3065 sayılı KDV Kanununun (9/1) inci maddesine göre, Hazine ve Maliye Bakanlığı, mükellefin Türkiye içinde ikametgâhının, işyerinin, kanuni merkezi ve iş merkezinin bulunmaması hallerinde ve gerekli görülen diğer hallerde vergi alacağının emniyet altına alınması amacıyla, vergiye tabi işlemlere taraf olanları verginin ödenmesinden sorumlu tutma yetkisine sahip bulunmaktadır.
Adı geçen Bakanlık bu yetkisini kullanarak, yayınladığı KDV Genel Uygulama Tebliği’nde, tam ve kısmi tevkifat uygulanacak mal teslimleri ve hizmet ifalarını belirlemiştir.
Kısmi tevkifat uygulamasında; belirli mal teslimi ve hizmet ifalarında işlem bedeli üzerinden hesaplanan KDV’nin tamamı değil, belirlenen orandaki kısmı alıcılar tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilip vergi dairesine ödenmekte, tevkifata tabi tutulmayan kısmı ise satıcılar tarafından mükellef sıfatıyla beyan edilmektedir.
Yapım işleri ile bu işlerle birlikte ifa edilen mühendislik-mimarlık ve etüt proje hizmetlerinde KDV tevkifatı uygulaması kapsamında
KDV Genel Uygulama Tebliğinin (I/C-2.1.3.1/b) ayırımında sayılan belirlenmiş alıcılara karşı ifa edilen yapım işleri ile 01.03.2021 tarihinden itibaren Tebliğin (I/C-2.1.3.1/a) ayırımında sayılan KDV mükelleflerine (sadece sorumlu sıfatıyla KDV ödeyenler bu kapsama dahil değildir.) karşı ifa edilen ve KDV dahil bedeli 5 milyon TL ve üzerinde olan yapım işleri ile bu yapım işleriyle birlikte ifa edilen mühendislik-mimarlık ve etüt-proje hizmetlerinde, alıcılar tarafından (4/10) oranında KDV tevkifatı uygulanmaktadır.
Projenin genişlemesi, sözleşme bedelinin güncellenmesi ve benzeri nedenlerle iş bedelinin daha sonra 5 milyon TL’yi aşması halinde, bu durumun ortaya çıktığı tarihten itibaren tevkifat uygulanmaktadır.
Bu kapsamdaki hizmetler anılan tebliğde ayrıntılı olarak belirtilmiştir.
Yüklenicileri tarafından tamamen veya kısmen alt yüklenicilere (taşeronlara) veya daha alt yüklenicilere devredilen yapım işlerinde, işi devreden her yüklenici tarafından, kendisine ifa edilen hizmete ait KDV üzerinden tevkifat yapılması gerekmektedir.
Hazır beton teslimleri, mal teslimi değil, inşaat taahhüt işi olarak kabul ediliyor!
Tebliğin ilgili bölümünde verilen örnekten de görüleceği üzere, Maliye, hazır beton satışlarını inşaat taahhüt işi (hizmeti) olarak kabul ediyor.
Tebliğde konuya ilişkin verilen örnek;
“DSİ tarafından yaptırılan bir baraj inşasında kullanılacak hazır betonun, işin asıl yüklenicisi (A) İnş. Taah. A.Ş. tarafından (B) Hazır Beton A.Ş. nden temin edilmesi durumunda, hazır betonun hazırlanması, nakli ve yerine konulması işinin belirli bir yapım işinin bölümlerini teşkil eden işlerden olması ve bu nedenle inşaat taahhüt işi olarak kabul edilmesi nedeniyle, (B) tarafından verilen hazır beton taahhüt ve temini hizmeti tevkifat uygulaması kapsamında olacaktır.”
Şeklindedir.
Yine anılan tebliğde yapım işlerinde KDV tevkifatı uygulamasına ilişkin özellik arz eden hususlar örnekler verilerek açıklanmıştır
Tevkifat uygulaması kapsamındaki işin bir kısmının alt yüklenicilere (taşeronlara) devredilmesi halinde, devir işlemlerinin yazılı bir sözleşmeye dayanıp dayanmaması tevkifat uygulaması bakımından önem arz etmemektedir.
Alıcının, belirlenmiş alıcılar arasında yer almaması veya KDV mükelleflerine (sorumlu sıfatıyla KDV ödeyenler hariç.) yapılan yapım işi bedelinin 5 milyon TL’nin altında olması halinde, ilk yüklenicinin ve alt yüklenicilerin bu kapsamdaki hizmetleri tevkifata tabi tutulmamaktadır. Ancak, ilk yüklenicinin Tebliğde sayılan belirlenmiş alıcılar arasında yer alması halinde, ilk aşamada tevkifat kapsamına girmeyen bu işin kısmen veya tamamen devredildiği alt yüklenicilerden tevkifat yapılması gerekmektedir.
Örnek;
“Tebliğin (I/C-2.1.3.1/b) ayrımı kapsamına girmeyen (A) Ltd. Şti., yaptıracağı hizmet binası inşaatını (B) A.Ş. ne ihale etmiştir. (B), hisse senetleri BİST’te işlem gören bir şirkettir. (B), bu inşaatın su basmanı işini (C) firmasına yaptırmaktadır. Bu durumda, (B)’nin (A)’ya düzenlediği faturada tevkifat uygulanmayacak, (C)’nin (B)’ye düzenlediği faturada ise tevkifat uygulanacaktır.”
