Tanım: Madencilik, Yer kabuğunda bulunan cevher, endüstriyel hammadde, mineral, kömür ve taş gibi her türlü madenlerin yeraltı ve yerüstü işletme tarzı ile çıkarıp ekonomiye kazandırılması işlemidir.
Maden işletmeleri açık saha ve kapalı saha maden işletmeleri olmak üzere iki gruba ayrılır.
Açık saha maden işletmelerinde yeryüzüne yakın bir tabakada bulunan madenler çıkartılırken, kapalı saha maden işletmelerinde ise yeryüzünün derinlerinde tabakalar halinde bulunan madenler çıkarılır.
Maden yatakları, jeolojik süreç sonucunda oluşmuş, olağanüstü element içeren kayaçlardır.
Madencilik işletmeleri endüstri işletmeleri olduğundan, ülkemizde yürürlükte bulunan "Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğleri-MSUGT" ve Tekdüzen Hesap Planı-TDHP çerçevesinde, ülkede faaliyet gösteren ve bilanço esasına göre defter tutan tüm şirketlerin muhasebe açısından uymak zorunda olduğu hükümlere tabidirler.
TÜVENAN: Maden ocaklarından çıkarılmış ve herhangi bir zenginleştirme uygulaması yapılmamış cevher, kömür ya da kum çakıl karışımı materyallere denir.
İstihraç: Maden çıkarma
Madenlerin sınıflandırılması:
I. Metalik Madenler
Altın, Çinko, Vanadyun, Alüminyum (Boksit) ,Demir, Krom
Kadminyum, Antimuan , Kalay, Bakır , Manganez, Gümüş, Pirit, Nikel, Molibden , Kurşun , Tungsten (Volfram)
II. Endüstriyel Hammaddeler
Alçıtaşı (Jips),Flüorit, Profillit, (Şap),Fosfat, Pomzataşı Andezit, Grafit, Barit, Asbest,Sepiyolit Lületaşı Atapulgit, Kaolen ,Sodyum Sülfat ,Kaya Tuzu, Talk ,Bazalt,Travarten, Kil Bentonit, Kireçtaşı, Trona (Doğal Soda),Bor, Kuvarsit,Kükürt,
Vermikulit, Manyezit, Mika ,Titanyum,Diatomit,Dolomit - Mermer, Zeolitler, Kalsit ,Perlit ,Feldspast
III. Enerji Kaynakları
• Yeraltı Enerji Kaynakları: Bunlar, çeşitli kömürler, petrol, doğalgaz, termo-nükleer petrol, jeotermal kaynaklar, şistler, nükleer enerji kaynakları olarak nispeten çeşitlidir.
• Yerüstü Enerji Kaynakları: Güneş, rüzgâr, biyokütle kaynakları gibi kaynaklar bu kategoride yer almaktadır.
271 Arama Giderleri Hesabı;
Arama amacı ile yapılan ve bununla ilgili giderlerin izlendiği hesaptır.
Maden yatağının işletmeye elverişli olup olmadığının belirlenmesi ve giriş noktalarının saptanması için, işletmeye geçmeden önce yapılan arama giderleri ile
Petrol araştırması ile ilgili olarak arazinin yerden ve havadan (topoğrafik, jeolojik, jeofizik, jeosismik vb.) incelenmesine ve gerekli işlem, deneyim ve jeolojik bilgi almak amacı ile yapılan sondaj giderleri gibi yapılan harcamalar bu hesapta izlenir.
Harcamalar yapıldıkça aktifleştirilir. Arama faaliyetlerinin sonucunda üretilebilir cevher rezervi saptanamamışsa, yapılan giderlerin toplamı bu hesabın alacağı karşılığında zarara kaydedilir.
…………………………………./…………………………
ÖRNEK: X işletmesi Ege bölgesinde jeotermal araştırması için sondaj gideri olarak 8.250.000,00 TL+%18 KDV harcama yapmış karşılığını bankadan ödemiştir.
Arama sonucunda faydalı maden rezervi bulunmamış olması durumu
a----------------/-----------------
750 AR-GE GİDERLERİ HS. 8.250.000,00
191 İ.KDV HS. 1.485.000,00
102 KASA HS. 9.735.000,00
Harcama giderleri işlemi
b---------------/------------------
630 AR-GE GİDERLERİ HS. 8.250.000,00
751 AR-GE GİDERLERİ Y.HS. 8.250.000,00
Cevher rezervi bulunmadığı için giderlerin sonuç hesaplarına aktarılması işlemi
c-------------- / ………………………………………….
751 AR-GE GİDERLERİ Y.HS 8.250.000,00
750 AR-GE GİDERLERİ HS 8.250.000,00
Hesaplar kontrol edilmiş ve karşılıklı kapatılmıştır.
---------------------------------
Arama sonucunda faydalı maden rezervi bulunması durumunda
…………………………………/…………………………………………………………….
