8 Nisan’da Meclis Başkanlığına sunulan ve vergi ile ilgili hükümler de içeren yasa teklifi Genel Kurulda kabul edilmesinin ardından 15 Nisan’da Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Bu yasada gelir ve kurumlar vergisiyle ilgili düzenlemelerin yanında KDV ve vergi usul yasası ile ilgili değişiklikler de bulunuyor. Aşağıda bu konuları özetlemeye çalıştık.
Yasaklı reklam gider yazılamaz
Türkiye’den günlük erişimi bir milyondan fazla olan yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcılarının, yetkili en az bir kişiyi Türkiye’de temsilci olarak belirlemeleri gerekiyor. Ayrıca bu kişinin iletişim bilgilerine kolayca görülebilecek ve doğrudan erişilebilecek şekilde internet sitesinde yer vermeleri de 5651 sayılı yasayla zorunlu hale getirilmişti.
İlgili yasada bu zorunluluğa uymayanlar hakkında uygulanacak yaptırımlar da belirlenmiş durumda. Buna göre yukarıdaki zorunluluklara uymayan firmalara belli sürelerin sonunda idari para cezası kesiliyor. İkinci kez verilen idari para cezasının tebliğinden itibaren otuz gün içinde bu yükümlülüğü yerine getirmeyenlere, Türkiye’de mukim vergi mükellefi olan gerçek ve tüzel kişilerin yeni reklam vermesi yasaklanıyor.
Gelir ve kurumlar vergisi yasalarında ticari kazancın/kurum kazancının tespitinde indirilemeyecek giderler (Kanunen kabul edilmeyen giderler-KKEG) sayılıyor. Yeni yasayla ilgili maddelere eklenen hükümler uyarınca, hakkında reklam yasağı uygulananlara verilen reklamlara ilişkin giderler ticari kazançtan/kurum kazancından indirilemeyecek.
Hekimlerin kazançlarının vergilendirilmesi
Serbest meslek mükellefiyeti bulunan ve ayrı bir muayenehanesi bulunmaksızın faaliyetlerini özel sözleşmelere istinaden; özel sağlık kuruluşları ile vakıf üniversitelerine ait sağlık kurum ve kuruluşlarında yürüten diş hekimleri dahil hekimler ile tıpta uzmanlık mevzuatına göre uzman olan kişilerin gelirlerinin ücret olarak mı serbest meslek kazancı olarak mı vergilendirileceği hususunda tereddütler vardı.
Yeni yasayla bir veya birden fazla özel sağlık kuruluşu ile sözleşme düzenleyerek hekimlik faaliyetini yürüten hekimlerin serbest meslek erbabı olarak kabul edileceği yönünde düzenleme yapıldı. Buna göre elde ettikleri kazançlar da serbest meslek kazancı hükümlerine göre vergilendirilecek.
Farklı bir kurumlar vergisi oranı daha…
Kurumlar vergisi (KV) oranı yasada %20 olarak yer alıyor. Ancak geçtiğimiz yıl çıkan bir yasayla (7316 sayılı) bu oran, kurumların 2021 yılı vergilendirme dönemine ilişkin kazançları için %25, 2022 yılı vergilendirme dönemine ilişkin kazançları için ise %23 olarak belirlenmişti.
Yeni yasayla, KV oranıyla ilgili bir düzenleme daha yapıldı. Buna göre bankalar, 6361 sayılı Kanun (Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanunu) kapsamındaki şirketler, elektronik ödeme ve para kuruluşları, yetkili döviz müesseseleri, varlık yönetim şirketleri, sermaye piyasası kurumları ile sigorta ve reasürans şirketleri ve emeklilik şirketleri için kurumlar vergisi oranı %25’e yükseltildi.
Bu hüküm aslında 2023 yılı vergilendirme dönemi kurum kazançlarına uygulanmak üzere yürürlüğe girmiş olmakla birlikte başka bir madde ile söz konusu oran değişikliğinin ilgili kurumların 2022 kazançlarına da uygulanmasını sağlandı.
Buna göre yukarıdaki kurumların 1 Temmuz 2022 tarihinden itibaren verilmesi gereken beyannamelerinden başlamak üzere 1 Ocak 2022 tarihinden itibaren başlayan vergilendirme dönemine ait kurum kazançları üzerinden %25 oranında kurumlar vergisi ödenecek.
Teknik iflas ve sermaye tamamlama
Türk Ticaret Kanunu’nun 376. maddesinde sermayenin kaybı, borca batık olma durumu hakkında hükümler yer alıyor. Yeni yasayla bu madde kapsamında sermayenin tamamlanmasına karar verilen şirketin ortakları tarafından zarar sebebiyle karşılıksız kalan kısmı kapatacak miktarda aktarılan tutarların kurum kazancının tespitinde dikkate alınmaması yönünde bir düzenleme yapıldı.
Yatırım fonu gelirlerine istisna
Portföyü TL cinsinden enstrümanlardan oluşan yatırım fonu katılma paylarının fona iadesinden elde edilen gelirler kurumlar vergisi istisnası kapsamına alındı. Bu istisnaya gayrimenkul yatırım fonlarının fona iadesinden elde edilen gelirler de dahil.
