21/3/2018 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde (TBMM) kabul edilen Vergi Kanunları ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 25’inci maddesinde gelir vergisinden istisna olan kalemler arasında hizmet sözleşmesi sona erdikten sonra; karşılıklı sonlandırma sözleşmesi veya ikale sözleşmesi kapsamında ödenen tazminatlar, iş kaybı tazminatları, iş sonu tazminatları, iş güvencesi tazminatları gibi çeşitli adlar altında yapılan ödemeler ve yardımlar gelir vergisinden istisna tutulmuştur.
Bahse konu ödemeler Gelir Vergisi Kanunu’nun 23’üncü maddesinde yer almadığı için, Damga Vergisi Kanunu’nun 9’uncu maddesi gereği damga vergisinden istisna değildir.
Kanun yayımı ardından 11/06/2018 tarihinde 303 no’lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ve 15/03/2019 tarihinde 306 no’lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile gelir vergisi istisnası uygulaması açıklanmıştır.
İlgili hükümlere göre karşılıklı sonlandırma sözleşmesi ile çalışanlara ödenen kıdem tazminatı ve ek ödeme için, kıdem süresi çarpı kıdem tazminatı tavanına kadar istisna uygulanmaktadır. İstisna miktarının üzerinde kalan kısım ise ücret gibi vergilendirilmektedir.
SGK uygulamasında ise uygulama 18/6/2020 tarihinde yayımlanan 2020/20 sayılı İşveren İşlemleri Genelgesi ile netleşmiştir. İşveren işlemleri genelgesine göre, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, iş sonu tazminatı veya kıdem tazminatı mahiyetindeki toplu ödemelerin, prime esas kazanca tabi tutulmayacağı açıklanmıştır. Dolayısıyla SGK boyutunda da ikale sözleşmesinde yer alan ek menfaat kıdem süresi çarpı kıdem tavanına kadar SGK istisnası bulunmaktadır.
Ödemenin maddeler halinde yazılması halinde;
- Kıdem tazminatı sadece damga vergisine tabi.
- İhbar tazminatı gelir ve damga vergisine tabi.
- Yıllık izin ücreti tüm yasal kesintilere tabi.
- İşveren tarafından verilen ek menfaat ise, "kıdem süresi * kıdem tavanı" hesabına kadar kıdem tazminatı ile birlikte sadece damga vergisine tabi, üzeri ise tüm yasal kesintilere tabi.
Örnekle, tam olarak 10 yıl kıdemi bulunan çalışanın 2022 yılında yapılan ikale sözleşmesi ile 100 bin TL kıdem tazminatı, 20 bin TL ihbar tazminatı, 30 binTL yıllık izin ücreti, 80.000 TL'de ek menfaat aldığını, ödemelerin tamamının brüt olduğunu düşünelim.
Kıdem ve ek menfaat için muafiyet sınırımız 10 yıl X 15.371,40 = 153.714 TL olacak.
Kıdem ve ek menfaat toplamı 180 bin TL olup, bunun 153 bin 714 TL'si sadece damga vergisine tabi iken, kalan 26 bin 286 TL'si tüm yasal kesintilere tabi olacaktır.
İhbar tazminatı olan 20 bin TL gelir ve damga vergisine tabi tutulacaktır.
Yıllık izin ücreti olan 30 bin TL tüm yasal kesintilere tabi tutulacaktır.
Çalışanın giydirilmiş brüt ücretinin kıdem tavanı üzerinde olduğunu düşünürsek; yine 10 yıl kıdemi olan bir çalışanın 153 bin 714 TL kıdem tazminatı alır, diğer ödemeler aynı olursa;
- Kıdem ve ek menfaatin istisnası tek başına kıdem tazminatı ile dolmaktadır. Dolayısıyla 153 bin 714 TL sadece damga vergisine tabi tutulacak, ek menfaat olan 80 bin TL tüm yasal kesintilere tabi olacaktır.
- Yine ihbar tazminatı olan 20 bin TL gelir ve damga vergisine tabi tutulacaktır.
- Yine yıllık izin ücreti olan 30 bin TL tüm yasal kesintilere tabi tutulacaktır.
Son örnekte ise ödeme kalemlerinin ayrı ayrı yazılmadığını, 10 yıl kıdemi olan çalışanın paket olarak 230 bin TL aldığını düşünelim.
Bu durumda 153 bin 714 TL yine sadece damga vergisine tabi olacak, ancak 76 bin 286 TL tüm yasal kesintilere tabi tutulacaktır. Resul KURT
https://www.dunya.com/kose-yazisi/ikale-sozlesmesi-ile-yapilan-odemelerde-yasal-kesintiler/672943
