Akaryakıt ve LPG piyasasına ilişkin rekabet eşitliğinin sağlanması ve kayıt dışı ekonomi ile etkin bir şekilde mücadele edilmesi amacıyla 29.04.2021 tarihinde yayımlanan 7318 sayılı kanun ile yeni düzenlemeler yapılmıştı. Söz konusu düzenlemenin uygulama usul ve esasları 531 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile belirlenmişti. Kanun ile getirilen düzenlemelerden birisi; petrol piyasası, sıvılaştırılmış petrol gazları piyasası ve elektrik piyasası kanunlarına göre lisansa tabi faaliyetlerde bulunan mükelleflerin teminat vermesi üzerineydi.

Peki Teminat Verecek Olanlar Kimler?

Petrol Piyasası Kanunu, Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) Piyasası Kanunu ve Elektrik Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun kapsamında lisansa tabi faaliyetlerde bulunan mükellefler teminat vermek ve verilen teminatları tamamlamakla yükümlü sayılmışlardır.

Getirilen düzenlemede; ilk defa alınan lisans kapsamında teminat vermesi gereken mükellefler ile faaliyetine öteden beri devam eden ve teminatını tamamlaması gereken mükellefler ayrı başlıklar altında açıklanmıştır.

Hangi Lisanslar Teminat Kapsamında

İlk defa lisans alınması durumunda teminat verilmesi gereken lisanslar her bir lisans türü itibari ile ayrı ayrı dikkate alınacaktır. Bu nedenle teminat kapsamında olan lisans türleri:

• Akaryakıt Bayilik Lisansı,
• Akaryakıt Dağıtıcı Lisansı,
• LPG Otogaz Bayilik Lisansı,
• LPG Dağıtıcı Lisansı,
• Madeni Yağ Lisansı’dır.

Verilecek Teminat Tutarı Ne Kadardır ve Nasıl Hesaplanır?

Düzenlemede ilk defa lisans alan mükellefler ile faaliyetine öteden beri devam eden ve teminatını tamamlaması gereken mükelleflerin verecekleri teminatlar ve hesaplamaları farklılık arz etmektedir:

Öteden beri faaliyette bulunan mükelleflerin; (2022 yılı için 130.000.000 TL) geçmemek üzere geçmiş yıl brüt satışları toplamının %1'i oranında teminat vermeleri gerekmektedir. Bu sınır her yıl 213 sayılı Kanunun mükerrer 414 ncü maddesi kapsamında yeniden değerleme oranında artırılmak suretiyle belirlenecektir.

Sadece LPG dağıtıcı veya LPG otogaz bayilik lisansına sahip olan mükellefler hesaplanacak bu teminat tutarının yarısı kadar teminat vereceklerdir.

Öteden Beri Faaliyette Bulunmak ve İlk Defa Lisans Almak Nedir?

Teminat uygulaması açısından mükellefiyet başlangıç tarihleri değil lisans başlangıç tarihleri dikkate alınacaktır.

Dikkat edilmesi gereken önemli nokta öteden beri faaliyette bulunma veya ilk defa lisans alma hallerinin ne olduğudur. Teminat uygulamasının başlamasından yani 531 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği yürürlük tarihinden (02.09.2021) önce alınan lisanslar öteden beri faaliyette bulunulan lisanslar olarak değerlendirilmelidir.

Teminat uygulamasının başlamasından sonra alınan lisanslarda ise lisans türü önem arz etmektedir. Mükellef, teminat uygulamasının başlamasından önce almadığı ya da almış olsa bile uygulamanın başladığı tarihte sahip olmadığı bir türde lisans alması durumunda ilk defa lisans alma kapsamında uygulamaya tabi olacaktır.

İlk defa alınan birden fazla lisans türü olması durumunda genel kural her lisans için ayrı ayrı teminat verilmesidir. Ancak farklı türlerden alınan lisanslardan bir tanesi dağıtıcı lisansı ise yalnız dağıtıcı lisansı için teminat verilmesi yeterli olacaktır.

İlgili yasal düzenlemelerde ve yazımızda belirtildiği üzere teminat uygulamasında ilk defa lisans alınması ve öteden beri faaliyette bulunulan lisans halleri için verilmesi gereken teminat tutarlarının farklılaştırıldığı ve uygulamanın yeni olduğu dikkate alınarak konunun daha iyi anlaşılabilmesi için örnekler üzerinden gitmek faydalı olacaktır.

Örnek 1: Vergi mükellefiyet kaydı 2012 yılında başlamış “X” A.Ş. 01.01.2019 tarihinde akaryakıt bayilik lisansı almıştır.

