Bilindiği üzere kooperatiflerin her yıl haziran ayı sonuna kadar olağan genel kurullarını gerçekleştirmeleri gereklidir. Kooperatif genel kurulları ortakların bir araya geldiği sosyal bir ortam olması birlikte aynı zamanda bakanlık temsilcilerinin de iştirak ettiği Kooperatifler Kanunu ve Ana Sözleşme hükümlerine tam uyulması gereken bir toplantı olma özelliği de taşımaktadır.

Bu kapsamda her yıl çok fazla genel kurula iştirak etmem nedeni ile uygulamada gördüğüm bazı hataları sıralamak istiyorum. Umarım faydası olur.

1-Toplantı Günü Gündeme Madde Ekletilmesi Hususu

Gerek yapı gerek işletme kooperatifleri genel kurullarında gündeme bağlılık esastır. Bu kapsamda ortakların hangi şekilde gündeme madde ekletebileceği tip ana sözleşmenin 31.maddesinde belirtilmiştir.

Buna göre toplantı günü gündeme sadece aşağıdaki maddeler ortaklar cetvelinde ismi bulunan ortakların 1/10'unun yazılı talebi ile eklenebilir. Bu maddeler dışında toplantı günü gündeme madde eklenemez.

Gündeme bu maddelerin de eklenebilmesi için divan heyeti oluşup, gündem maddelerine geçmeden yazılı önerge verilmesi gerekmektedir.

• Hesap tetkik komisyonun seçilmesi, 
• Bilanço incelemesinin ve ibranın geriye bırakılması, 
• Çıkan veya çıkarılan ortaklar hakkında karar alınması, 
• Genel kurulun yeni bir toplantıya çağrılması ve 
• Kanun, ana sözleşme ve iyi niyet esasları ile genel kurul kararlarına aykırı olduğu ileri sürülen yönetim kurulu kararlarının iptali, 
• Yönetim kurulu üyeleri ile denetçilerin azli ve yerlerine yenilerinin seçilmesi ile ilgili hususlar, 

genel kurula katılanların yarıdan bir fazlasının kabulü ile gündeme alınır

2-Gündemde Seçilen Divan Heyetine Tutanakları imzalama yetkisi verilmesinin oylanması hususu

Genelde ortaklara gönderilen gündemde divan heyetinin seçimine istinaden seçilen divan heyetine toplantı tutanaklarını imzalama yetkisi alındığı görülmektedir. 

Halbuki ana sözleşmenin genel kurul tutanağı başlıklı 39.maddesinde seçilen divan heyetinin toplantı tutanaklarını imzalayacağı açıkça yazmaktadır. Bu nedenle ayrıca oylama yapılmasına ve yetki istenmesine gerek bulunmamaktadır.

3-Birden fazla ortaklığı bulunan kişinin birden fazla oy kullanması

Kooperatifleri anonim şirketlerden ayıran temel farklılık sermaye birlikteliği olmayıp ortakların pay adetlerinden bağımsız olarak tek oy hakkına sahip olmalarıdır. 

Bu kapsamda birden fazla payı olan ortaklar da genel kurulda kaç payları olursa olsun tek oy hakkına sahiptirler

4-Kooperatif Genel Kurullarında Karar Yeter Sayıları ve Yönetim-Denetim Kurulu Seçimi Noktasında Yapılan Hatalar

Hukuki ifadesi ile “nisap” olarak adlandırılan yeter sayı konusunda kooperatif genel kurullarında tereddütler ve anlaşmazlıklar yaşandığından, hatta bazen de genel kurul kararının yada kararlarının bu yüzden yargıya taşındığı görüldüğünden, özellikle ortak sayısı 500’ü geçen kooperatiflerin yönetim ve denetim kurulu üyelerinin seçiminin gizli oy açık tasnif yöntemi ile yapılması (KK. 48) ve bu şekilde yapılan seçimlerde bir ortağın en fazla bir vekalet kullanabilmesi (KK. 49), 1000’den fazla ortağı olan kooperatiflerde bir ortağın dokuza kadar vekalet kullanması söz konusu olduğu halde, seçimlerde bu vekaletnamelerden sadece birini kullanabilmesi nedenleri ile ortak sayısı 1000’in üzerinde olan kooperatiflerin genel kurullarında toplantı ve karar yeter sayısının belirlenmesindeki bu hususun bu durumda olan, yani ortak sayısı 1000’den fazla olan kooperatiflerin genel kurullarında toplantı ve karar sayısının belirlenmesine katkı sağlamak amacı ile bu konuda bilgilendirme yapılmasının faydalı olacağını düşünmekteyim.

Bilindiği üzere yapı kooperatifleri ile işletme kooperatiflerinin bütün iş ve işlemleri 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu ile bu kanunun 88.maddesine göre Bakanlıkça hazırlanan ana sözleşmeye ve Bakanlıkça bu mevzuata göre çıkarılan Bakanlık Genelgelerine tabidir. 

