I- GİRİŞ

Ülkemizdeki ekonomik gelişmelere uyum, ekonomik program hedeflerinin gerçekleştirilmesi, vergide adalet, vergi rekabeti, basitlik, etkinlik ve verimlilik ilkeleri çerçevesinde bazı güncellemelerin yapılmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu çerçevede hazırlanan ve 7414 sayılı Kanun olarak yasalaşan teklifte, mükelleflerin gönüllü uyumunu gözeten, vergi güvenliğini güçlendiren, kayıt dışılıkla mücadeleye katkı sağlayan, İdarenin etkin ve hızlı karar almasını sağlayan değişiklikler yapılmıştır.

Böylece 5 Temmuz 2022 tarihli ve 31887 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 7417 sayılı Devlet Memurları Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunla diğer düzenlemeler yanında, vergi mevzuatına ilişkin de önemli düzenlemeler yapılmıştır. İşbu yazımızda 7414 sayılı Kanunla vergi kanunlarında ve vergi kanunlarıyla yakın ilişki içinde olan kanunlarda yapılan değişiklikler ele alınacaktır.

II- VERGİ USUL KANUNU’NDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER

A- ÖZEL USULSÜZLÜK CEZALARININ ARTIRILMASINA İLİŞKİN DÜZENLEME

7417 sayılı Kanun’un 27 ve 28. maddeleriyle Vergi Usul Kanunu’nun özel usulsüzlük cezalarının düzenlendiği 353. maddesinde yer alan fatura ve benzeri evrak verilmemesi ve alınmamasına ilişkin cezaların caydırıcılığını artırmak amacıyla yeniden belirlenmesine ihtiyaç duyulmuş ve buna ilişkin yasal düzenleme yapılmıştır.

7417 sayılı Kanun’un 27. maddesi ile Vergi Usul Kanunu’nun 53. maddesinin birinci fıkrasının; (1) ve (2) numaralı bentlerinde yer alan “240” ibareleri “1.000” şeklinde, “120.000” ibareleri “500.000” şeklinde, “12.000” ibaresi “50.000” şeklinde değiştirilmiştir.

Buna göre; “Özel Usulsüzlükler ve Cezaları a) Fatura ve Benzeri Evrak Verilmemesi ve Alınmaması İle Diğer Şekil ve Usul Hükümlerine Uyulmaması” başlıklı 353. maddesinin birinci ve ikinci fıkrasında yer alan her bir belge için asgari özel usulsüzlük cezası 1.000 TL’sına, Bir takvim yılı içinde her bir belge nevine ilişkin olarak tespit olunan özel usulsüzlükler için kesilecek cezanın toplam tutarı ise  500.000 TL’sına çıkarılmıştır. Ayrıca her bir belge nevine ilişkin olarak kesilecek özel usulsüzlük cezasının toplamı her bir tespit için 50.000  Türk lirasına, bir takvim yılı içindeki azami sınır ise 500.000 Türk lirasını çıkarılmıştır.

B- GERÇEK FAYDALANICI BİLGİSİNİN TEMİN EDİLMESİNE YÖNELİK YETKİ DÜZENLEMESİ

Vergi kaçakçılığı ve mali suçlar ile mücadelenin güçlendirilmesi amacıyla tüzel kişilerin ve tüzel kişi olmayan teşekküllerin gerçek faydalanıcısının bilinmesine ilişkin düzenleme yapma konusunda Hazine ve Maliye Bakanlığı’na özel bir yetki verilmiştir.