Daha önceden alınmış olan söz konusu fon katılma paylarının, yasanın yayım tarihinden sonra fona iadesinden elde edilen gelirlerin de kurumlar vergisi istisnasından yararlanması gerektiği kanaatindeyiz.
Diğer taraftan kurumların dönem sonu itibarıyla portföylerinde bulunan bu fon katılma paylarının borsa rayicine göre değerlenmesinden kaynaklanan değer artış kazançlarının da kurumlar vergisi istisnasından yararlanabileceğini hatırlatmak isteriz.
Portföyünde yabancı para birimi cinsinden varlık ve altın ile diğer kıymetli madenler ve bunlara dayalı sermaye piyasası araçları bulunan yatırım fonlarından elde edilen gelirlerin bu istisnadan yararlanamayacağı da unutulmamalı.
Yabancılara gayrimenkul satışları
Bedeli döviz olarak Türkiye'ye getirilmek kaydıyla, yabancılara yapılan konut veya iş yeri teslimlerinde KDV istisnası uygulanıyor. Ancak bu istisna sadece konut veya iş yeri olarak inşa edilen binaların ilk tesliminde geçerli.
İstisna kapsamında teslim alınan konut veya iş yerinin bir yıl içerisinde elden çıkarılması halinde zamanında tahsil edilmeyen verginin, tecil faiziyle birlikte tapu işleminden önce elden çıkaran tarafından ödenmesi gerekiyordu. Yeni yasanın 1 Mayıs’ta yürürlüğe girecek hükmü ile yukarıdaki 1 yıllık süre 3 yıla çıkarılıyor.
İnşaat işlerinde KDV istisnası
İmalat sanayii ile turizme yönelik yatırım teşvik belgesi sahibi mükelleflere belge kapsamındaki inşaat işlerine ilişkin mal teslimleri ve hizmet ifaları 2025 yılı sonuna kadar KDV’den istisna ediliyor. Uygulama 1 Mayıs’ta başladı.
Elektrikli araç imalatında istisna
Türkiye’deki Ar-Ge faaliyetleri sonucunda geliştirilen elektrik motorlu taşıt araçlarını Türkiye’de üreten mükelleflere, bu araçların geliştirilmesine yönelik verilen ve yatırım teşvik belgesi kapsamında yer alan mühendislik hizmetleri 2023 yılı sonuna kadar KDV’den istisna olarak değerlendirilecek.
VUK’taki yenilikler
Vergi Usul Kanunu’nun (VUK) 359. maddesinde kaçakçılık suçları ve bunlara ilişkin hapis cezalarına yer veriliyor. Yeni yasayla, bu cezaların uygulanmasına ilişkin önemli değişiklikler yapılıyor.
- 359. maddedeki fiilleri işleyenlere verilecek hapis cezalarının alt ve üst sınırları VUK’da belirlenmiş durumda. Yeni yasayla bu cezaların üst sınırlarının artırıldığını görüyoruz. Buna göre cezanın üst sınırı 3 yıl olanlar 5 yıla, 5 yıl olanlar ise 8 yıla çıkarılıyor.
- Yeni yasayla, soruşturma ve kovuşturma aşamasında etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanabilmesi ve bu suretle verilecek hapis cezalarından belli oranlarda indirim yapılması imkânı getiriliyor. Bunun için 359. maddede sayılan suçlar bakımından tarh edilen vergilerin, gecikme faizi ve gecikme zammının tamamı ile kesilen cezaların yarısının ödenmesi ve vergi mahkemesinde dava açılmaması, açılmışsa feragat edilmesi, kanun yollarına başvurulmaması veya başvurulmuşsa vazgeçilmesi gerekiyor.
- Yasada, tarh edilen vergi ve vergi aslına bağlı olarak kesilen cezanın bulunmadığı durumlarda verilecek hapis cezasının yarı oranında indirilmesine yönelik düzenleme yer alıyor.
- Kaçakçılık suçlarının birden fazla takvim yılı veya vergilendirme dönemi içinde aynı suç işleme kararının icrası kapsamında işlenmesi halinde, Türk Ceza Kanunu’nun 43. maddesinde yer alan “zincirleme suç” hükümleri uygulanabilecek.
- 359. maddede yazılı suçlara ilişkin yürütülmekte olan soruşturma ve kovuşturmalarda mütalaaya konu fiilin, başka bir kişi tarafından veya başka bir kişiyle birlikte işlendiğinin ortaya çıkması durumunda, bu kişi bakımından kamu davası açılabilmesi için rapor düzenlenmesi ve mütalaa verilmesi koşulunun aranmaması hükme bağlanıyor.
- Etkin pişmanlık ve zincirleme suç uygulamalarının, belirli şartların mevcudiyetine bağlı olarak, yargı mercilerinde veya infaz aşamasında olan dosyalar için de uygulanabilmesine yönelik geçici madde hükmü düzenleniyor. M. Fatih Köprü
Bu yazı Ekonomist dergisinin 17 Nisan 2022 tarihli 2022/08. sayısında yayınlanmıştır.