Yukarıda yer alan örnek olayda teminat uygulamasının yürürlük tarihinden önce alınan lisans olduğundan 31.05.2022 tarihine kadar (2022 yılı için 130 milyon Türk lirasından fazla olmamak üzere) 2021 yılı brüt satışlar toplamının %1'i oranında teminat verilmesi gerekmektedir.

Örnek 2: Vergi mükellefiyet kaydı 2012 yılında başlamış “X” A.Ş. 10.10.2021 tarihinde akaryakıt bayilik lisansı almıştır.

Yukarıda yer alan örnek olayda teminat uygulamasının yürürlük tarihinden sonra alınan lisans olduğundan ilk defa lisans alma kapsamında değerlendirilmeli ve lisans alınma tarihinden itibaren bir ay içerisinde 1 milyon TL teminat verilmelidir. 2022 yılında ise 31.05.2022 tarihine kadar (2022 yılı için 130 milyon Türk lirasından fazla olmamak üzere) 2021 yılı brüt satışlar toplamının %1'i oranında teminat hesaplanmalı, bulunan tutar 1 milyon TL’ den fazla ise eksik teminatın tamamlanması gerekmektedir.

Örnek 3: Vergi mükellefiyet kaydı 2012 yılında başlamış “X” A.Ş. 01.01.2019 tarihinde akaryakıt bayilik lisansı almıştır. “X” A.Ş. 10.10.2021 tarihinde akaryakıt dağıtım lisansı almıştır.

Yukarıda yer alan örnek olayda akaryakıt bayilik lisansı teminat uygulaması yürürlük tarihinden önce alınmıştır. Dağıtıcı lisansı ise teminat uygulamasının yürürlük tarihinden sonra alınmıştır. “X” A.Ş. teminat uygulamasının başladığı tarihte dağıtıcı lisansına sahip olmadığından alınan dağıtıcı lisansı ilk defa lisans alma kapsamında değerlendirilmelidir. “X” A.Ş. dağıtıcı lisansı için 2021 yılında 20 milyon TL teminatı dağıtıcı lisans başlangıç tarihinden itibaren bir ay içinde verecektir. Yapılması gereken sonraki işlem ise 31.05.2022 tarihine kadar (2022 yılı için 130 milyon Türk lirasından fazla olmamak üzere) 2021 yılı brüt satışlar toplamının %1'i nin hesaplanmasıdır. 2021 yılı brüt satışlar toplamının %1'i 20 milyon TL üzerinde ise eksik olan teminat tamamlanacaktır.

Örnek 4: Vergi mükellefiyet kaydı 2012 yılında başlamış “X” A.Ş. 01.01.2019 tarihinde akaryakıt bayilik lisansı almıştır. “X” A.Ş. 10.10.2021 tarihinde akaryakıt dağıtım lisansı, 12.11.2021 tarihinde madeni yağ lisansı almıştır.

Yukarıda yer alan örnek olayda akaryakıt bayilik lisansı teminat uygulaması yürürlük tarihinden önce alınmıştır. Dağıtıcı lisansı ise ile madeni yağ lisansı teminat uygulamasının yürürlük tarihinden sonra alınmıştır. “X” A.Ş. teminat uygulamasının başladığı tarihte dağıtıcı ve madeni yağ lisansına sahip olmadığından alınan dağıtıcı lisansı ile madeni yağ lisansı ilk defa lisans alma kapsamında değerlendirilmelidir. “X” A.Ş. dağıtıcı lisansı için 2021 yılında 20 milyon TL teminatı dağıtıcı lisansı başlangıç tarihinden itibaren bir ay içinde verecektir. Madeni yağ lisansı ile dağıtıcı lisansı ilk defa lisans alma kapsamında olduğundan dağıtıcı lisansı için verilen teminat yeterli olacaktır. Madeni yağ lisansı için ayrıca teminat verilmeyecek olup 31.05.2022 tarihine kadar (2022 yılı için 130 milyon Türk lirasından fazla olmamak üzere) 2021 yılı brüt satışlar toplamının %1'i hesaplanacaktır. Bir önceki örnekte belirtildiği gibi kıyaslama işlemi yapılıp daha önce verilmiş teminatın eksik olması durumunda eksik olan teminat kısmı tamamlanacaktır.

Örnek 5: Vergi mükellefiyet kaydı 2012 yılında başlamış “X” A.Ş. 01.01.2019 tarihinde akaryakıt bayilik lisansı almıştır. “X” A.Ş. 10.10.2021 tarihinde madeni yağ lisansı almıştır.