750 AR-GE GİDERLERİ HS. 8.250.000,00
191 İ.KDV HS. 1.485.000,00
102 KASA HS. 9.735.000,00
Harcama giderleri işlemi
d-------------------/-------------------
271 ARAMA GİDERLERİ HS. 8.250.000,00
751 AR-GE GİDERLERİ Y.HS. 8.250.000,00
Üretilebilir cevher tespit edilmesinin neticesinde, giderler aktifleştirilmesi.
e-------------------/------------------
751 AR-GE GİDERLERİ Y.HS. 8.250.000,00
750 AR-GE GİDERLERİ HS. 8.250.000,00
…………………………………………………/…………………………………………………………………………….
730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ 1.650.000,00
278 BİRİKMİŞ AMORTİSMAN GİDERLERİ 1.650.000,00
Birinci sene yıpranma payı işlemi
………………………………………………../…………………………………………………………………………………………….
272 Hazırlık ve Geliştirme Giderleri Hesabı:
Açık işletmelerde,
Maden üstündeki örtüyü kaldırmak veya yer altındaki maden yataklarına girmek, bu yatakla yerüstü arasında genel kütlenin tüketilmesine kadar sürekli bir bağlantı kurmak ve maden yataklarını üretime elverişli parçalara bölmek,
Gerek insanların gerekse araçların gidip gelme ve havalandırılmalarını ve cevherin taşınmasını sağlamak amacıyla açılacak olan düşey, yatay ve eğilimli yol, mecra ve benzeri faaliyetlerin gerektirdiği giderlerle;
Petrol işlemlerinden kuyu açma, temizleme, derinleştirme, bitirme veya bu işlemlere hazırlık için yapılan işçilik, yakıt, tamir ve bakım, nakliye, ikmal, malzeme vb. giderlerin izlendiği hesaptır.
ÖRNEK: Ereğli sahasında bulunan maden sahasının havalandırılması ve cevher taşıma yollarının yapımı için 1.000.000,00 TL + KDV harcama yapılmıştır.
…………………………………../…………………………………………
750 AR-GE GİDERLERİ HS. 1.000.000,00
191 İ.KDV HS. 180.000,00
102 KASA HS. 1.180.000,00
Harcama giderleri işlemi
d-------------------/-------------------
272 HAZIRLIK VE GELİŞTİRME GİDERLERİ HS. 1.000.000,00
751 AR-GE GİDERLERİ Y.HS. 1.000.000,00
Giderler aktifleştirilmesi.
e-------------------/------------------
751 AR-GE GİDERLERİ Y.HS. 1.000.000,00
750 AR-GE GİDERLERİ HS. 1.000.000,00
…………………………………………………/……………………………………………
730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ 200.000,00
278 BİRİKMİŞ AMORTİSMAN GİDERLERİ 200.000,00
Birinci sene yıpranma payı işlemi
……………………………………………../…………………………………………………
Satın Alma Yoluyla Edinim
Satın alınmış olunan haklar 260 numaralı Haklar hesabında izlenmektedir.
Satın alınmış olan ruhsat sahasında üretime başlandığında VUK hükümlerine göre aşınma payı ayrılması gerekmektedir.
……………………………………/……………………………………
260 HAKLAR HESABI
191 İNDİRİLECEK KDV HESABI
102 BANKALAR HESABI ………………………………../…………………………………
MADENCİLİK YATIRIMLARINA SAĞLANAN DEVLET DESTEKLERİ
I - Madencilik yatırımlarında 5.Bölge desteklerinden yararlanabilecek toplam 64 il;
Adana Afyonkarahisar Aksaray Amasya Ankara Antalya Artvin Aydın
Balıkesir Bartın Bayburt Bilecik Bolu Burdur Bursa
Çanakkale Çankırı Çorum
Denizli Düzce
Edirne Elazığ Erzincan Erzurum Eskişehir
Gaziantep Giresun Gümüşhane
Hatay
Isparta İzmir
Kahramanmaraş Karabük Karaman Kastamonu Kayseri Kırıkkale
Kırklareli Kırşehir Kilis Kocaeli Konya Kütahya
Malatya Manisa Mersin Muğla
Nevşehir Niğde
Ordu Osmaniye
Rize
Sakarya Samsun Sinop Sivas
Tekirdağ Tokat Trabzon Tunceli
Uşak
Yalova Yozgat
Zonguldak
II - Madencilik yatırımlarında 6.Bölge desteklerinden yararlanabilecek toplam 16 il;
Adıyaman Ağrı Ardahan
Batman Bingöl Bitlis
Diyarbakır
Hakkâri
Iğdır
Kars
Mardin Muş
Siirt
Şanlıurfa Şırnak
Van
Hasan Sancak YMM
https://www.linkedin.com/pulse/maden-sekt%C3%B6r%C3%BCnde-muhasebe-i%C5%9Flemleri-hasan-sancak/
