1- Giriş
Günümüz hukukî ihtilâflarının giderek çeşitlenen karmaşık ve çözüm için teknik bilgi gerektiren yapısı, bilirkişiliğin gerek yargı faaliyetleri içindeki gerekse de yargı faaliyetleri dışındaki rolü ve önemini daha da artırmaktadır. Nitekim mahkemeye intikal etmiş olaylarda gerek duyulduğunda bilirkişi görevlendirebileceği gibi, mahkeme dışındaki durumlarda da çeşitli amaçlarla bilirkişilerin bilgisine gerek duyulmaktadır. Bu bağlamda özel ve teknik bilgiye gerek duyulan bütün olaylarda bilirkişiye başvurulabilir. Bilirkişilik, konunun uzmanı kişi (bilirkişi), herhangi bir olay, olayın muhatabı kişi ya da kurumu kapsamaktadır. Dolayısıyla bilirkişinin, olayı özel ve teknik bilgisiyle ele alan kişi olması bakımından, bilirkişilik kavramı içinde ayrı bir önemi vardır.
Bilirkişinin mahkeme tarafından görevlendirilmesi, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununda re' sen araştırma ilkesinin gereğidir. Aynı Kanunun 31'inci maddesinin atıfta bulunduğu Hukuk Muhakemeleri Kanununun 266'nci maddesinde, hâkimin özel bilgi ve uzmanlık isteyen bir konuda bilirkişi incelemesi yaptırmaya yetkili olduğunun kurala bağlandığı belirtilmiştir. Bu açıdan bilirkişi hâkime yardım eden kişi konumundadır.
Yazımızın bundan sonraki bölümünü ise bilirkişilik müessesinin yargı faaliyetleri dışındaki rollerinden biri olan inşaat maliyetlerinin tespitindeki yerine değinmeye çalışacağız.
2- İndirimli Orana Tabi Konut Teslimlerinde İnşaat Maliyeti
İndirimli orana tabi konutlara ait KDV iadelerine ait yazılan YMM KDV iadesi tasdik raporlarında en çok karşılaşılan eksiklik yazıları genellikle inşaat maliyeti ile ilgili olanlarıdır. Vergi daireleri bu konuda maliyetin detaylandırılması, birim maliyet, birim satış fiyatı ve karlılık oranı rakamlarını talep etmektedir. Esasen vergi dairelerinin bu verileri talep etmesindeki en büyük neden Sayıştay denetimlerinin sonucudur.
3- Sayıştay Ne Diyor?
Konuyla ilgili olarak, Sayıştay Başkanlığı tarafından gönderilen “ Gelir İdaresi Başkanlığı 2015 yılı denetim raporunda yer alan bulgu 20 de özetle; Yüklenilen KDV listelerinde yer alan ve inşaatın temel girdilerini oluşturan demir, hazır beton, çimento gibi niteliği ve kullanılan miktarı konusunda teknik bilgi gerektiren hususlarda YMM’ler tarafından herhangi bir araştırma/sorgulama/değerlendirme yapılmadığı, bilindiği üzere inşaat işlerine ilişkin maliyetlerin birçoğu ve kullanılan malzemeler mühendislik bilgisi gerektiren nitelikte olup, kullanıldığı iddia edilen bu malzemelerin doğruluğu konusunda YMM’ler tarafından araştırma/sorgulama/değerlendirme yapılması ve vergi daireleri tarafından bu hususun kontrol edilmesinin önem arz ettiği, zira yapılan inşaatın türüne göre kullanılacak demir, çimento, hazır beton malzemelerinin miktarının değişebileceği, bu nedenle birim m2 ye isabet edecek malzemelerin sektör ortalaması ve meslek odaları verileri ile kıyaslanmak suretiyle bir araştırma ve değerlendirmeye tabi tutulması, beyan edilen hususların doğruluğu açısından kaçınılmaz olduğu, aksi takdirde ne YMM ne de vergi dairesi tarafından inşaatta kullanıldığı iddia edilen ve yüklenilen KDV listesinde yer alan demir, çimento, hazır beton gibi temel malzemelerin gereken nitelikte ve miktarda olup olmadığının anlaşılamayacağı, ayrıca bu hususun iade edilecek KDV tutarını da doğrudan etkileyeceğini, bu sebeple bu konuda gerekli araştırma ve değerlendirmenin yapılması, ilgili meslek odalarından görüş alınması ve bir standarda ulaşılmasının sağlanmasına yönelik tedbirlerin alınması gerektiğinin değerlendirildiği ” tespitlerine yer verilmek suretiyle söz konusu husus eleştiri konusu yapılmıştır.