Yukarıda yer alan örnek olayda akaryakıt bayilik lisansı teminat uygulaması yürürlük tarihinden önce alınmıştır. Madeni yağ lisansı teminat uygulamasının yürürlük tarihinden sonra alınmıştır. “X” A.Ş. teminat uygulamasının başladığı tarihte madeni yağ lisansına sahip olmadığından alınan madeni yağ lisansı ilk defa lisans alma kapsamında değerlendirilmelidir. “X” A.Ş. madeni yağ lisansı için 2021 yılında 1 milyon TL teminatı madeni yağ lisans başlangıç tarihinden itibaren bir ay içinde verecektir. Yine 2021 yılında verilen teminat ile brüt satışlar toplamının %1'i kıyaslanacaktır. 2022 yılında 31.05.2022 tarihine kadar verilen teminat daha düşük ise teminat tamamlama işlemi yapılacaktır.

Örnek 6: Vergi mükellefiyet kaydı 2012 yılında başlamış “X” A.Ş. 01.01.2019 tarihinde akaryakıt bayilik lisansı almıştır. “X” A.Ş. aynı zamanda perakende satış ve hizmet sektöründe faaliyette bulunmaktadır. Öteden beri faaliyette bulunulan örnek olayda birden fazla faaliyet alanında kazanç elde edilmektedir. Sözü edilen olayda kazanç ayrıştırmasına gidilemeyecektir. 531 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde brüt satışların toplam tutarının esas alınması hüküm altına alındığından 31.05.2022 tarihine kadar (2022 yılı için 130 milyon Türk lirasından fazla olmamak üzere) 2021 yılı brüt satışlar toplamının %1'i tutarında teminat hesaplanacak ve verilecektir.

Verilecek Teminat Tutarlarında İndirim ve Muafiyet Var Mı?

Öteden beri faaliyette bulunan mükellefler tarafından verilmesi gereken teminatın, verileceği tarihin içinde bulunduğu yılda verilmesi gereken ve bir önceki yıla ait olan gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinde, Gelir Vergisi Kanunu mükerrer 121 inci maddesindeki şartları taşımasına bağlı olarak, “vergiye uyumlu mükelleflere vergi indirimi” uygulamasından yararlanma hakkı bulunan mükellefler tarafından beşte bir oranında verileceği belirtilmiştir.

Görüldüğü üzere şartları sağlayan vergiye uyumlu mükellefler tarafından verilmesi gereken teminat tutarlarında ciddi avantaj sağlanmaktadır. O yüzden mükelleflerin Gelir Vergisi Kanunu mükerrer 121 inci maddesindeki şartları iyi anlamaları ve takip etmeleri gerekmektedir. Çünkü önemsenmeyen basit bir şart (Beyannamenin süresinde verilmemesi gibi) mükelleflerin parasal olarak ciddi avantajlardan yararlanmalarına engel olabilecektir.

Öteden beri faaliyete bulunmakla birlikte 01.01.2020 tarihinden önce mükellefiyet kaydı bulunmayanlar, Gelir Vergisi Kanunu mükerrer 121 inci maddesindeki şartlardan birini taşımayacağı için indirimli teminat uygulamasından yararlanamayacaktır. Bunun sebebi ise indirimden yararlanılabilmesi için en az 3 dönem gelir veya kurumlar vergisi beyanlarının verilmiş olması gerekmektedir.

Rafinerici lisansına sahip olan mükellefler ile genel ve özel bütçeli idareler, il özel idareleri, yatırım izleme ve koordinasyon başkanlıkları (YİKOB), büyükşehir belediyeleri ve belediyeler ile sermayelerinin %51’i veya daha fazlası bunlara ait olan kuruluşlar, bu madde kapsamında teminat verilmesi gereken lisanslara sahip olsalar dahi, teminat vermekle yükümlü değillerdir.

Teminat Olarak Neler Kabul Edilir?

Söz konusu düzenlemeye ilişkin olarak idare tarafından kabul edilecek teminatların 6183 sayılı Amme Alacakları Tahsil Usulü Kanunun 10 uncu maddesinin birinci fıkrasının (1), (2), (3) ve (5) numaralı bentlerinde sayılan;

• Para,
• Bankalar tarafından verilen teminat mektupları,
• Devlet iç borçlanma senetleri veya bu senetler yerine düzenlenen belgeler,
• Gayrimenkuller,

teminat kapsamında belirlenmiştir.

Teminatlar Nereye ve Ne Zaman Verilecek?

Yeni işe başlayan mükelleflerce (faaliyetine öteden bu yana devam etmekle birlikte, ilk kez teminat verilmesini gerektiren lisansa sahip olanlar dahil), teminat zorunluluğu getirilen lisanslara sahip oldukları tarihten itibaren bir ay içerisinde,

Faaliyetlerine öteden bu yana devam eden mükelleflerce her yıl, hesap döneminin kapandığı ayı izleyen beşinci ayın sonuna kadar, yani normal hesap dönemi kullanan mükelleflerce Mayıs ayının sonuna kadar,

gelir veya kurumlar vergisi (bu vergilerden mükellefiyeti bulunmayanların KDV) yönünden bağlı bulundukları vergi dairesine verilmesi zorunludur.