7417 sayılı Kanun’un 26. maddesi ile yapılan düzenlemede Vergi Usul Kanunu’nun “Yetki” başlıklı mükerrer 257. maddesinin birinci fıkrasına eklenen 9. bent ile Hazine ve Maliye Bakanlığına, tüzel kişiler ve tüzel kişiliği olmayan teşekküllerin gerçek faydalanıcı bilgisinin güncel, tam ve doğru bir şekilde tespit edilebilmesi için gerçek faydalanıcının kapsamını belirlemeye, bu kapsama girenlerin bildirilmesi zorunluluğunu getirmeye, bildirimin içerik, format, standart, verilme süresi ve yöntemini belirlemeye, bunlarda değişiklik yapmaya, bildirim verme yükümlülüğünü sektör, mükellef grupları ve mükellefiyet durumları itibarıyla belirlemeye, bu bent kapsamındaki bilgi ve bildirimlerin elektronik ortamda muhafaza ve ibraz edilmesi yükümlülüğü getirmeye ve uygulamaya ilişkin diğer usul ve esasları belirlemeye yönelik yetki verilmiştir. Kısaca Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer m. 257/1-9 bendi kapsamında, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın yetkilerine, gerçek faydalanıcı uygulamasının usul ve esaslarının belirlenmesi yetkisi de eklenmiştir.

III- ÖZEL TÜKETİM VERGİSİ KANUNUNDA ELEKTRİK MOTORLU ARAÇLARA ÖTV DÜZENLEMESİ

7417 sayılı Kanun’un 44. maddesi ile; sadece elektrik motorlu olan binek otomobiller için özel tüketim vergisi oranlarına ilişkin matrahlar belirlenmiş ve ÖTV oranlarında değişiklik yapılmıştır. Özel Tüketim Vergisi Kanunu’na ekli (II) sayılı listenin 87.03 GTİP numarasında yer alan “- Diğerleri;

-- Sadece elektrik motorlu olanlar” satırı altındaki mallar ve özel tüketim vergisi oranları aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir. 

Buna göre 7417 sayılı Kanunla yapılan bu değişiklikle, Özel Tüketim Vergisi Kanunu eki (II) sayılı listedeki 87.03 tarife pozisyonundaki binek otomobillerden sadece elektrik motorlu olanların vergi oranları, motor gücünün yanı sıra özel tüketim vergisi matrahlarına göre farklılaştırılmıştır.

IV- 6183 SAYILI AATUHK’NDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER

7417 sayılı Kanunla sigortacılık sektöründe uygulaması yaygınlaşan kefalet senetlerinin, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında

Kanun uygulamalarında teminat olarak kabul edilebilmesi amacıyla düzenleme yapılmıştır. 7417 sayılı Kanunla 6183 sayılı Kanun’un 10. maddesinde(1) yapılan değişiklikle, sigorta şirketleri tarafından kefalet sigortası kapsamında düzenlenen kefalet senetlerinin 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun uygulamalarında teminat olarak kabul edilebilmesi hükme bağlanmıştır.  Kısaca yapılan bu düzenlemeyle kefalet senetlerinin, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun uygulamalarında teminat olarak kabul edilebilmesine imkan sağlanmıştır.

Bu değişikliğe paralel olarak, menkul mal satışlarına iştirak edeceklerin vermeleri gereken teminatın türüne yönelik hükümlerin düzenlendiği aynı Kanun’un 85. maddesinde de(2) değişiklik yapılmış ve para yerine teminat mektubu alınabilmesi hükmü revize edilerek, Türkiye’de yerleşik sigorta şirketleri tarafından kefalet sigortası kapsamında düzenlenen kefalet senetlerinin de teminat olarak alınabilmesine imkân sağlanmıştır. Söz konusu düzenleme 05.07.2022 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

V- KURUMLAR VERGİSİ KANUNU’NDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER

A- 7394 SAYILI KANUNLA FİNANS KURUMLARINDA UYGULANAN KURUMLAR VERGİSİ ORAN ARTIŞININ YÜRÜRLÜK TARİHİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA İLİŞKİN DÜZENLEME

7417 sayılı Kanun’un 57. maddesiyle 7394 sayılı Kanun’un 39. maddesi ile belirlenen yürürlük süreleri değiştirilmiş ve yürürlük maddesindeki “2023 yılı vergilendirme dönemi kurum kazançlarına uygulanmak üzere yayımı tarihinde,” ibaresi “2023 yılı ve izleyen vergilendirme dönemlerine ait kurum kazançlarına uygulanmak üzere yayımı tarihinde,” şeklinde değiştirilmiştir.

