Kripto varlık kavramı, bütün dijital finansal varlıkları kapsayan genel bir kavramdır. Kripto varlık; üretimi ve transferi için kurallar içeren bir bilgisayar programı gerektirmekte olup, söz konusu varlık cinsinden yapılan bütün işlemleri içeren bir blok zincir veri tabanı aracılığıyla kriptografik olarak korunmaktadır. Kripto paralarla yapılan tüm işlemler blok zincire kaydedilmekte ve katılımcıların tümünde değiştirilemez bir şekilde saklanmaktadır.
Son yıllarda kripto varlık piyasasında yaşanan hızlı gelişmelere paralel olarak işletmeler tarafından tercih edilen bir ekonomik kaynak hâline gelmiştir. Bağımsız denetime tabi işletmelerin finansal tablolarında da kripto varlıkların raporlanmaya başladığı görülmektedir. Ancak, kripto varlık piyasasının yeni bir alan olması ve bu alanda herhangi bir düzenlemenin bulunmaması, söz konusu varlıkların bağımsız denetiminde çeşitli zorluklara yol açmaktadır. Bu sebeple, kripto varlıklara sahip olan veya kripto varlıklar aracılığıyla işlem yapan işletmelerin bağımsız denetimini yürüten denetçilere yardımcı olması amacıyla bir takım yönlendirici açıklamaların kamuoyuyla paylaşılması gerekli görülmüştür.
Aşağıda yer alan açıklamalar rehberlik niteliğinde olup, olaydan olaya farklılık gösterebilmektedir.
1. Müşteri İlişkisinin ve Denetim Sözleşmesinin Kabulü ve Devam Ettirilmesi
KKS 1 Finansal Tabloların Bağımsız Denetim ve Sınırlı Bağımsız Denetimleri ile Diğer Güvence Denetimleri ve İlgili Hizmetleri Yürüten Bağımsız Denetim Kuruluşları ve Bağımsız Denetçiler İçin Kalite Kontrol, müşteri ilişkisinin ve denetim sözleşmesinin kabulü ve devam ettirilmesine yönelik olarak denetim şirketinin politika ve prosedürler oluşturmasını gerektirir. KKS 1’in 26’ncı paragrafı uyarınca söz konusu politika ve prosedürler, denetim şirketinin ancak aşağıdaki hususları yerine getirdiği sürece denetimi üstleneceğine veya ilişkiyi devam ettireceğine ilişkin kendisine makul güvence sağlayacak şekilde oluşturulur:
(a) Denetimin yürütülmesi konusunda yetkin olmak, zaman ve kaynaklar dâhil denetimi yürütmek için gerekli beceri ve kabiliyete sahip olmak,
(b) Etik hükümlere uygunluk sağlayabilmek,
(c) Müşterinin dürüstlüğünü değerlendirmiş olmak ve dürüst olmadığı sonucuna varılmasına sebep olacak herhangi bir bilgiye sahip olmamak.
Bu nedenle; bir işletmenin kripto varlığa sahip olması halinde, bu durumun bağımsız denetim sözleşmesini kabul etme veya devam ettirme konusunda karar verirken denetçi tarafından göz önünde bulundurulması gerekebilir. Denetçi, işletmeyle ilgili olarak aşağıdaki gibi durumlarla karşılaşabilir:
- İşletme, ilk kez önemli kripto varlık işlemi gerçekleştirmiş olabilir.
- İşletme, önceki yıllara göre kripto varlık faaliyetlerinin niteliğini önemli ölçüde değiştirmiş veya kapsamını artırmış olabilir. Örneğin; önceden geleneksel yatırım araçlarına odaklanan bir yatırım işletmesi, yatırım portföyünün önemli bir bölümünün artık kripto varlıkları içereceğine karar verebilir.