Getirilen Düzenlemeye Uyulmamasının Müeyyideleri Nelerdir?

 Teminat vermekle yükümlü olanlardan; süresinde hiç teminat vermeyen, eksik teminat veren ya da daha önce verdikleri teminatları tamamlamaları gereken süre içinde tamamlamayanlar adına, 213 sayılı Kanunun mükerrer 355 inci maddesinin birinci fıkrası gereğince, özel usulsüzlük cezası kesileceği düzenlenmiştir.

Bahse konu cezanın uygulamasında, yeni işe başlayan mükellefler hakkında (faaliyetine öteden bu yana devam etmekle birlikte, ilk kez teminat verilmesini gerektiren lisansa sahip olanlar dahil), 213 sayılı Kanunun mükerrer 355 inci maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde yer alan tutarın 10 katı tutarında (2022 yılı için 3.400*10 =34.000-TL) ceza kesilecektir.

Öteden bu yana teminata tabi lisans sahibi mükelleflerin ise geçmiş yıl brüt satışları toplamı dikkate alınarak ceza uygulaması yapılacağı belirtilmiş olup bu kapsamda, 213 sayılı Kanunun mükerrer 355 inci maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde yer alan tutarın 10 katı tutarından az (2022 yılı için 3.400*10 =34.000-TL) ve 1.300.000 TL’den (2022 yılı için üst sınır) fazla olamamak üzere, bir önceki hesap dönemine ait brüt satışlar toplamının binde 3’ü tutarında özel usulsüzlük cezası kesileceği belirtilmiştir.

Ayrıca teminat vermekle yükümlü olmasına rağmen bu yükümlülüğü yerine getirmeyen mükelleflere ilişkin bilgiler, ilgili vergi dairesi tarafından gerekli işlemlerin yapılması için EPDK’ya bir yazı ile bildirilecektir. Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu, 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu hükümlerine göre; söz konusu yükümlülüklerin yerine getirilmemesi halinde teminatı vermeyenlerin ilgili piyasa faaliyetinin teminat verilinceye kadar durduracağını ve bu süre içinde söz konusu tesis veya faaliyet için başka bir gerçek veya tüzel kişiye lisans verilmeyeceğini kamuoyuna yapmış olduğu açıklamalarla duyurmuştur.

Sonuç Olarak;

Akaryakıt ve LPG piyasasına ilişkin piyasada rekabet eşitliğinin sağlanması ve kayıt dışı ekonomi ile etkin bir şekilde mücadele edilmesi amacıyla; 7318 sayılı Kanun ile getirilen hükümler kapsamında; lisansa tabi faaliyetlerde bulunan mükellefler teminat vermek ve verilen teminatları tamamlamakla yükümlü sayılmışlardır.

Faaliyetlerine öteden bu yana devam eden mükelleflerden normal hesap dönemini kullananların bu ayın (31 Mayıs 2022) sonuna kadar hesaplayacakları teminatları vergi dairesine vermeleri gerekmektedir.

Mükelleflerin verecekleri veya tamamlayacakları teminatın hesaplanmasında; sadece akaryakıt faaliyetlerinde elde ettikleri hasılatı değil tüm faaliyetlerinden elde ettikleri brüt satış tutarlarının dikkate almaları gerekmektedir.

Bununla birlikte teminat vermekle yükümlü mükelleflerin “vergiye uyumlu mükellef” şartlarını sağlamaları durumunda verecekleri teminatların ciddi tutarda düşük olacağını hatırlatarak verilecek teminatların hesaplanmasında şartları sağlayıp sağlamadıklarını dikkate almaları faydalarına olacaktır.

Faaliyetlerine öteden bu yana devam eden mükelleflerin, teminat yükümlülüklerini bu ayın sonu (31 Mayıs) itibariyle yerine getirmemeleri durumunda vergi dairesi tarafından yüksek tutarda ( en az 34.000-TL, en çok 1.300.000-TL olmak üzere brüt satış hasılatının binde 3’ü oranında) özel usulsüzlük cezasının kesileceğini ve uygulanacak müeyyidenin sadece bu ceza ile sınırlı kalmayıp EPDK tarafından faaliyetlerinin durdurulacağını hatırlatmakta fayda var. Murat ÇİFTÇİOĞLU Vergi Müfettişi

https://www.dunya.com/kose-yazisi/akaryakit-sektorunde-gundem-teminat/658713