Bilindiği üzere; 7394 sayılı Kanun’un 25. maddesiyle; bankalar, 6361 sayılı “Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanunu” kapsamındaki şirketler, elektronik ödeme ve para kuruluşları, yetkili döviz müesseseleri, varlık yönetim şirketleri, sermaye piyasası kurumları ile sigorta ve reasürans şirketleri ve emeklilik şirketleri için kurumlar vergisi oranı % 25’e yükseltilmiştir.  Buna göre kapsama giren yukarıdaki banka ve finans kurumlarının 2023 yılı ve izleyen vergilendirme dönemlerine ait kurum kazançları üzerinden % 25 oranında kurumlar vergisi hesaplanacağı belirlenmiş olmaktadır.

B- NAKİT SERMAYE ARTIŞI İNDİRİMİNDE SÜRE SINIRLANDIRILMASINA İLİŞKİN DÜZENLEME

7417 sayılı Kanun’un 49. maddesi ile Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10. maddesinin birinci fıkrasına (ı) bendinde yapılan değişiklik ile; nakit sermaye artırımlarına ilişkin indirim düzenlemesindeki süresiz yararlanma hakkına sınırlama getirilmiş ve sermaye artırımına ilişkin kararın veya ilk kuruluş aşamasında ana sözleşmenin tescil edildiği hesap dönemi ile bu dönemi izleyen dört hesap dönemi dikkate alınarak sınırlandırılmıştır. Bu dönemlerde sermaye azaltımı yapılması hâlinde azaltılan sermaye tutarı indirim hesaplamasında dikkate alınmayacaktır.

Ayrıca 7417 sayılı Kanun’un 50. maddesiyle Kurumlar Vergisi Kanunu’na eklenen geçici 15. maddenin 13 numaralı fıkrasıyla, Kanun’un yayım tarihinden önce gerçekleştirilen nakit sermaye artırımlarında uygulamanın nasıl olacağına ilişkin düzenleme yapılmıştır. Buna göre; bu maddenin yürürlüğe girdiği (5 Temmuz 2022 )tarihten önce sermaye artırımı yapan veya ilk defa kurulan şirketler için 2022 yılı hesap dönemi dahil olmak üzere 5 hesap dönemi için uygulanacaktır. Böylece 2022 yılından itibaren geçmiş dönemlerde indirimden faydalanılan dönem sayısına bakılmaksızın 5 hesap dönemi daha indirimden faydalanılabilecektir.

VI- TÜRK TİCARET KANUNU’NDA YAPILAN DEĞİŞİKLİK

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 82. maddesine göre tacirler, saklamakla yükümlü olduğu defter ve belgelerin yangın, su baskını veya yer sarsıntısı gibi bir afet veya hırsızlık sebebiyle zayii olması durumunda, zıyaı öğrenme anından itibaren on beş gün içinde dava açabilmektedirler. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda 7417 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle defter ve belgelerin zayii olması durumunda dava açma süresi uzatılmıştır. Buna göre 7417 sayılı Kanun’un 55. maddesiyle Türk Ticaret Kanunu’nun 82.  maddesinin yedinci fıkrasının birinci cümlesinde yer alan “onbeş” ibaresi “otuz” şeklinde değiştirilerek, defter ve belgelerin yangın, su baskını veya yer sarsıntısı gibi bir afet veya hırsızlık sebebiyle zayii olması durumunda zıyaı öğrenme anından itibaren 30 gün içinde dava açılabilme imkanı tanınmıştır.

VII- SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNU’NDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER

7417 sayılı Kanun’un 64. maddesiyle, 5510 sayılı Kanun’a eklenen geçici 88. maddeyle, işverenlere, 2022 yılı Temmuz ilâ Aralık ayları/dönemi için günlük 3,33 TL asgari ücret desteği verilmesine ilişkin düzenlemeler yapılmıştır. Yapılan bu düzenlemeye göre, 2022 yılı Temmuz ilâ Aralık ayları/dönemi için günlük 3,33 TL (aylık 100 TL) işverenlere asgari ücret desteği verilmesi imkanı sağlanmıştır.

