Bilindiği gibi 7338 Sayılı Kanun’la 2021 yılında Gelir Vergisi Kanunu’na eklenen 20/A maddesi ile basit usule tabi mükelleflerin ticari kazançları gelir vergisinden istisna edilmiştir. İstisna kapsamındaki ticari kazançları için 2021 yılı kazançları dahil, yıllık beyanname verilmeyecektir. Diğer gelirleri dolayısıyla yıllık beyanname verseler bile bu kazançlarını beyannameye dahil etmeyeceklerdir. Bununla beraber, basit usule tabi mükellefler kazanç tespiti, belge düzeni, kayıtların tutulması uygulaması ve mükellefiyetle ilgili diğer ödevlerin yerine getirilmesi yükümlülüğü eskiden olduğu gibi aynen devam etmektedir.
Basit Usulde Defter-Beyan Sistemi
Kazancı basit usulde tespit olunan mükellefler 2018 yılından bu güne kadar olduğu gibi Defter- Beyan Sistemi’ni kullanmaya devam edeceklerdir. Bu sistemden yararlanarak kayıtlarını elektronik ortamda tutabilecekler, bildirimlerini ve yazılı taleplerini elektronik ortamda iletebileceklerdir.
Bildirim yükümlülükleri devam etmektedir
Mükellefler işe başlama, adres değişiklikleri, iş değişiklikleri, işletmelerinde değişiklikler olması durumunda bu değişiklikleri ve işi bırakma durumlarını vergi dairesine bildireceklerdir. Bildirimlerini İnteraktif Vergi Dairesi aracılığıyla (ivd.gib.gov.tr) ve İnteraktif Vergi Dairesi mobil uygulamasını kullanarak sistem üzerinden yapabilirler.
İşe başlama bildirimleri mükelleflerin kendilerince, avukatları aracılığıyla veya 3568 Sayılı Kanun’a göre yetki almış meslek mensuplarınca işe başlama tarihinden itibaren 10 gün içinde ilgili vergi dairesine yapılır.
Adres, iş veya işletmelerinde meydana gelen değişiklikler değişikliğin meydana geldiği tarihten itibaren bir ay içerisinde dilekçeyle bağlı olunan vergi dairesine bildirilmelidir.
Vergiye tabi olmayı gerektiren işlerin tamamen durdurulması ve sona ermesi işin bırakılmasıdır. İşi bırakan mükelleflerin bu durumu bir ay içinde vergi dairelerine bildirmeleri gerekir. Mükellefin ölümü işi bırakma hükmündedir. Mirasçıların durumu vergi dairesine bildirmeleri gerekir. Bir mirasçının bildirimi yeterlidir.
Belge düzeni
Kazançlarını basit usulde tespit eden mükellefler, elde ettikleri hasılatları ile ilgili olarak Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre fatura, perakende satış fişi ve mevzuatta öngörülen diğer belgeleri düzenlemek zorundadır.
Kendilerine yapılan mal teslimleri ile hizmet ifaları için fatura, müstahsil makbuzu, gider pusulası ve VUK hükümlerinde ön görülen diğer belgeleri almaları gerekir. Kısacası vergi matrahının tespiti ile ilgili tüm belgelerin temini gereklidir.
Kullanılacak belgelerin temin edilmesi
Kullanılacak belgeler ve zarflar sadece Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu (TESK) tarafından bastırılmaktadır. Mükellefler belgelerini bağlı oldukları oda veya birlikten temin edeceklerdir. Bulundukları yerde oda veya birlik bulunmuyor ise; en yakın oda veya birliğe veya karma odaya kayıt yaptıracaklar, belgelerini de kayıt yaptırdıkları odadan temin edeceklerdir.
Basit usule tabi olmakla birlikte meslek odalarına üye kayıtları yapılamayan mükellefler ikinci sınıf tüccarların tabi olduğu esaslar çerçevesinde, anlaşmalı matbaalarda bastırma veya noterlere tasdik ettirmek suretiyle belgelerini temin edebilirler.
Belge düzenleme esasları
Belge düzenleme esasları ikinci sınıf tüccarların tabi oldukları usul ve esasların aynısıdır. Ancak, kanunun verdiği yetkiye dayanılarak çıkarılan genel tebliğlerle 31.12.2022 tarihine kadar, belge düzenlemede aşağıdaki kolaylıklar sağlanmıştır.