Kooperatifler mevzuatında aksine açıklama olmayan hallerde de Türk Ticaret Kanunundaki anonim şirketlere ait hükümler uygulanmaktadır.

Kooperatiflerin bütün iş ve işlemlerinde olduğu üzere genel kurul ile ilgili iş ve işlemlerinde de Kooperatifler Kanunu, Kooperatif Ana sözleşmesi ile Bakanlık Genelgelerine göre uygulama yapılması gerekmektedir. Ancak kooperatifler mevzuatında aksine açıklama olmayan hallerde Türk Ticaret Kanunu’nun anonim şirketlere ait hükümlerinden yararlanılmaktadır.

 Kooperatifler mevzuatında (Kooperatifler Kanunu, Kooperatif Ana sözleşmesi ve Bakanlık Genelgeleri) kooperatif genel kurullarında toplantı ve karar yeter sayısı ile ilgili hükümleri gözden geçirecek olursak aşağıdaki gibi olduğu görülecektir.

Kooperatifler Kanunu’nun 45.maddesinde “Toplantı nisabı ana sözleşmede gösterilir.” denilmektedir. Kooperatifler Kanunu’nun 51.maddesinde ise “Kanun veya ana sözleşmede aykırı hüküm bulunmadıkça Genel Kurul kararlarında ve seçimlerde oyların yarıdan bir fazlasına itibar olunur.” hükmünü içermektedir.

Bu hükümlerin yollaması ile toplantı ve karar yeter sayısının ana sözleşmedeki hükümlerini incelememiz gerekmektedir. 

Zira aynı şekilde Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin 01/05/2008 E. 2007/3983, K. 2008/587 sayılı kararı ile HGK’nun 20/03/1996 E. 1995/11/1113, K. 173 sayılı kararlarında ana sözleşmeye yollama yapılarak ve ana sözleşme hükümlerine bakılarak değerlendirme yapılması gerektiğini belirtmiştir.

Gerek kanunun (KK. 45, 51) ve gerekse Yargıtay İçtihatları yollaması gereği, ana sözleşmeyi ve bu konuya ilişkin Bakanlığın 2019/11 sayılı “Genel Kurullarda Bakanlık Temsilcisinin Görevlendirilmesi” Genelgesini incelediğimizde;

-Ana sözleşmenin 34.maddesinde başkanlık divanı seçiminde en çok oy alan adayların seçilmiş sayılacağı,

-Ana sözleşmenin 42.maddesinde yönetim kurulunun asıl ve yedek üyelerinin genel kurulda en çok oy alanlar arasından sıra ile belirleneceği,

-Ana sözleşmenin 52.maddesinde de denetim kurulu üyelerinin seçiminde yönetim kurulunda olduğu gibi 42.maddenin uygulanacağı,

-Konu ile ilgili Bakanlığın 2019/11 no’lu Genelgesinin “Temsilcinin toplantı sırasındaki görev, yetki ve sorumlulukları” başlığını taşıyan 14.maddesinin 8. ve 9.fıkralarında aynen aşağıdaki açıklamaya yer verilmiştir.

(8) Ortak sayısı 1000’in üstünde olan kooperatiflerde 1 ortak 9 ortağı temsil edebildiğinden; tüm gündem maddeleri için toplantı nisabı asaleten katılan ve temsil edilen ortakların toplamı üzerinden değerlendirilir. 

Ancak, sadece organ seçimlerinde toplantı nisabı korunmak şartıyla bir ortak en çok bir ortağı temsilen oy kullanabilir. Toplantı nisabı organ seçimlerinde kullanılan oy toplamı üzerinden değerlendirilmez.

(9) Toplam ortak sayısı 500’den fazla olan kooperatif ve üst kuruluşların genel kurul toplantılarındaki yönetim ve denetim kurulu belirleme seçimlerinin gizli oy açık tasnif esasına göre yapılması sağlanır.

Yukarıdaki maddelerde de görüleceği üzere; 5983 sayılı kanunla 3/6/2010 tarihinden itibaren ortak sayısı 500’den fazla olan kooperatiflerde yönetim ve denetim kurulu üyelerinin seçiminin gizli oy, açık tasnif esasına göre yapılmış olması ve ortak sayısı 1000’i geçen kooperatiflerde de bir ortağın 9 adede kadar vekaletname kullanması mümkün olduğu halde, yönetim ve denetim kurulu üye seçiminde bu vekaletnameden ancak birini kullanabilmesi ve seçimlerde ortakların oy kullanmaya mecbur tutulamaması nedenleri ile seçimler konusunda ana sözleşmeye uygulanabilir hükümler konularak bu yüzden kooperatiflerdeki yaşanması muhtemel seçimle ilgili tereddütler ve anlaşmazlıklar giderilmiş ve böylece kooperatifin faaliyetini engelleyen durumlar ortadan kalkmış olmaktadır.

Saygılarımla

24.02.2022

Evren Özmen
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
Bilirkişi
This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
www.kooperatiflerkanunu.com

Kaynak: www.MuhasebeTR.com