7338 ve 7349 sayılı Kanunlarla Gelir Vergisi Kanunu’nda basit usulle ilgili pek çok değişiklik yapılınca, basit usulde vergilendirilenlerle ilgili olarak uygulamada pek çok tereddüt oluşmuş durumda. Ben de konuyu bu yazımda özet olarak toparlayayım istedim.
Her şeyden önce basit usule tabi olmanın koşulları değişmemiştir. Genel ve özel koşullar aynen geçerlidir. Sadece 1 Ocaktan itibaren geçerli olmak üzere özel koşullarda yer alan hadlerde, her yıl olduğu gibi, artış olmuştur.
7338 sayılı Kanun’la konumuza ilişkin olarak yapılan önemli değişiklik, kazançları basit usulde tespit olunanların kazançlarının gelir vergisinden istisna edilmesidir. Dolayısıyla basit usulde vergilendirilen ticari kazanç sahipleri, gelir vergisi ödemeyeceklerdir. Bu istisna 1.1.2021 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlüğe girdiğinden, kazancı basit usulde tespit olunanlar, 2021 yılında elde ettikleri kazançları için bu ay beyanname vermeyeceklerdir. Bu grupta yer alanların, çeşitli kazançları dolayısıyla mart ayında yıllık gelir vergisi beyannamesi vermelerinin gerektiği durumda da, bu beyannameye basit usulde tespit edilmiş ticari kazançlarını dâhil etmeyeceklerdir.
Koşullarını taşımaları dolayısıyla basit usulde kazançları tespit edilenlerin, koşulları ihlal etmeleri dolayısıyla izleyen yıldan itibaren gerçek usule geçmelerinin gerektiği hallerde de, ihlalin gerçekleştiği takvim yılında da istisna yine geçerli olacaktır. Ancak yıl içerisinde gerçek usule geçmek için dilekçe verip bu usulü terk edenlerin, terk tarihine kadar yine istisnadan yararlanacak, gerçek usule geçtikleri dönem kazancı ise kıst usulde vergilendirilecektir. Ancak sahte veya yanıltıcı belge düzenleyenlerin bu usulden yararlanmaları mümkün değildir. Haklarında bu konuda tespit yapılanların, tespiti içeren işlemin kendilerine tebliğini takip eden aydan itibaren gerçek usule geçmeleri zorunludur.
Basit usuldekiler geçici vergi beyan ve ödeme yükümlülüğüne de tabi değildirler.
Ancak basit usuldekiler yine belge düzenlemek ve harcamaları için belge almak zorundadırlar. İsterlerse yazar kasa da kullanabilirler. Alınan ve verilen belgelerin Defter-Beyan sistemi uyarınca kayda alınması gerekmektedir. Bu usuldekilerin söz konusu sitemde kayıtları SMMM unvanına sahip kişiler tarafından yerine getirilmek durumundadır. Bu usulde defter kayıtlarında, yılbaşı mevcudu gelire, yılsonu mal mevcudu ise giderlere eklenmek kayıt altına alınmaktadır. Ancak amortismana tabi sabit kıymetleri giderleştirilemez ve amortismana tabi tutulamaz. Söz konusu belgeleri saklama ve gereğinde ibraz yükümlülüğü aynen devam etmektedir.
Özel ve genel koşulları taşıyan bütün mükelleflerin, basit usulden yararlanmaları mümkün değildir. Gelir Vergisi Kanunu’nun 52. maddesinde sayılan meslekleri ifa edenler veya sayılan sektörlerde bulunanlar, bu usulden yararlanarak kazançlarını vergiden istisna edemez. Öte yandan bu maddenin verdiği yetkiye dayanarak kabul edilmiş bulunan 8/5521, 92/2683 ve 95/6430 sayılı Bakanlar Kurulu kararlarıyla da bazı işler veya faaliyetler, yine bu usulün kapsamı dışına çıkartılmıştır.
Kazançları basit usulde tespit olunanların yapacakları teslim ve hizmetler, eskiden olduğu gibi yine KDV’den istisnadır. Bu sebeple söz konusu mükellefler KDV beyannamesi verme yükümlülüğüne de tabi değildirler. Harcama veya alımları üzerinden yüklendikleri KDV’yi ise gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alacaklardır.
Basit usul kapsamında olanların kazançları gelir vergisinden istisna olmakla birlikte, bu grupta yer alan mükelleflerin, işe başlama, adres değişikliği, iş değişikliği, işin terki gibi bildirimlerde bulunma yükümlülüğü devam etmektedir.
Öte yandan basit usulde olanların yapacakları ödemelerden vergi kesme yükümlülükleri de söz konusu değildir. Örneğin kira ödemeleri veya ücret ödemeleri üzerinden vergi kesintisi yapma yükümlülükleri yoktur. Bu sebeple muhtasar (muhtasar ve prim hizmet beyannamesi) verme zorunlulukları yoktur. Ancak yanında çırak, kalfa vb. adam çalıştıranların bu beyannameyi sadece SGK primi yönü itibariyle vermeleri gerekmektedir.
Basit usulde olanların yanında çalışanların ücretlerinden stopaj yapma yükümlülükleri olmadığından ve yine bu kişilerin vergi karnesi esasında vergilendirilmelerine de son verilmiş olunması sebebiyle, bu şekilde çalışanların aldıkları ücretin asgari ücretin yıllık tutarını aşması halinde, aldıkları ücretler dolayısıyla yıllık beyanname vermeleri söz konusu olacaktır.
Kazancı basit usulde tespit edilenlerle ilgili son durumu özetlemeye çalıştım. Ancak bu konuda örnekli ve daha ayrıntılı bilgi edinmek isteyenler, Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından hazırlanarak web sayfasına konulmuş bulunan “Kazançları Basit Usulde Tespit Edilen Mükelleflerde Gelir Vergisi İstisnası Rehberi”nden yararlanabilirler. Bumin Doğrusöz
https://www.dunya.com/kose-yazisi/basit-usulde-son-durum/649851
