdiği bir alıma ilişkin KDV tutarını, en geç Mart/2022 olmak üzere, belgeyi yasal defter kayıtlarına aldığı dönemde indirim imkânı bulunmaktadır.

- KDV Kanunu’nun 29/3 maddesinde yapılan deği-şikliğin yürürlük tarihi 1.1.2019’dur. Bu durumda, söz konusu değişikliğin 2018 yılında gerçekleşen alımlara yönelik KDV tutarları açısından da geçerli olması gerekmektedir.

Nitekim bu husus, 23 No.lu KDV Tebliği’nin 8. maddesiyle kabul edilmiştir.

- 11 no.lu KDV Tebliği’nin 18 inci Maddesi ile, KDV Genel Uygulama Tebliği’nin III/C-5.6. no.lu bölümü-nün sonuna aşağıdaki paragraflar eklenmiştir.

"Diğer taraftan, düzenlenen faturanın alıcı tarafın-dan dava konusu yapılması nedeniyle ilgili takvim yılında indirim konusu yapılamayan KDV, davanın sonuçlandığı yıl içinde alıcı tarafından kanuni def-terlere kaydedilmesi şartıyla indirim konusu yapıla-bilir. Sorumlu sıfatıyla KDV beyanının hiç yapılma-dığının veya eksik yapıldığının tespiti üzerine veya mükellefin kanuni süresinden sonra sorumlu sıfatıy-la verdiği beyanname üzerine bu vergilerin tarh edilmesi halinde, tarh edilen KDV'nin vergi dairesine ödenmesi ve ödemenin gerçekleştiği takvim yılı aşılmaması şartıyla, ödenen KDV'nin indirim konusu yapılması mümkündür.

KDV'ye tabi işlemi yapan satıcı tarafından zama-nında düzenlenmeyip, alıcı tarafından en geç fatura düzenleme süresinin son gününü takip eden vergi-lendirme dönemi içinde noterden ihtarname gönderilmesi üzerine satıcı tarafından düzenlenen fatura-da gösterilen KDV, alıcı tarafından faturanın düzen-lendiği takvim yılı içinde kanuni defterlere kaydedilmek şartıyla indirim konusu yapılabilir."

2.2. Satıcının Faturayı Gecikmeli Olarak (Yıl Geçtikten Sonra) Düzenlemesi Halinde Durum

11 no.lu KDV Tebliği’nin 18 no.lu maddesinde getirilen hükme göre, satıcının fatura düzenlemekte gecikmesi halinde, vergiyi doğuran olayın meydana geldiği tarihten sonraki 7’nci günün rastladığı ayı izleyen ayın sonuna kadar noterden ihtarname gönderilmesi üzerine satıcı tarafından gecikmeli olarak düzenlenmiş olan faturadaki KDV, alıcı tara-fından faturanın düzenlendiği takvim yılı aşılmaksızın indirilebilecektir. Buradaki takvim yılı tabirini izleyen takvim yılı şeklinde anlamak gerektiği ve bu tabirin yeni hükme göre düzeltilmesine ihtiyaç bu-lunduğu görüşündeyiz. Görüldüğü gibi satıcının, KDV’yi doğuran olay meydana gelmesine rağmen fatura kesmekten kaçınmak veya fatura kesimini geciktirmek şeklindeki tutumu yüzünden malı alanın veya hizmeti yaptıranın yıl geçmesi nedeniyle KDV indirimi hakkını kaybetmesini önlemek amacıyla böyle bir imkân getirilmiş ancak bu imkânın kullanı-labilmesi, belli bir süre içerisinde noterden ihtarna-me gönderilmesi şartına bağlanmıştır.

2.3. İndirilmesi Unutulan veya Eksik İndirilen KDV’nin Durumu

Yüklenilen KDV’nin eksik şekilde kayda alınması, toplam hatası yapılması veya sair nedenle, o dönemde indirim olarak gösterilmesi gereken KDV’den daha düşük bir meblağ beyannamenin indirime ilişkin satırlarında yer almışsa bu hatanın düzeltilmesi ancak VUK’un, vergi hatalarının düzeltilmesine iliş-kin 116-126’ncı maddeleri uyarınca mümkündür.

Bize göre bu gibi durumlarda mükellefin, hatayı fark ettiği ayda, daha önce sehven indirilmemiş olan KDV’nin sonraki bir ayda (en geç bir sonraki hesap döneminin son ayında) indirilebilmesine imkân veren bir düzenleme yapılmalıdır. Böyle bir çözüm şekli hem İdarenin iş yükünü azaltacak hem de mükellefi rahatlatacaktır.

3. Sonuç

KDV mükelleflerinin temel hakkı olan KDV indirim hakkının kullanılabilmesi için bu hakkın dayanağı olan KDV yüklenim belgesinin yasal defterlere kaydedilmesinin zorunlu olması isabetlidir ve mali disiplinin gereğidir. Katma değer vergisi indiriminde gecikme Hazine’ye değil mükellefe zarar verebilecek olan bir eylem olduğu için bu gecikme konusunda bize göre beş yıllık zaman aşımı süresi otomatik bir süre sınırı olabilecek iken, bunun aynı takvim yılının sonu olarak sınırlandırılması geçmişte ciddi sıkıntı-lara yol açmış olup 2019 başından itibaren bu süre-ye 12 ay ilave edilmek suretiyle rahatlama sağlar.

MEHMET MAÇ - YMM - 02 Aralık 2022

Lebib Yalkın Yayımları