- Belge düzenlemedikleri günlük hasılatları için gün sonunda tek bir fatura düzenlemeleri,
- Düzenlenen faturanın alıcıya ilişkin bilgi yerine “……….tarihli toplam hasılat” ibaresi yazılması,
Şeklinde kolaylık sağlanmıştır. Ancak, müşterilerin istemesi halinde fatura veya perakende satış vesikası vermek zorunludur.(Dolmuş işletenler hariç.)
Basit usule tabi mükelleflerin taşıt veya diğer sabit kıymetlerini satmaları halinde fatura düzenleme yükümlülükleri yoktur. Taşı satışları noter sözleşmesi ile diğerleri söz konusu iktisadi kıymetleri satın alan mükelleflerin düzenleyeceği gider pusulası ile belgelenir.
Ayrıca 7 bin TL’sini aşan tahsilat ve ödemelerin bankalar ve diğer yetkili kuruluşlar aracılığı ile yapılması gerekli olup bu kuruluşların vereceği belge /dekontlar tevsik edici belgedir.
İsteyen mükelleflerin ödeme kaydedici cihaz kullanmaları mümkündür.
Belgelerin iptali
İşlerini terk edenlerin kullanmadıkları belgelerin iptali belgeleri veren odalar veya birliklerce yapılır. Ancak, belgelerini anlaşmalı matbaalarda bastıran veya noterlere tasdik ettirenlerin kullanmadıkları belgelerinin iptali vergi dairelerince yapılır.
Kayıtların tutulması
Kayıtlar, mükelleflerin “Aracılık Sorumluluk Sözleşmesi” düzenledikleri meslek odaları veya meslek mensupları aracılığıyla Defter-Beyan Sistemi üzerinde tutulacaktır. Alış ve giderleri ile satışlarına ilişkin üçer aylık kayıtlar bu odalar veya meslek mensuplarınca üçer ayı izleyen ayın sonuna kadar Defter-Beyan Sistemi’ne yapılır.
Muhafaza ve ibraz yükümlülüğünün yerine getirilmesi
Mükelleflerin bir takvim yılı içinde aldıkları mal ve hizmetlere ve giderlere ait belgeler ile hasılata ilişkin belgeleri kayıtların tutulduğu bürolarda muhafaza edilir. Cari dönemlere ilişkin belgelerin ibrazı da bu bürolardan talep edilecektir.
Mükelleflerce, bir takvim yılı içinde aldıkları mal ve hizmetlerle yaptıkları giderlere ilişkin belgeler ve hasılat belgelerinin ilgili bulundukları yılı takip eden yıldan başlayarak beş yıl süre ile saklanması ve yetkili makam ve memurlarca istenmesi halinde ibrazı zorunludur.
Katma değer vergisi uygulamaları
Basit usule tabi mükelleflerin mal teslim ve hizmet ifaları KDV’den istisnadır. KDV Beyannamesi vermelerine gerek yoktur. İstisna olduğu halde faturalarında KDV gösterenlerin beyanname verme ve tahsil edilen KDV’ni ödeme gereği doğar.
İstisna dolayısıyla, basit usule tabi mükelleflerden mal ve hizmet temin eden gerçek usule tabi mükelleflerin yapacakları bir KDV indirimi olmayacaktır.
Gerçek usule tabi mükelleflerden mal ve hizmet temin eden basit usule tabi mükellefler ödedikleri KDV’yi gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alırlar.
Diğer hususlar
Basit usule tabi mükelleflerin işlerinde bilfiil çalışıyor olmaları gerekmekle birlikte yanlarında yardımcı işçi ve çırak çalıştırmaları mümkündür.
Çalıştırdıkları bu kişilere ödedikleri ücret üzerinden tevkifat yapmaları ve bu kişilerin karne alması gerekmemektedir. Çalışanın ücret gelirinin vergilenmesi Gelir Vergisi Kanunu hükümlerine tabi olacaktır. Geliri yıllık asgari ücret tutarını aşanların yıllık beyanname vermesi gereği doğar.
Bu mükelleflerin ödedikleri kira tutarı üzerinden vergi tevkifatı yapmaları gerekmemektedir. Kira ödemelerine ilişkin banka dekontu ispat edici belge olarak kabul edilir. Akif AKARCA / Dr.Mehmet ŞAFAK
https://www.dunya.com/kose-yazisi/basit-usule-tabi-vergi-mukelleflerinin-yukumlulukleri/649850