VIII- YENİ VARLIK BARIŞINA İLİŞKİN DÜZENLEME YAPILMASI

7417 sayılı Kanun’un 50. maddesiyle Kurumlar Vergisi Kanunu’na eklenen geçici 15. madde ile yurt dışında ve yurt içinde bulunan bazı varlıkların ekonomiye kazandırılmasına imkân veren düzenleme yürürlüğe girmiş bulunmaktadır. En son 7256 Sayılı Kanun ile düzenlenen ve süre uzatmaları ile 30.06.2022 tarihine kadar devam eden varlık barışı uygulaması; 7417 Sayılı Kanun ile tekrar düzenlenmiş olup, önceki düzenlemeye göre bazı farklılıklar içermektedir.

A- VARLIK BARIŞI DÜZENLEMESİNİN KAPSAMI

Yapılan bu yeni düzenlemeye göre;

- Gerçek veya tüzel kişilerin yurt dışında bulunan; para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının banka veya aracı kurumlara bildirilmek suretiyle milli ekonomiye kazandırılmasına,

- Gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerince sahip olunan ve Türkiye’de bulunan ancak kanuni defter kayıtlarında yer almayan para, altın, döviz, menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçları ile taşınmazların vergi dairesine beyan edilerek kanuni defter kayıtlarına alınabilmesine, imkan sağlanmaktadır.

Gerçek ve tüzel kişiler, yurt dışı ve yurt içi yeni Varlık Barışı uygulamasından 31 Mart 2023 tarihine kadar bildirim veya beyanda bulunmak suretiyle yararlanabileceklerdir. Yurt dışındaki söz konusu varlıkların Türkiye’ye getirilebilmesi için vergi mükellefi veya Türk vatandaşı olma zorunluluğu bulunmamakta olup düzenlemeden herkes yararlanabilecektir.

B- VARLIK BARIŞINA İLİŞKİN BİLDİRİM VE VERGİLEME

Banka ve aracı kurumlara bildirilen yurt dışındaki varlıkların değeri üzerinden;

- 30.09.2022 tarihine kadar yapılan bildirimler için % 1,

- 01.10.2022 tarihi ila 31.12.2022 tarihi arasında yapılan bildirimler için % 2,

- 01.01.2023 tarihi ila 31.03.2023 tarihine kadar yapılan bildirimler için % 3, oranında hesaplanacak vergi, bildirim esnasında banka ve aracı kurumlara peşin olarak ödenecektir.

Bildirilen varlıkların, Türkiye’deki banka ya da aracı kurumlarda açılan hesaplarda en az bir yıl süreyle tutulması halinde vergi % 0 olarak uygulanacak ve peşin olarak ödenmiş olan vergi bildirim sahibinin ilgili vergi dairesine başvurusu üzerine kendisine iade edilecektir. Vergi dairelerine beyan edilen yurt içi varlıkların değeri üzerinden % 3 oranında vergi tarh edilecek ve bu vergi, tarhiyatın yapıldığı ayı izleyen ayın sonuna kadar ödenecektir. Gelir ve kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunmayanlar da beyan dışındaki diğer şartlar aranmaksızın varlıklarını beyan edebilirler.

Beyan edilerek işletme kayıtlarına alınacak taşınmazların işletmeye devrine ilişkin tapuda yapılacak işlemlerden harç alınmayacaktır. Ayrıca, taşınmazların işletmeye devri, elden çıkarma sayılmayacak ve değer artış kazancı hesaplanmayacaktır.

C- BİLDİRİLEN VEYA BEYAN EDİLEN VARLIKLARA İLİŞKİN İNCELEME VE TARHİYAT

Bildirilen veya beyan edilen varlıklara isabet eden tutarlara ilişkin hiçbir suretle vergi incelemesi ve vergi tarhiyatı yapılmayacaktır. Vergi incelemesine başlanılan veya takdir komisyonuna sevk edilen tarihten sonra bu madde kapsamında yapılan bildirim ve beyanlar dolayısıyla söz konusu inceleme veya takdir komisyonu kararları sonucunda yapılacak tarhiyatlar için de, yukarıdaki inceleme ve tarhiyat yapılmaması hükmü uygulanmayacaktır.