Alıcı ve ilk yüklenicinin belirlenmiş alıcılardan olması halinde, ilk safhada tevkifat söz konusu değildir. Ancak ilk yüklenicinin bu yapım işini belirlenmiş alıcılar arasında yer almayan alt yüklenicilere devretmesi halinde, kendisi tarafından tevkifat uygulanır.
Tevkifata tabi olan işlerin, 3065 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde vergiden müstesna olması halinde, işlem bedelleri üzerinden KDV hesaplanmayacağı için herhangi bir tevkifat da yapılmayacaktır. Ancak, vergiden istisna olan işlerin alt yüklenicilere devredilmesi ve alt yüklenicilerin yaptığı işlemin KDV’den müstesna olmaması halinde, alt yüklenicilerin gerçekleştirdikleri işlemler üzerinden hesaplanan KDV tevkifata tabi tutulacaktır.
Örnek;
“Hisse senetleri BİST’de işlem gören (X) A.Ş. ne, işlettiği limanın genişletilmesi işi ile ilgili olarak 3065 sayılı Kanunun (13/e) maddesi kapsamında verilen inşaat taahhüt işlerinin, asıl yüklenici tarafından alt yüklenicilere devredilmesi halinde, alt yükleniciler ve daha alt yüklenicilerin ifa ettikleri inşaat taahhüt (yapım) işlerinde, Tebliğin (I/C-2.1.3.1/b) ayrımı kapsamında olmamaları kaydıyla, tevkifat uygulanır.”
Hazır beton teslimlerinde, teslimin KDV tevkifatı kapsamında bir teslim olup olmadığı hususuna dikkat edilmelidir. Belirlenmiş alıcılara karşı ifa edilen yapım işlerinden ziyade, tebliğde sayılan KDV mükelleflerine karşı ifa edilen ve KDV dahil bedeli 5 milyon TL ve üzerinde olan yapım işlerinde kısmi tevkifat uygulaması yakın tarihte (01.03.2021 tarihinden itibaren) yürürlüğe giren düzenleme olduğu için hazır beton teslimlerinde KDV tevkifatı göz ardı edilebilmektedir.
Yeminli Mali Müşavirlik hizmetimizin icrasında karşımıza çıkan bir yapım işi olayında müteahhit firma (Asıl yüklenici) tebliğde sayılan belirlenmiş alıcılardan olan Organize Sanayi Bölgesine doğalgaz alt yapı yapım işini üstlenmiş olup, işin belirli bir bölümünü alt yüklenici (taşeron) firmaya devretmiştir. Alt yüklenici firmanın asıl yüklenici firmaya karşı taahhüt ettiği yapım işinin bedeli KDV dahil 5 milyon TL’nin üzerindedir. Alt yüklenici firma bu yapım işi ile ilgili olarak dönem dönem hazır beton almış olup, hazır beton teslimleri için düzenlenen faturalarda KDV tevkifatının uygulanmadığı görülmüştür.
Mezkur olayı KDV mevzuatı açısından değerlendirdiğimizde asıl yüklenici firmanın Organize Sanayi Bölgesine karşı üstlendiği doğalgaz alt yapı yapım işleri 3065 sayılı KDV Kanunu’nun 13/J maddesince KDV den istisnadır. Dolayısıyla asıl yüklenici firma Organize Sanayi Bölgesi Müdürlüğü adına düzenlediği faturada KDV hesaplamayacaktır. Ancak asıl yüklenici firmaya karşı taahhüt ettiği yapım işinin bedeli KDV dahil 5 milyon TL nin üzerinde olması sebebiyle alt yüklenici firma tarafından asıl yüklenici firma adına düzenlenen faturada (4/10) oranında KDV tevkifatı uygulanmalıdır. Ayrıca hazır beton teslimleri inşaat taahhüt işi olarak kabul görmesi sebebiyle hazır beton firmasının alt yüklenici firma adına düzenleyeceği faturalarda da (4/10) oranında KDV tevkifatı uygulanmalıdır. Bu doğrultuda; alt yüklenici hazır beton alımlarında hesaplanan KDV’nin 4/10 unu satıcıya ödemeyip, sorumlu sıfatıyla 2 no lu KDV beyannamesi ile beyan edip vergi dairesine ödemelidir.
Alıcının KDV tevkifatına ilişkin sorumluluğunu yerine getirmediği duruma ilişkin olarak 21 No lu KDV Genel Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğde;
“Sorumlu sıfatıyla beyan edilmeyen veya eksik beyan edilen KDV tutarının satıcı tarafından beyan edilmiş ve Hazineye ödenmiş olması halinde sorumlu adına yapılacak tarhiyatta vergi aslı aranmaz. Sorumlu tarafından beyan edilip ödenmesi gerekirken satıcı tarafından beyan edilen ve Hazineye ödenen bu verginin normal vade tarihinden ödendiği tarihe kadar hesaplanan gecikme faizi alıcıdan aranır.
Söz konusu vergi satıcı tarafından beyan edilmiş olmakla birlikte, tahakkuk eden verginin ödenmemesi veya ödenecek KDV çıkmaması nedenleriyle Hazineye ödenmeyen vergi ile buna bağlı ceza, faiz ve zamlar alıcıdan aranır.”
Şeklinde düzenleme yapılmıştır.
Buraya kadar yaptığımız açıklamalardan da anlaşılacağı üzere; belirlenmiş alıcılara karşı ifa edilen yapım işlerinde ve/veya KDV mükelleflerine karşı ifa edilen ve KDV dahil bedeli 5 milyon TL ve üzerinde olan yapım işlerinde kullanılan hazır betonlara ait alış faturalarında KDV tevkifatı uygulamasına dikkat edilmelidir.
Erkan YALÇIN - YMM
