I- GİRİŞ
Sosyal Güvenlik Kurumu ile İl Emniyet Müdürlükleri arasında, 2021’den beri kayıt dışı istihdamla mücadele kapsamında, birlikte yürütülen proje kapsamında emniyet ekiplerince yapılan trafik denetimleri sırasında, ticari aracın tüzel kişiye (Şirkete) ait ise şoförün sigortalı olup olmadığı sorgulanıyor. Eğer sigortalı değilse durum Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmekte ve şirkete kayıt dışı işçi çalıştırdığı gerekçesiyle idari para cezaları uygulanmaktadır.
Son zamanlarda, şirkete veya tüzel kişiye ait olan ticari aracı bir arkadaşına, dostuna geçici bir süre için verenlere, “aracında kayıt dışı işçi çalıştırdığı” gerekçesiyle SGK tarafından idari para cezalarının uygulandığı sıkça duyulmaktadır.
Bu makalenin konusu, SGK’nın 2015/25 sayılı Genelgesinde belirtilen usul ve esaslara göre, şirkete ait ticari aracın şirketin sigortalı işçisi olmayan birisi tarafından kullanırken, trafik polislerince yapılan denetimlerde düzenlenecek tutanağın SGK’ya gönderilmesi ve buna istinaden aracın sahibi olan şirkete uygulanacak olan İdari Para Cezaları ile ilgili açıklamalar olacaktır.
II- TRAFİKTE YAPILAN DENETİMLERDE TİCARİ ARAÇ SÜRÜCÜLERİN CEZA TUTANAKLARI SGK’YA GÖNDERİLMEKTEDİR
06.12.2013 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan kayıt dışı istihdamla mücadele kapsamında, Bankalar ve Kamu İdareleri Tarafından Yapılacak Olan Sigortalılık Kontrolü ile Kurum ve Kuruluşlardan Alınacak Bilgi ve Belgelere Dair Tebliğ’in 15. maddesine göre, il emniyet müdürlükleri tarafından yapılan trafik denetimleri sonucu, trafik idari para cezası karar tutanağı düzenlenerek sürücüye yüzüne karşı tebliğ edilen ve kullanım amacı ticari olan araçların plakası, sürücünün T.C. Kimlik Numarası, sürücünün adı ve soyadı, cezanın düzenlendiği yer, cezanın düzenlendiği il, ilçe, cezanın düzenlendiği birim ve cezanın düzenlendiği tarih bilgileri Sosyal Güvenlik Kurumu’na gönderilmektedir.
SGK’ya gönderilen bu bilgiler, Kurumun 2015/25 sayılı Genelgesinde belirtilen usul ve esaslara göre kontrol edilmekte ve kayıt dışı çalıştığı tespit edilen sigortalılara ilişkin gerekli işe girişleri, yani tescil işlemleri gerçekleştirilmekte ve ticari araç sahibine de cezai yaptırımlar uygulanmaktadır.
III- BU DURUMDA TİCARİ ARAÇ SAHİBİNE UYGULANACAK CEZALAR
Ticari aracında sigortasız yani kayıt dışı işçi çalıştırdığı, trafik polisinin düzenlediği tutanak ile tespit edilen şirkete, 5510 sayılı SSGSS Kanun’un 102. maddesine göre;
1- İşçinin işe giriş bildirgesini yasal süresinde Kuruma vermediği için 2 asgari ücret tutarında,
2- Bir yıl içinde aynı durumun tekrarı ve tespiti halinde her bir sigortasız işçi için yasal asgari ücreti 5 katı tutarında,
3- Sigortasız işçiyi Aylık Prim ve Hizmet Belgesinde bildirmediği her ay için 2 asgari ücret tutarında,
4- Sigortasız işçinin aylık ücret bordrosunda ismi olmadığından her ay için yarım asgari ücret tutarında,
5- Şirketin yasal kayıt ve belgelerinin incelenmesi durumunda, işçinin sigortasız olarak çalıştığı tespit edilen her ay için kayıt geçersizliğinden dolayı yasal asgari ücretin yarısı tutarında,
olmak üzere ticari araç sahibine SGK tarafından idari para cezaları uygulanacaktır.
IV- TİCARİ ARACI KULLANAN SİGORTASIZ KİŞİLER İÇİN HANGİ DURUMLARDA CEZA UYGULANMAZ
1- Trafik idari para cezası karar tutanağında bahsi geçen ticari aracın herhangi bir gerçek veya tüzel kişiye kiralandığının ve aracı kullanan kişinin de bu gerçek veya tüzel kişinin işyerinde sigortalı çalışan işçisinin olması halinde, ticari araç sahibine ve aracı kiralayanlara herhangi bir ceza söz konusu olamaz.
2- Kira sözleşmeleri 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’na göre belirli kurala ve şekle tabi değildir. Ancak motorlu taşıt kira sözleşmesinin, mutlaka yazılı şekilde yapılması gerekmektedir. Araç kira sözleşmesinin yazılı olması ve tarafların imzalamış olması yeterli olup, ayrıca notere onaylatılmasına gerek bulunmamaktadır.
V- SONUÇ
1- Şirketlerin ve tüzel kişilerin kendilerine ait olan ticari araçlarını, kendi işyerlerinde sigortalı olarak çalışmayan başka birilerine kesinlikle vermemeleri ve bu araçlarını kullandırmamaları yasal bir zorunluluk olduğu için bu zorunluluğa uymayan şirkete ve tüzel kişiye, SGK tarafından yukarıda belirtilen idari para cezalarının kesilmesi de 5510 sayılı Kanun’un amir hükmü gereğidir.
2- Ayrıca bilindiği gibi, aracı kullanan sürücü, her zaman büyük bir risk altındadır. Özellikle yolcu ve ağır yük taşıyan araçların uzman olmayan ve kullandığı araca uygun ehliyeti bulunmayan kişiler tarafından kullanılması ayrıca yüksek risk ve sorumluluk oluşturmaktadır. Böyle birinin geçireceği trafik kazası sonucunda yaralanması veya ölmesi durumunda, bütün maddi ve hukuki sorumluluk, ticari araç sahibine ait olacaktır.
Ticari araçlarını, kira sözleşmesi yapılarak kiraya vermek hariç olmak üzere, hiç kimseye verilmemesini ve sigortasız işçi çalıştırılmamasını hatırlatır, tüm işverenlerin ve hizmet akdiyle çalışan işçilerin, 4857 sayılı İş Kanunu’na, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na ve 5510 sayılı SSGSS Kanunu’na tam olarak uymaları halinde herhangi bir maddi ve manevi zarara uğramayacaklarını özellikle belirtmek isterim.
Ahmet AĞAR*
E-Yaklaşım / Mayıs 2022 / Sayı: 353
______________________
* Sosyal Güvenlik Müşaviri
