1- Kur korumalı mevduat

Bankacılık sistemindeki toplam mevduat/katılım fonu içinde Türk Lirası’nın payının artırılarak finansal istikrarın desteklenmesi amacıyla yurt içi yerleşik gerçek kişilerin döviz ve altın mevduat ve katılım fonu hesaplarının Türk Lirası vadeli hesaplara dönüşmesi halinde mevduat ve katılım fonu sahiplerine destek sağlamak amacıyla, 21/12/2021 tarihli ve 31696 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Türk Lirası Mevduat ve Katılma Hesaplarına Dönüşümün Desteklenmesi Hakkında Tebliğ (Sayı: 2021/14)” ve 29/12/2021 tarihli ve 31704 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Altın Hesaplarından Türk Lirası Mevduat ve Katılma Hesaplarına Dönüşümün Desteklenmesi Hakkında Tebliğ (Sayı: 2021/16)” ile düzenlemeler yapılmıştı.

Keza, buna ek olarak, yurt içi yerleşik tüzel kişilerin de döviz ve altın cinsinden mevduat hesapları ve katılım fonlarının vadeli Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarına dönüşmesi halinde mevduat ve katılım fonu sahiplerine destek sağlanmasına karar verilmiş ve buna ilişkin “Türk Lirası Mevduat Ve Katılma Hesaplarına Dönüşümün Desteklenmesi Hakkında Tebliğ (Sayı: 2021/14)’De Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Sayı: 2022/1)”  ile “Altın Hesaplarından Türk Lirası Mevduat Ve Katılma Hesaplarına Dönüşümün Desteklenmesi Hakkında Tebliğ (Sayı: 2021/16)’De Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Sayı: 2022/2)” 11 Ocak 2022 tarih ve 31716 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

Anılan düzenlemelere ilişkin Uygulama Talimatları da Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nca 11 Ocak 2022 tarihinde yayımlanmıştır.

Yukarıda yer verilen düzenlemelere göre uygulama şöyle olacaktır:

• Döviz hesaplarından Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarına dönüşümün desteklenmesi:

- Yurt içi yerleşik gerçek kişilerin (yurt dışında işçi, serbest meslek müstakil iş sahibi Türk vatandaşları dahil Türkiye’de kanuni yerleşim yeri bulunan gerçek kişilerin) 20/12/2021 tarihinde mevcut olan, yurt içi yerleşik tüzel kişilerin (Bankalar ve Merkez Bankasınca belirlenen diğer mali kuruluşlar hariç olmak üzere Türkiye'de kanuni yerleşim yeri bulunan tüzel kişilerin) ise 31/12/2021 tarihinde mevcut olan

- ABD Doları,

- Euro ve

- İngiliz Sterlini

cinsinden döviz tevdiat hesabı ve döviz cinsinden katılım fonu hesabı bakiyeleri, hesap sahibinin talep etmesi halinde dönüşüm kuru (Merkez Bankası tarafından saat 10:00, 11:00, 12:00, 13:00, 14:00 ve 15:00’de ilan edilen ve döviz tevdiat hesapları ile döviz cinsinden katılım fonu hesaplarında bulunan dövizin Türk lirasına çevrildiği saat itibarıyla en son açıklanmış olan döviz alış kuru)  üzerinden Türk Lirası’na çevrilecektir. (Diğer döviz cinsinden hesaplar kapsam dışındadır.)

