Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nca (TCMB) hazırlanan ve yurt dışında yerleşik vatandaşlar ile yurt dışında yerleşik vatandaşların sermayedar olduğu, yabancı bir ülkede o ülkenin kanunlarına göre kurulan ve yasal yerleşim yeri Türkiye dışında olan şirketlerin (Merkez Bankası’nca belirlenen mali kuruluşlar ile bankalar dışındaki şirketlerin) yurt dışından transfer ettikleri döviz tutarları karşılığında bankalarda açtıracakları döviz tevdiat hesapları ile döviz cinsinden katılım fonlarının, Merkez Bankası’nca belirlenen usule göre ilave getiri sağlanan “Türk Lirası cinsinden yurt dışında yerleşik vatandaşlar mevduat ve katılım sistemi (YUVAM) hesapları”na dönüştürülmesine ilişkin usul ve esasları düzenleyen 2022/7 sayılı Tebliğ 1 Şubat 2022 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
Keza, anılan tebliğe ilişkin olarak TCMB’ca hazırlanan Uygulama Talimatı da yayımlanmıştır.
Anılan düzenlemelere göre, uygulama esas ve usulleri şöyle olacaktır:
- Yurt dışında yerleşik vatandaş tanımı; Yurt dışında oturma veya çalışma izni ya da hakkı bulunan veya adres kayıt sisteminde yerleşim yeri bilgisi olarak yurt dışı adresi kayıtlı olan 18 yaşından büyük Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı gerçek kişiler ile 29/5/2009 tarihli ve 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 28’inci maddesi uyarınca Mavi Kart verilenleri ifade etmektedir.
- YUVAM hesapları 3 ay, 6 ay, 12 ay ve 24 ay vadeli olarak açılabilecektir.
- 24 ay vadeli YUVAM hesapları yıllık faiz/kâr payı ödemeli olarak açılabilir ve hesap sahibinin talep etmesi halinde yıllık faiz/kâr payı banka tarafından hesap sahibine ödenir.
- YUVAM hesabı için geçerli döviz cinsleri Merkez Bankası’nca alım satıma konu olan dövizlerle sınırlıdır. ABD Doları, Euro, İngiliz sterlini ve İsviçre frangı cinsinden döviz tevdiat hesabı ve döviz cinsinden katılım fonu hesabı bakiyeleri hesap sahibinin talep etmesi halinde dönüşüm kuru üzerinden Türk Lirası’na çevrilerek YUVAM hesabı açılır. Diğer döviz cinsleri ile yapılacak işlemlerde, söz konusu döviz tutarları banka tarafından Merkez Bankası’nca işlem gününden bir gün önce saat 15:30’da belirlenen gösterge niteliğindeki çapraz döviz kurları üzerinden ABD Doları, Euro, İngiliz sterlini veya İsviçre frangına dönüştürülür ve dönüşüm kuru üzerinden Türk Lirası’na çevrilerek YUVAM hesabı açılır.
- Vadeli mevduat hesaplarında vade sonunda hesap sahibinin vade sonu kuru üzerinden hesaplanan döviz bazında anaparasının korunması ve ilave getiri elde etmesi esastır. Merkez Bankası’nca sağlanacak ilave getiri tutarı şöyledir:
- 3 Ay vadeli: %0
- 6 Ay vadeli: %1
- 12 Ay vadeli: %1,50
- 24 Ay vadeli: %2
- Vade sonu kurunun (YUVAM hesabının vadesinde saat 11:00’de Merkez Bankası
tarafından ilan edilen döviz alış kurunun) dönüşüm kurundan (Merkez Bankası tarafından saat 10:00, 11:00, 12:00, 13:00, 14:00 ve 15:00’de ilan edilen ve döviz tevdiat hesapları ile döviz cinsinden katılım fonu hesaplarında bulunan dövizin Türk Lirası’na çevrildiği saat itibarıyla en son açıklanmış olan döviz alış kurundan) düşük olması durumunda, banka tarafından hesap sahibine anapara + faiz/kâr payı ödenir.
- Vade sonu kurunun dönüşüm kurundan yüksek olması durumunda ise;
- Faiz/kâr payı tutarı > kur farkı ise banka tarafından hesap sahibine anapara + faiz ve katılma hesabı sahibine katılma hesabı bakiyesi ödenir. Anapara + faiz/kâr payı toplam tutarının vadelere göre yukarıda belirtilen usule göre anapara + Merkez Bankası’nca sağlanacak ilave getirinin altında kalması durumunda aradaki fark banka tarafından hesap sahibine, Merkez Bankası tarafından da bankaya ödenir.
- Faiz/kâr payı tutarı < kur farkı ise banka tarafından hesap sahibine anapara + faiz/kâr payı + (“kur farkı – faiz/kâr payı”) + ilave getiri tutarı ödenir. Merkez Bankasınca da bankaya “kur farkı – faiz/kâr payı” ve ilave getiri tutarı ödenir. (Katılma hesabına sağlanacak getirinin Merkez Bankası’nın katılım bankaları ile açık piyasa işlemleri kapsamında yaptığı bir hafta vadeli geri satım vaadi ile alım işlemlerinde oluşan maliyetten düşük olması halinde aradaki farkı katılım bankacılığı esasları çerçevesinde katılım bankası karşılayabilir, karşılanmayan kısım için Merkez Bankası’nca ödeme yapılmaz.)
-Vadeden önce çekim yapılması durumunda Merkez Bankası’nca ilave getiri tutarı ödenmez.
-YUVAM hesabı açılırken vadeden önce çekimin koşulları hakkında hesap sahibi bankaca bilgilendirilir.
-YUVAM hesaplarında faiz, vade ve benzeri sözleşme değişiklikleri yapılamaz. Akif AKARCA / Dr.Mehmet ŞAFAK
