I- GİRİŞ

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun(1) 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine tabi sigortalıların sigortalılıkları hizmet akdinin sona erdiği tarihten itibaren sona ermekte, sigortalılığı bu şekilde sona erenlerin ise Kanun’un 9. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi gereğince işverenleri tarafından işten ayrıldığı tarihi takip eden on gün içinde Kuruma sigortalı işten ayrılış bildirgesi (EK-10) ile e-sigorta yoluyla bildirilmesi gerekmektedir.

Söz konusu bildirim yapıldıktan sonra sigortalının işten ayrılış tarihinin ve/veya işten ayrılış nedeninin hatalı olarak bildirildiği çalışma hayatında çokça rastlanılan bir durumdur. Bu yazımızda, söz konusu hatalı işlemlerin nasıl düzeltileceğini açıklayacağız.

II- HATALI BİLDİRİMLERİN DÜZELTİLMESİ İÇİN ÖNGÖRÜLEN SÜRE

Sigortalı İşten Ayrılış Bildirgesinin elektronik ortamda bildirimi yapıldıktan sonra söz konusu bildirgeyi silme yahut hatalı yazılmış olan işten ayrılış tarihi veya işten ayrılış nedeni düzeltme işlemleri, sigortalının işten ayrılmasını takip eden 10 günlük süre içinde elektronik ortamda yapabilme imkânı verilmiştir. Söz konusu 10 günlük sürede düzeltme işlemi yapılmaması durumunda artık elektronik ortamda düzeltme imkânı kalmamakta ve ilgili SGK Merkezine dilekçe ile başvuru yapmak gerekmektedir. Dilekçenin verilmesinden sonra Kurum gerekli kontrolleri yaptıktan yani; hatalı bildirge ve ilgili döneme ait MUHSGK’da kayıtlı bildirimler kontrol edilerek bildirgenin sehven düzenlendiği ve tereddütlü bir durum olmadığı anlaşıldıktan sonra işten ayrılış bildirgesi silinmektedir.

Örnek olarak, işten ayrılış tarihi 16.11.2021 olarak düzenlenip bildirilen bir sigortalı için 2021/11 aya ait MUHSGK’da 30 günlük bildirim yapılmış olması durumunda söz konusu İşten Ayrılış Bildirgesinin sehven düzenlenmiş olduğu tereddüde mahal vermeyecek şekilde ortaya çıkacak ve buna bağlı olarak da hatalı işten ayrılış bildirgesi sistemden silinecektir.

III- İŞTEN AYRILIŞ BİLDİRGESİNDE İŞTEN AYRILIŞ TARİHİ VE/VEYA NEDENİNİN HATALI BİLDİRİLMESİ

Konuyla ilgili olarak Sosyal Güvenlik Kurumu’nun 2013/11 sayılı Genelgedesi’nde; “İşten ayrılış bildirgesinin verilme süresi geçtikten sonraki düzeltme ve güncelleme taleplerinin yapılabilmesi bakımından, işverenin sunduğu belgelerdeki işten ayrılış tarihinin aylık prim ve hizmet belgesindeki bildirimle kontrol edilmesi, şüphe ve tereddüt olmaması halinde söz konusu bildirgelerin döküm alındıktan sonra silinmesi, sigortalı işten ayrılış bildirgesinin gün, prime esas kazanç ve işten çıkış tarihi bilgilerinin aylık prim ve hizmet belgesi Kuruma verilmemişse işverenden temin edilerek, verilmiş ve işverenin beyanı ile uyumlu ise aylık prim ve hizmet belgesinde bildirilen kayıtlar esas alınarak düzeltilmesi, oluşan idari para cezasının silinen işten ayrılış bildirgesinin verilme süresi içinde olması halinde komisyon kararı ile kaldırılması gerekmektedir.” denilmektedir.

Belirtilen Genelge maddesine göre hatalı yazılan işten ayrılış tarihinin elektronik ortamda düzeltilmek için 10 günlük sürenin geçmiş olması durumunda, ilgili Sosyal Güvenlik Merkezine başvurmak ve düzeltilmesi talep edilen işten ayrılış tarihinin MUHSGK’da yapılan bildirimlerle karşılıklı uyumun kontrol edilmesi gerekmektedir. Ancak, burada şöyle bir sorun bulunmaktadır; 2020 yılında yapılan değişiklikten sonra MUHSGK’ya İşten Ayrılış Bildirgesinde beyan edilen işten ayrılış tarihinden farklı bir tarih yazılamamakta olup aksi durumda sistem hata vermektedir. Buna bağlı olarak MUHSGK’ya düzeltme amaçlı da olsa farklı bir tarih yazılamamaktadır. Netice itibariyle söz konusu düzeltme talebi için “Onaylı” MUHSGK ibraz etmek mümkün olamamaktadır.

