Matrah azaltıcı, zarar artırıcı ya da indirimleri artırıcı düzeltme beyannamelerine ilişkin yayımlanan 238 sayılı VUK Genel tebliğine göre; “…kanuni süre içinde veya kanuni süresi geçtikten sonra kendiliğinden verilen ve matrah azaltıcı nitelikte olan ek beyannameler için hiçbir işlem yapılmaksızın incelemeye sevkedilecek ve inceleme sonucuna göre işlem yapılacaktır.”
Mezkur beyannameler ile ilgili, 2002/8 no.lu Vergi Denetimi ve Koordinasyonu İç genelgesi’‘nde aşağıdaki açıklamalara yer verilmiştir:
”a) Matrah ve/veya vergiyi azaltıcı ya da sonraki döneme devredilen vergiyi artırıcı mahiyetteki beyannameler, yapılan düzeltmenin mükellef tarafından haklı bir nedene veya bir hataya dayandığının belgelendirilmesi ya da mükellefçe verilen yazılı izahatın vergi dairesi müdürünce yeterli görülmesi halinde miktarına bakılmaksızın kabul edilecek ve bu düzeltme beyannameleri incelemeye sevk edilmeyecektir.
b) İade hakkı da doğuran düzeltici nitelikteki gelir, kurumlar ve katma değer vergisi beyannameleri için Bakanlığımızca belirlenen limitlere göre işlem yapılacaktır.”
Otomasyonlu Vergi Daireleri İşlem Yönergesi’ne göre; “…kanuni süresinde verilen beyannameye ek olarak gerek kanuni süresi içinde gerekse kanuni süre geçtikten sonra matrah ve vergi azaltıcı nitelikteki düzeltme beyannamelerinde vergi tahakkuk ettirilmez, gerekli işlemler yapılmak üzere değerlendirme masasına verilir…”
Mükelleflere vergi daireleri tarafından zaman zaman düzeltme istek yazıları gönderilmektedir. Bu yazılara istinaden mükellefler ya ihtirazı kayıtla ya da rızaen KDV beyannamelerin düzeltmektedirler. Ancak özellikle daha önceki beyana göre matrah azaltıcı, vergi azaltıcı, indirim ve gider artırıcı bir beyan verildiği zaman Vergi Dairesi tarafından mükelleften izahat istenmeli, izahat yeterliyse ve mevzuata uygunsa beyanname ile ilgili eleştiri yapılmayacaktır. Örneğin; mükellefin yasal defterinde kayıtlı 2022/Mart KDV indirimi 500.000-TL iken sehven 50.000-TL KDV indirimi yapıldıysa mükellef düzeltme beyannamesi verebilir ve bu durumu vergi dairesine defter ve belgeleriyle tevsik edebilir.
Mükellef verdiği düzeltme beyannamesinde izahat vermezse ya da verilen izahat mevzuata uygun değilse söz konusu mükellefin ilgili yılı incelemeye sevk edilecektir. Vergi incelemesinde tespit edilen duruma göre mükellefin beyanı ya aynen kabul edilecek ya da eleştiri yapılacaktır. Örneğin; mükellef 2022/Şubat dönemine ilişkin verdiği düzeltme KDV beyannamesiyle A A.Ş.’den olan alışlarına isabet eden KDV tutarlarını indirimlerinden çıkarmıştır. Düzeltme sonrası 2022/Şubat “Bu Dönem İnd. KDV” tutarı (500.000-50.000=) 450.000-TL olmuştur. Daha sonra aynı aya ilişkin indirim artırıcı bir düzeltme KDV beyannamesi vererek indirimlerini 50.000-TL artırmış ve KDV indirim tutarı ilk haline (500.000-TL) gelmiştir. Bu durumda vergi dairesi mükelleften izahat istemiştir. Mükellef A A.Ş.’den olan alışlarını tekrar beyanlarına dâhil ettiğinin bildirmiştir. KDV indirimi için KDVK’nın 29 ve 34. Maddeleri ve VUK’un 359. Maddeleri kapsamında kısaca “kaydet, belgele, gerçek bir işlem olsun, fatura sahte olmasın” şartları gereklidir. Mükellefin daha önce vergi dairesi yazısına istinaden kayıtlarından çıkardığı KDV indirimini tekrar kayıtlarına sokması için defterine kayıt edilmiş olmalı, indirime ait faturalar olmalı, fatura düzenleyen hakkında sahte fatura düzenlemekten rapor ya da özel esaslar yönünden tespit olmamalıdır. Aksi durumda indirimi artıran KDV beyanının kabulü mümkün değildir ve incelemeye sevk edilmesi gerekmektedir. Ayrıca bu duruma izin verildiği takdirde mükellefler bu durumu art niyetli kullanabileceklerdir. Örneğin inceleme aşamasında düzeltme beyannamesi verecek buna istinaden de başka bir işlem yapılmayacağı varsayım altında iş emri kapatılacaktır. Daha sonra iş emrinin kapandığı bilgisi dâhiline giren mükellef tekrar vereceği KDV düzeltme beyannamesiyle indirimlerinden çıkardığı tutarları tekrar beyanlarına dâhil edecektir. Mükellefler verdikleri düzeltme beyannamesinin hukuki olmadığı kanaatinde iseler ihtirazi kayıtla bu beyannameyi verip dava açmalıdırlar. Önce KDV indirimini düşürüp daha sonra aynı tutarda KDV indirimlerini artırmaları mevzuata uygun olarak bir izahat ve tevsikleri olmadığı sürece vergi incelemesine sevk edilmelerine neden olacaktır ki vergi inceleme riski hiç de sevimli bir durum değildir!
Ahmet Korkmaz
