27 Ocak 2022, 3 Şubat 2022 ve 17 Şubat 2022 tarihli DÜNYA gazetelerinde yayımlanan yazılarımızda; Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nca yapılan Kur Korumalı Türk Lirası Mevduata geçişe ilişkin düzenlemelerin açıklamalarına ve 7352 sayılı Kanun’la kur korumalı mevduata geçiş yapan kurumlar vergisi mükelleflerine ve bilanço esasına göre defter tutan gelir vergisi mükelleflerine tanınan kurumlar ve gelir vergisi istisnalarına ilişkin açıklamalarımıza yer verilmişti.
Anılan düzenlemeler uyarınca, kurumların 31.12.2021 tarihli bilançolarında yer alan yabancı paralarını (ABD doları, Euro ve İngiliz Sterlini cinsinden döviz tevdiat hesabı ve döviz cinsinden katılım fonu hesabındaki yabancı paralarını) dördüncü geçici vergi dönemine ilişkin beyannamenin verilme tarihine kadar (17 Şubat 2022 günü akşamına kadar) Türk Lirası’na çevirmeleri ve bu suretle elde edilen Türk Lirası varlıklarını en az üç ay vadeli (ki, bu süre, tüzel kişiler/kurumlar vergisi mükellefleri için 6 ay olarak uygulanmıştı. Daha sonra 07.03.2022 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan T.C. Merkez Bankası tebliğleriyle yurt içi yerleşik tüzel kişiler için de 3 ay vadeli hesap açılabileceği ve bu uygulama kapsamında açılan Türk Lirası mevduat veya katılma hesaplarına vade sonunda yenilenme imkânı tanınabileceği ifade edilmişti) Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarına aktarmaları durumunda, aşağıda belirtilen kazançları kurumlar vergisinden istisna edilmekteydi:
- Söz konusu yabancı paraların dönem sonu değerlemesinden kaynaklanan kur farkı kazançlarının 01/10/2021 ila 31/12/2021 tarihleri arasındaki döneme isabet eden kısmı,
- 2021 yılı dördüncü geçici vergi dönemine ilişkin beyannamenin verilme tarihine (17 Şubat 2022 günü akşamına) kadar Türk Lirası’na çevrilen hesaplarla ilgili oluşan kur farkları ve söz konusu hesaplardan, dönem sonu değerlemesinden kaynaklananlar da dahil olmak üzere, vade sonunda elde edilen faiz ve kar payları ile diğer kazançlar (Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından yapılacak destek ödemeleri).
Keza, kurumlar vergisi mükelleflerinin, 31/12/2021 tarihli bilançolarında yer alan yabancı paralarını, 1211 sayılı Kanun’un ilgili hükmüne istinaden Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarına dönüşümün desteklenmesi kapsamında dönüşüm kuru üzerinden, 17 Şubat 2022 tarihinden itibaren 31/12/2022 tarihine kadar öngörülen şekilde Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarına dönüştürmeleri halinde aşağıdaki kazançları da bu istisnaya konu edilebilecekti:
i- Yabancı paraların Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarına aktarıldıkları tarihi içeren geçici vergilendirme döneminin başından, Türk Lirası mevduat ve katılma hesabının açılış tarihine kadar olan döneme ilişkin kur farkı kazançları,
ii- Söz konusu Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarının (vadesinden önceki tarihte sona eren geçici vergilendirme dönemleri dahil olmak üzere) dönem sonları itibarıyla tahakkuk eden faiz gelirleri ve kar payları ile
iii- Bu hesaplardan vade sonunda elde edilen faiz ve kar payı gelirleri ile diğer kazançlar.
Bu kez, 28 Mayıs 2022 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7407 sayılı Kanun ile yukarıda açıklanan kurumlar vergisi istisnalarının yer aldığı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun geçici 14. maddesinde yapılan ilave düzenleme ile; 31/12/2021 tarihli bilançolarda yer almasa dahi 31/3/2022 tarihli bilançolarında yer alan yabancı paraların 2022 yılı sonuna kadar Türk Lirası’na dönüştürülmesi durumunda, bu kapsamda açılacak mevduata tahakkuk ettirilecek faiz ve kâr payları ile diğer kazançlar istisna kapsamına alınmıştır.
Yapılan bu düzenlemeye göre;
Kurumların 31/3/2022 tarihli bilançolarında yer alan yabancı paralarını 2022 yılı sonuna kadar Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarına dönüşümün desteklenmesi kapsamında dönüşüm kuru üzerinden Türk Lirası’na çevirmeleri ve bu suretle elde edilen Türk Lirası varlığı en az üç ay vadeli Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarında değerlendirmeleri durumunda; söz konusu hesapların dönem sonu değerlemesinden kaynaklananlar da dâhil olmak üzere vade sonunda elde edilen faiz ve kâr payları ile diğer kazançlar(kur koruma nedeniyle ödenecek destek gelirleri) kurumlar vergisinden müstesnadır. Ancak, bu şekilde dönüşüme tabi olan yabancı paralar için, bu yabancı paraların Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarına aktarıldıkları tarihi içeren geçici vergilendirme döneminin başından, Türk Lirası mevduat ve katılma hesabının açılış tarihine kadar olan döneme ilişkin kur farkı kazançları istisna kapsamında olmayacaktır.
Anılan yasal düzenleme ile Cumhurbaşkanına istisnayı 30/6/2022 ve/veya 30/9/2022 tarihli bilançolarda yer alan yabancı paralar itibarıyla da uygulatmaya yetki verilmiş olup, anılan yetki kullanıldığı takdirde bu istisna onlar için de geçerli olacaktır.
Öte yandan, anılan Kurumlar Vergisi Kanunu’nun geçici 14. maddesine eklenen 5 nolu fıkra hükmü uyarınca; bu madde kapsamındaki gerek daha önceki düzenlemede var olan gerekse yukarıda açıklanan istisnalar, 2022 yılı sonuna kadar vade sonunda yenilenen hesaplara da uygulanacaktır. Akif AKARCA / Dr.Mehmet ŞAFAK