Peki düzeltme işlemi nasıl yapılmalıdır? Yukarıda yer verilen Genelge maddesindeki “sigortalı işten ayrılış bildirgesinin gün, prime esas kazanç ve işten çıkış tarihi bilgilerinin aylık prim ve hizmet belgesi Kuruma verilmemişse işverenden temin edilerek düzeltilmesi” ifadesi doğrultusunda ilgili döneme ait “onaysız” MUHSGK ile Kuruma başvurulması gerekecektir. Bu doğrultuda, söz konusu düzeltme işlemlerine dair 2013/11 sayılı Genelgede yer alan açıklamaların da MUHSGK’da yapılan değişiklilere göre yenilenmesi gerektiği ortadadır.

Çalışma hayatında çok saklanılan diğer bir durumda işten ayrılış bildirgesine işten ayrılış nedeninin hatalı yazılması durumudur. İşten ayrılma nedeninin doğru yazılmasının özellikle işçi açısından bazı hakların kullanılabilmesi için önem arz etmektedir. Bu hakların başında işsizlik ödeneğinden yararlanma hakkı gelmektedir. İşten ayrılma nedeninde etkilenen diğer haklar ise işe iade davası açılması ya da kıdem ve ihbar tazminatı hakları gelmektedir. Bunlarla birlikte, işten çıkarılan bir sigortalı işsizlik ödeneğinden yararlanmak için İş-Kur’a başvurduğunda ve MUHSGK ile işten ayrılış bildirgesindeki tarihler uyumsuzsa, İş-Kur 2020/1 sayılı genelgesi doğrultusunda işten ayrılış bildirgesindeki kodu esas aldığında başvuruyu yapan işçi mağdur olacaktır.

İşten ayrılış bildirgesine hatalı yazılan işten ayrılış tarihlerinin, 10 günlük süre geçtikten sonra düzeltilmesine dair yine 2013/11 sayılı Genelgeye bakmak gerekirse; adı geçen genelgede “Sigortalıların işten ayrılış nedenine yönelik talepleri işverenle birlikte müracaat etmişse değiştirilecek, bunun dışında sigortalı taleplerinde işten ayrılış nedeni ile ilgili herhangi bir değişiklik yapılmayacaktır. İşverenlerin işten ayrılış nedenine yönelik talepleri buna ilişkin belgelerle müracaat edilmesi halinde değiştirilecektir.” şeklinde bir düzenleme bulunmaktadır.

Bu doğrultuda, 10 günlük süre geçtikten sonra hatalı işten ayrılış nedeninin diğer adıyla fesih kodunun düzeltilebilmesi için talep edilen fesih nedenini ispat eder mahiyette belgelerin ibraz edilmesi gerekmektedir. Bu belgelere örnek olarak Kıdem ve İhbar tazminatı ödendiğine dair banka dekontu verilebilir. Bununla birlikte, fesih nedeninin değiştirilme talebi işveren tarafından yapılması gerekmektedir.

IV- SONUÇ

Sonuç olarak, sigortalı İşten Ayrılış Bildirgesinin elektronik ortamda bildirimi yapıldıktan sonra söz konusu bildirgeyi silme yahut hatalı yazılmış olan işten ayrılış tarihi veya işten ayrılış nedeni düzeltme işlemleri, sigortalının işten ayrılmasını takip eden 10 günlük süre içinde elektronik ortamda yapabilme imkânı verilmiştir. Söz konusu 10 günlük sürede düzeltme işlemi yapılmaması durumunda artık elektronik ortamda düzeltme imkânı kalmamakta ve ilgili SGK Merkezine dilekçe ile başvuru yapmak gerekmektedir. Bu doğrultuda, işten ayrılış nedeni ve işten ayrılış tarihinin 10 günlük süreden sonra SGK tarafından düzeltilmesi halinde, işsizlik sigortası ödeneği almak isteyen sigortalılara düzeltilen işten ayrılış bildirgesi ile 4447 sayılı Kanun’un 51. maddesi kapsamında somut belge ile (ihbar veya kıdem tazminatının ödendiğini gösterir bordro veya banka dekontu vs.) İŞKUR’a müracaat etmesi yönünde bilgi verilmektedir.

Ertuğrul GEZEN*

Yaklaşım / Mart 2022 / Sayı: 351

*        Sosyal Güvenlik ve iş Hukuku Uzmanı, E.SGK Denetmeni 

(1)    16.06.2006 tarih 26200 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.