D- VARLIK BARIŞI UYGULAMASININ AVANTAJLARINDAN YARARLANMA KOŞULLARI

Yeni varlık barışı düzenlemesinin sağladığı avantajlardan yararlanabilmek için, diğer koşullar yanında; 

- Bildirilen yurt dışı varlıkların, bildirimin yapıldığı tarihten itibaren üç ay içinde Türkiye’ye getirilmesi veya Türkiye’deki banka ya da aracı kurumlarda açılacak bir hesaba transfer edilmesi, 

- Bildirilen veya beyan edilen tutarlara ilişkin tarh edilen vergilerin süresinde ödenmesi gerekmektedir.

IX- SONUÇ

28 Haziran 2022 tarihinde TBMM gündemine giren Devlet Memurları Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, 1 Temmuz 2022 tarih ve 7417 sayıyla yasalaşmış ve 5 Temmuz 2022 tarih ve 31887 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. 7417 sayıyla Kanunla;

- Nakit sermaye artışında faiz indiriminde uygulama süresi, beş hesap dönemi olarak sınırlandırılmıştır.

- Yeni bir varlık barışı düzenlemesi yapılmıştır.

- 7394 sayılı Kanunla yapılan kurumlar vergisi oran değişikliğinin yürürlüğü netleştirilmiştir.

- Gerçek faydalanıcı bilgisinin temin edilmesine yönelik Hazine ve Maliye Bakanlığı’na özel yetki verilmiştir.

- Vergi Usul Kanunu’nu kapsamındaki bazı özel usulsüzlük cezaları artırılmıştır.

- Sigorta şirketleri tarafından kefalet sigortası kapsamında düzenlenen kefalet senetlerinin 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun uygulamalarında teminat olarak kabul edilebilmesi öngörülmüştür.

- Türk Ticaret Kanunu’nda yapılan değişiklikle, defter ve belgelerin zayi olmasında dava açma süresi otuz güne çıkartılmıştır.

- 5510 sayılı  Kanun’da yapılan değişiklikle, 2022 yılı Temmuz ilâ Aralık ayları/dönemi için günlük 3,33 TL (aylık 100 TL) işverenlere asgari ücret desteği verilmesi imkanı sağlanmıştır.

Mehmet YÜCEL*

Yaklaşım / Ağustos 2022 / Sayı: 356

*        Vergi Müfettişi 

(1)         Teminat ve değerlenmesi:

         Madde 10

         Teminat olarak şunlar kabul edilir:

1. Para,
2.           (7417 sayılı Kanun’un 24. maddesiyle değişen bent; Yürürlük: 05.07.2022) Bankalar tarafından verilen süresiz ve şartsız teminat mektupları ile sigorta şirketleri tarafından verilen süresiz ve şartsız kefalet senetleri,(*)

          ……

         (*) Değişmeden önceki şekli: (Değişik: 17.09.2004 - 5234/7 md.) Bankalar ve özel finans kurumları tarafından verilen süresiz teminat mektupları,

(2)         (7316 sayılı Kanun’un 1. maddesiyle eklenen fıkra; Yürürlük: 22.04.2021)Artırmaya iştirak edeceklerden menkul mala biçilen değerin %5'i nispetinde para teminat olarak alınır. Alacaklı amme idareleri, menkul malın türü veya değeri ile satış şeklini esas alarak teminat alınmayacak halleri belirlemeye, para yerine (7417 sayılı Kanun’un 25. maddesiyle değişen ibare; Yürürlük: 05.07.2022) 10. maddenin birinci fıkrasının (2) numaralı bendinde yazılı teminatların(*) alınmasına karar vermeye yetkilidir.

             (*) Değişmeden önceki şekli: teminat mektubu