Sosyal Güvenlik Kurumunca sahte işyeri olarak da adlandırılan paravan şirketlerce yapılan sahte sigortalı bildirimlerinin tespiti ve önlenmesi adına, sahte olduğu tespit edilen işyerleri “Sahte İşyeri (S)” koduyla, sahte işyeri olabilecek özellikler gösteren işyerleri “Kontrollü İşyeri (K)” koduyla, Sahte İşyeri olarak sisteme tanımlanmış işyeriyle aynı TC kimlik veya vergi kimlik numarasında kayıtlı diğer işyerleri ise “Şüpheli İşyeri (Ş)” koduyla takip edilmektedir.
Bu şekilde takip edilen işyerlerinden bildirilen hizmetler ise hizmet döküm cetvelinde (S), (K) ve (Ş) harfleriyle gösterilmektedir.
***
Sahte işyeri olduğu tespit edilen işyerlerinden bildirilmiş hizmet süreleri emeklilik aylığının bağlanması sırasında dikkate alınmamaktadır.
Şayet emekli aylığı bağlandıktan sonra hizmet sürelerinin bir kısmının sahte işyerinden bildirildiğinin veya gerçek bir işyerinden bildirilmiş olmakla birlikte fiili çalışmaya dayanmadığının tespit edilmesi halinde kalan hizmet süresi de emekli olmak için yeterli gelmiyorsa, bu hizmetlerin iptalinin ardından emekli aylığı da iptal edilmekte ve ödenen aylıklar faiziyle birlikte geri alınmaktadır.
İptal edilen hizmetlerinin gerçek olduğunu iddia eden vatandaşların yargı yoluna başvurmaları mümkündür. Ancak iptal edilen hizmetler paravan bir şirketten bildirilmiş veya gerçek bir işyerinden bildirilmiş olmasına rağmen fiili bir çalışma yok ise mahkeme yoluyla bir sonuca ulaşılmasının pek de mümkün bulunmadığı da göz önünde bulundurulmalıdır.
Bu durumda olan vatandaşların, emeklilik için eksik kalan süre kadar sigortalı olarak çalışmaları ya da bu süreler kadar askerlik veya kadın sigortalılar için doğum borçlanması gibi 5510/41. maddede sayılan borçlanılacak süreler varsa borçlanma yapmaları yahut 1.260 günden fazla olmamak kaydıyla isteğe bağlı sigortalı olduktan sonra tekrar tahsis talebinde bulunmaları yerinde olacaktır.
***
Kontrollü İşyeri (K kodlu işyerleri), sahte işyerleri ile benzer özellikler gösteren ancak henüz sahte işyeri olup olmadığı hususunda inceleme yapılmamış işyerlerini ifade etmektedir. (K) kodlu işyerlerinden elektronik ortamda bildirge gönderilmesine izin verilmediği gibi kağıt ortamında verilen bildirgeler de (K) kodu kaldırılmadığı sürece işleme alınmamaktadır. Bu nedenle (K) kodlu işyeri işverenlerince bir an evvel SGK’ya başvurarak işyerinin sahte bir işyeri olmadığının kanıtlanması gerekecektir.
İşverence SGK’ya başvurulmaması veya başvurulmasına rağmen sahte işyeri olmadığına kanaat getirilememesi halinde ise durum incelenmek üzere denetim ve kontrolle memurlarına intikal ettirilmektedir.
Tahsis talebinde bulunmuş olan vatandaşların (K) kodlu işyerlerinden bildirilmiş hizmet süreleri ile birlikte emekli aylığına hak kazanıyor olmaları halinde (K) kodlu işyerlerinden bildirilen hizmet süreleri emekli aylığının bağlanması aşamasında dikkate alınmadığından, bu hizmetlerdeki (K) kodu kaldırılmadığı veya bu işyerlerinden bildirilen süre kadar daha hizmet süresi bildirilmediği takdirde emekli aylığı da bağlanmamaktadır.
Hal böyle olmakla birlikte bu durumdaki vatandaşlar işten ayrılış bildirgesi verilmiş ise tahsis talebinde bulunmaları halinde, SGK tarafından yapılacak incelemeler sonrasında (K) kodunun ileriki aylarda kaldırılmasına karar verildiği takdirde tahsis talebinde bulundukları tarihi izleyen aydan itibaren emekli aylıkları bağlanmaktadır.
O açıdan (K) kodlu işyerlerinden bildirilen hizmet süreleriyle birlikte emekli aylığına hak kazanacak vatandaşların, bu işyerlerinde fiilen çalışmış olmaları ve işten ayrılış bildirgelerinin de verilmiş olması halinde her hangi bir hak kaybına uğramamaları açısından tahsis talebinde bulunmaları önem arz etmektedir.
***
Şüpheli işyerleri de Kontrollü işyerleri gibi henüz sahte olup olmadığı henüz tespit edilmemiş işyerini ifade etse de şüpheli işyerinden bildirilen hizmet süreleri emeklilik işlemleri sırasında hesaplamaya dahil edilmektedir. Ancak her ne kadar Şüpheli İşyerinden bildirilen hizmetler dikkate alınarak emekli aylığı bağlanmış olsa bile ilerleyen süreçte Şüpheli işyerinin Sahte İşyeri olup olmadığı hususunda mutlaka inceleme yapılacağı göz önünde bulundurulmalıdır.
Haliyle şüpheli işyerinden bildirilmiş hizmetlerin sonradan sahte olduğu tespit edildiği takdirde, kalan hizmetler de emekli aylığı bağlanmasına yeterli gelmiyorsa, emekli aylığının iptali ve evvelce ödenen aylıkların da faiziyle birlikte geri alınması gündeme gelecektir.
Bu bakımdan (Ş) kodlu Şüpheli İşyerinden bildirilen sürelerle birlikte emekli aylığına hak kazanan vatandaşların, gerçekte bu işyerlerinde çalışmamış olmaları halinde, tahsis talebinde bulunmayarak bu süreler kadar daha çalışmaları veya isteğe bağlı sigortalı olmaları ya da mümkünse borçlanma yapmaları, sonradan telafisi çok güç sorunların önüne geçecektir.
***
Son olarak, emeklilik için prim gününe ihtiyacı olan vatandaşlarımıza tavsiyem, paravan şirketlerce bildirilen hizmetlerin gelişen teknolojiyle birlikte kolaylıkla tespit edilebildiği, tanıdık bildik işyerlerinden yapılan bildirimlerin ise sonradan yapılacak ihbar ve şikayetler üzerine gerçek olup olmadığının inceleneceği hususlarını göz önünde bulundurmalarını ve gerçekte çalışmadıkları işyerlerinden sigortalı bildirilme gibi bir hataya düşmemelerini hatırlatmak isterim. Eyüp Sabri Demirci