4- Maliye İdaresi Ne Diyor?
Sayıştay’ın bir önceki bölümde de ifade edilen konudaki eleştirisi üzerine Gelir İdaresi Başkanlığı genel yazı hazırlayarak taşra teşkilatını bilgilendirmiştir.
Gelir İdaresi Başkanlığının 11.05.2016 tarih ve 64994458-130(5529-1235)-E.50114 sayılı Genelgesi’nin 2’nci maddesi ile de;
“ Net alanı 150 m²’nin altındaki konut teslimlerine ilişkin olarak yersiz iadeye mahal vermemek amacıyla, yüklenilen KDV listelerinde yer alan demir, çimento, hazır beton gibi inşaat ilişkin temel girdilerin teknik bilgi gerektiren kullanım miktarları konusunda gerekli araştırma ve değerlendirmenin yapılması, ilgili meslek odasından görüş alınması ve YMM raporlarında bu değerlendirmelere yer verilmesi sağlanmak suretiyle KDV iade taleplerinin sonuçlandırılması gerekmektedir. ” açıklamasına yer verilmiştir.
Görüleceği üzere, indirimli orana tabi konut teslimleri nedeniyle yüklenilen ve indirim yoluyla giderilemeyen KDV’ nin iadesinde, yüklenilen KDV’ nin doğruluğunun tespiti amacıyla bir başka deyişle temel girdi analizlerine ilişkin araştırma ve değerlendirmelerin yapılabilmesi için ilgili meslek odalarından inşaatta kullanılan kesin sarf miktarlarına ilişkin Bilirkişi Raporlarının temin edilebileceği anlaşılmaktadır.
5- Değerlendirme
Bilindiği üzere; 3065 Sayılı KDV Kanununun 28 inci maddesinin verdiği yetkiye dayanılarak yayımlanan 2007/13033 sayılı Bakanlar Kurulu Kararnamesine ekli (I) sayılı listenin 11 inci sırası uyarınca %1 oranında KDV’ ye tabi bulunan konutlara ilişkin yüklenilen ve işlemin gerçekleştiği vergilendirme döneminde indirim yoluyla telafi edilemeyen vergiler Kanunun 29/2 maddesi uyarınca iade edilmektedir.
İndirimli orana tabi işlemler kapsamında net alanı 150 m²’nin altında bulunan konut teslimlerinden kaynaklanan KDV iadesi işlemlerine esas 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu’na istinaden çıkarılan 9 seri no’lu Genel Tebliği hükümleri ile anılan Tebliğ ekinde yer alan Rapor Dizpozisyonuna uygun YMM Tasdik raporlarının ilgili vergi dairelerine tevdi edilmesi gerekmektedir.
İndirimli orana tabi konut teslimleri nedeniyle yüklenilen ve indirim yoluyla giderilemeyen KDV’ nin iadesinde, yüklenilen KDV’ nin doğruluğunun tespiti amacıyla ilgili meslek odalarından inşaatta kullanılan kesin sarf miktarlarına ilişkin Bilirkişi Raporlarının temin edilmesi şartı bulunmamakta olup, esas olan indirimli orana tabi konut teslimlerine ilişkin yüklenilen KDV listelerinde yer alan ve inşaat işlerine yönelik maliyeti oluşturan hazır beton, demir, çimento gibi temel malzemelerin kullanım miktarlarının doğru bir şekilde belirlenmesidir.
Dolayısıyla konuya ilişkin düzenlenen YMM KDV İadesi Tasdik Raporlarında; yapı ruhsatı ve yapı kullanma izin belgeleri, karşıt inceleme tutanakları, iadeye esas inşaatın net-brüt alanı, iadeye esas inşaat birim m² değerlerine ilişkin hesaplama, inşatta kullanılan girdilere ilişkin analiz, arsa sahiplerine yapılan konut teslimlerinde emsal bedel hesaplamaları, sosyal alan, çevre düzenlemesi ve çevre yollarına ait birim m² ve yüklenim açıklamaları, indirilecek KDV tutarının aylık dağılımı, reklam tanıtım hizmet bedeli, sosyal medya danışmanlığı hizmet bedeli, çağrı merkezi hizmet bedeli vb. hizmet bedeli ödemelerinin iadeye ilişkin olduğuna dair açıklama bilgilerinin yanı sıra temel girdi analizlerine ilişkin araştırma ve değerlendirmelerin de yapılması gerekmektedir.
