Tüm çalışanlar, çalışamadıkları döneme ait sosyal güvenlik primlerini, sonradan borçlanarak ödeyebiliyor. Hizmet borçlanması yapılarak, emeklilikte ödenmesi gereken prim gün sayısını öne çekmek ve bu sayede erken emekli olmak mümkün. Borçlanma tutarı asgari ücrete göre belirleniyor ve asgari ücrete de sene başında önemli oranda zam yapılması bekleniyor. Bu nedenle 2022’nin sonuna kadar borçlanma yapacaklar ucuz ve avantajlı borçlanmış olacak.
Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) düzenlemesinde sona yaklaştıkça, emeklilikte yaşa takılanların merak ettiği konuların başında borçlanma imkanının tanınıp tanınmayacağı geliyor. EYT düzenlemesinden kimlerin yararlanacağı artık kesinleşti. İlk sigortalı olduğu tarih 1999 yılının eylül ayından önce olanlar, emeklilikte yaşa takılıyor. Bu tarihten önce sigortalıların emekli olabilmeleri için kadın çalışanların 20 yıllık sigortalılık süresi ve 5 bin gün; erkek çalışanların 25 yıllık sigortalılık süresi ve 5 bin gün prim ödemiş olması emeklilik için yeterliydi. 1999’un eylül ayında yapılan düzenleme ile bunların üzerine bir de yaş şartı getirildi ve emeklilik yaşı kadınlar için 58, erkek çalışanlar için 60’a yükseltildi, prim gün sayısı da 7 bine çıkarıldı.
1999 Eylül ayından önce sigortalı olup da kadın çalışanlar 20 yıl, erkek çalışanlar 25 yıl sigortalılık süresini tamamlayıp, 5 bin gün prim ödeyenler emeklilikte yaşa takılıyorlar. Düzenleme de bu kişilere yönelik olacak ve bu kişilere emeklilik hakkı tanınacak. 1999 öncesi sigortalı olup da şartları yerine getirenler için sorun yok, düzenlemeden yararlanacaklar. Ancak 1999 öncesi sigortalı olmasına karşın prim gün sayısını doldurmayanlar var. Peki, bu kişiler, borçlanarak, eksik primlerini tamamlayıp, EYT’den yararlanabilecek mi? Açıkçası bu konuda bir netlik yok. Yani, prim gün sayısı eksik olan çalışanlara EYT için borçlanma imkanı tanınıp tanınmayacağı konusu önümüzdeki günlerde netleşecek. Şu kadarını söyleyeyim, konu üzerinde konuşulup, tartışılıyor.
CİDDİ AVANTAJ SAĞLAR
Malum EYT düzenlemesi aralık ayında Meclis gündemine gelecek ve yasa çıktıktan sonra da 2023’ün ilk aylarında uygulamaya girecek. Hal böyle olunca da prim gün sayısı eksik olanlar, ‘şimdiden borçlansak mı, yasa çıktıktan sonra borçlanma yaparsak geç mi kalırız?’ diye merak içindeler. Düzenleme çıkmadan önce borçlanma yapılabilir. Çıkacak düzenlemede borçlanma imkanı tanınmazsa ne olacak? Düzenleme çıktıktan sonra eğer borçlanma hakkı tanınmazsa, borçlanma bedeli Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan (SGK) iade alınabilir. Gerek EYT’liler için gerekse de prim gün sayısı eksik olanlar için 2022’nin sonuna kadar borçlanma yapmak ciddi avantaj getirecektir. Avantajı nerede diyecek olursanız; sene sonuna kadar ucuz borçlanma imkanından yararlanılmış olacak. Tüm çalışanlar, çalışamadıkları döneme ait sosyal güvenlik primlerini, sonradan borçlanarak ödeyebiliyor ki, buna hizmet borçlanması deniyor ve çalışanlara bu hak tanınıyor. Hizmet borçlanması yapılarak, emeklilikte ödenmesi gereken prim gün sayısını öne çekmek ve bu sayede de erken emekli olmak mümkün. Bu kapsamda da çalışan kadınlar doğum borçlanması, erkekler de askerlik borçlanması yapabiliyor.