Bu minvalde, inşaatta kullanıldığı iddia edilen bu malzemelerin kullanım miktarlarının YMM raporunda ayrıntılı bir şekilde izah edilmesi, değerlendirme ve tespit yapılması halinde iadenin yerine getirilmesi mümkün olacaktır. Dolayısıyla, YMM’ ler tarafından hazırlanan KDV iadesi raporlarında, yüklenilen KDV listelerinde yer alan ve kullanıldığı iddia edilen demir, hazır beton, çimento gibi temel inşaat girdilerinin kullanımlarının, TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası tarafından oluşturulan yığma ve karkas binalar için yapı birimi alanına isabet eden yaklaşık metraj birim ölçülerini içeren yapı yaklaşık maliyetine ilişkin tablo, inşaatta kullanılması gereken temel girdi miktarlarını içeren yapı denetim şirketlerinde hazırlanan belge, sarf miktarlarını içeren ilgili meslek kuruluşunca düzenlenecek bilirkişi raporu vb. belgelerle uyumlu olup olmadığının tespitine ve bir uyumsuzluk olması halinde uyumsuzluğun nedenlerine ilişkin ayrıntılı açıklamalara yer verilmesi gerektiği tabiidir.
Mükellefler, TMMOB İnşaat Mühendisleri Odasının ilgili ildeki şubesine dilekçe ile başvurarak indirimli orana tabi konut teslimlerini gerçekleştirdi parseldeki inşa edilen yapıdaki beton, demir tuğla, çimento, …vb. imalatlara ilişkin metrajlarla ilgili Bilirkişi Raporu düzenlemesini talep edebilecektir. Bilirkişi raporlarında belirtilen metraj bilgileri de inşası tamamlanan yapıların tamamında kullanılan malzemeler hakkında bilgi verecek olup, YMM raporundaki bilgiler ve Yapı Kullanma Belgesinde yer alan m2 bilgileri göz önüne alındığında bilirkişi raporu ile yüklenilen KDV listelerinde yer alan ve kullanıldığı iddia edilen demir, hazır beton, çimento gibi temel inşaat girdilerinin kullanımlarının uyumlu olup olmadığının tespiti sağlanacaktır.
6- Sonuç
Konut inşaatlarında kullanılan temel inşaat girdilerine ilişkin maliyet hesabı çok çeşitli ve karmaşıktır. İşin toplam maliyetin ana elemanları arasında işçilik, malzeme maliyeti, makine-teçhizat maliyeti, gündelik işler, ikincil işler, vazifeli taşeron işleri ve ilave işler ile şantiye giderlerini sayabiliriz. Bunların tespitinin çoğunda olduğu gibi malzeme maliyetinin tespitinde de mühendislik bilgisi gerekmekte olup, kullanıldığı iddia edilen bu malzemelerin doğruluğu konusunda meslek odaları verilerine ulaşmak adına malın teknik ve ekonomik özelliklerinin bilen bilirkişilerce tanzim edilmiş bilirkişi raporlarından faydalanılabilecektir.
Kaldı ki; YMM KDV iadesi tasdik raporlarında konut inşaatlarında kullanılan temel inşaat girdilerine ilişkin maliyet hesabı ile gerekli değerlendirme ve tespitlerin yukarıda yer alan açıklamalar doğrultusunda yapılması, yapılan işlem ve değerlendirmelerin vergi dairesi müdürlüklerince uygun görülmesi halinde indirimli orana tabi konut teslimlerinden doğan KDV iade taleplerinin yerine getirilmesi mümkün bulunmaktadır. Dolayısıyla iade sürecinin verimli, ekonomik ve etkin kullanımının sağlanması ve yersiz yazışmaların önüne geçilebilmesi adına söz konusu hususların göz önünde bulundurulması önem arz etmektedir.
23.03.2022
Melih Akcan
Vergi Müfettişi
Yüksek Lisans
This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
Kaynak: www.MuhasebeTR.com