UCUZ BORÇLANMANIN FORMÜLÜ
Ucuz borçlanma imkanından kastım da şu. Hem doğum hem de askerlik borçlanması, asgari ücrete göre belirleniyor ve her yıl asgari ücretteki değişikliğe göre borçlanma miktarı da artıyor. Borçlanma karşılığında ödenecek en düşük tutar; brüt asgari ücretin yüzde 32’si, en yüksek tutar da asgari ücretin yüzde 32’sinin 7.5 katı. Çalışanlar bu rakamlar arasında kendi belirledikleri tutar üzerinden borçlanabilir. 2022 yılı temmuz ayında yapılan düzenleme ile asgari ücret brüt 6.471, net 5.500 olarak belirlendi. Sene sonuna kadar doğum ya da askerlik borçlanması yapacak olan EYT’liler ya da prim gün sayısı eksik olan çalışanlar; en düşük aylık 2 bin 70 lira, günlük de 69 lira ödeyerek borçlanabilecekler.
Bugünkü asgari ücret üzerinden borçlanılacak en yüksek tutar ise günlük 517 lira, aylık da 15.525 lira. Demek ki, askerlik ve doğum borçlanması yapacak olanlar bugün için günlük en düşük 69 lira ile en yüksek 517 lira arasında istedikleri tutar üzerinden borçlanabilirler.
Ama yok borçlanma, 2023 yılına bırakılacak olursa, bu tutarlar değişecek. 2023’ün başında asgari ücrette ciddi artış öngörülüyor. Enflasyon oranında zam yapılacağı neredeyse kesin. Ortalarda rakamlar konuşuluyor; 7.500 diyen de var, 8.500 diyen de, hatta 10 bin lira diyen de var. Çok kaba bir hesapla, yeni yılda asgari ücret 7-8 bin liralarda olsa, bunun brütü yine kabaca 10 bin liraya yakın olur. Bu da, yeni yılda doğum ve askerlik borçlanma tutarları 10 bin lira üzerinden hesaplanacak demektir. Buna göre de en düşük borçlanma için ödenecek tutar da günlük 106 liraya, aylık da 3.200 lira çıkacak demektir.
2023 YILINA ERTELEMEYİN
Bir örnekle anlatayım ki, daha net anlaşılsın. EYT düzenlemesinden yararlanmak isteyen, ancak prim gün sayısı eksik olan kadın çalışan; doğum borçlanması yaparak, eksik günlerini tamamlayabilir. Bu çalışan 2022’nin sonuna kadar borçlanma yaparsa; bir çocuk için 720 gün üzerinden en düşük 49.680 lira, iki çocuk için 1.440 gün üzerinden 99.360 lira, üç çocuk için 2.160 gün üzerinde 149 bin lira ödeyerek borçlanabilecek. Ama yok, borçlanmayı 2023 yılına erteleyecek olursa iş değişiyor. Deminki asgari ücret örneğinden gidersek, yani brüt 10 bin lira üzerinden hesaplarsak; bir çocuk için en düşük 76.320 lira, iki çocuk için en düşük 152.640 lira, üç çocuk için en düşük 228.960 lira ödeyerek borçlanmak durumunda kalacak. Bir çocuk için 720 gün borçlanacak çalışan, 2022’nin sonunda değil de 2023’ün başında en düşük tutar üzerinden borçlanma yaparsa 26.640 lira fazla ödeyecek demektir. O nedenle 2022’nin sonuna kadar borçlanma yapacaklar ucuz ve avantajlı borçlanmış olacaklar. Noyan Doğan
https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/noyan-dogan/calisanlara-ucuz-borclanma-firsati-42164254