• Bankalar tarafından yurt içi yerleşik gerçek kişiler için 3 ay, 6 ay veya 1 yıl vadeli ve yurt içi yerleşik tüzel kişiler için ise 6 ay veya 1 yıl vadeli Türk lirası mevduat veya katılma hesabı açılacaktır.
• Bankanın mevduat hesabına uygulayacağı faiz oranı Merkez Bankasınca belirlenen bir hafta vadeli repo ihale faiz oranının altında olamayacaktır. Katılma hesaplarına sağlanacak getirinin katılım bankalarının Merkez Bankası ile açık piyasa işlemleri kapsamında yaptıkları bir hafta vadeli repo işlemlerinde oluşan maliyetten düşük olması halinde aradaki farkı katılım bankası tek taraflı olarak karşılayacaktır.
• Vade sonunda Türk lirası mevduat veya katılma hesabı sahibine anapara ile faiz veya kâr payı banka tarafından ödenecektir.
• Vade sonu kurunun (Türk lirası mevduat veya katılma hesabının vadesinde saat 11:00’de Merkez Bankası tarafından ilan edilen döviz alış kurunun) dönüşüm kurundan yüksek olması ve kur farkı üzerinden hesaplanan tutarın banka tarafından ödenecek faiz veya kâr payından yüksek olması durumunda, kur farkı üzerinden hesaplanan tutardan faiz veya kâr payı düşülerek hesaplanan tutar Merkez Bankasınca mevduat veya katılma hesabı sahibine ödenmek üzere ilgili bankaya aktarılacaktır.
• Türk lirası mevduat veya katılma hesabından vadeden önce çekim yapılması halinde Merkez Bankasınca kur farkına ilişkin ödeme yapılmayacaktır. (Hesap açılırken vadeden önce çekimin koşulları hakkında hesap sahibi bankaca bilgilendirilecektir.)
• Açılan İlgili hesaplarda faiz, vade ve benzeri sözleşme değişiklikleri yapılamayacaktır.
• Bu uygulama kapsamında açılan Türk lirası mevduat veya katılma hesapları yukarıda belirtilen destekten bir defaya mahsus olarak faydalanabilecektir. 

• Altın Hesaplarından Türk Lirası Mevduat Ve Katılma Hesaplarına Dönüşümün Desteklenmesi 

• Yurt içi yerleşik gerçek kişilerin (yurt dışında işçi, serbest meslek müstakil iş sahibi Türk vatandaşları dahil Türkiye’de kanuni yerleşim yeri bulunan gerçek kişilerin) 28/12/2021 tarihinde mevcut olan, yurt içi yerleşik tüzel kişilerin (Bankalar ve Merkez Bankasınca belirlenen diğer mali kuruluşlar hariç olmak üzere Türkiye'de kanuni yerleşim yeri bulunan tüzel kişilerin) ise 31/12/2021 tarihinde mevcut olan altın hesapları (mevduat ve katılım bankalarınca açılan altın depo hesapları ile altın cinsinden katılım fonu hesapları) ile bu tarihlerden sonra açılacak işlenmiş ve hurda altın karşılığı altın hesapları hesap sahibinin talep etmesi halinde dönüşüm fiyatı (Merkez Bankası tarafından saat 10:00, 11:00, 12:00, 13:00, 14:00 ve 15:00’de ilan edilen ve altın hesaplarında bulunan altının Türk lirasına çevrildiği saat itibarıyla en son açıklanmış olan 995/1000 veya 1000/1000 saflıktaki gram altının Türk Lirası karşılığı alış fiyatı) üzerinden Türk lirasına çevrilecektir.
• Banka tarafından 3 ay, 6 ay veya 1 yıl vadeli Türk Lirası mevduat veya katılma hesabı açılacaktır.
• Bankanın mevduat hesabına uygulayacağı faiz oranı Merkez Bankası’nca belirlenen bir hafta vadeli repo ihale faiz oranının altında olamayacaktır. Katılma hesabına sağlanacak getirinin Merkez Bankası’nın katılım bankaları ile açık piyasa işlemleri kapsamında yaptığı bir hafta vadeli geri satım vaadi ile alım işlemlerinde oluşan maliyetten düşük olması halinde aradaki farkı katılım bankacılığı esasları çerçevesinde katılım bankası karşılayabilecek, karşılanmayan kısım için Merkez Bankasınca ödeme yapılmayacaktır.
• Vade sonunda Türk Lirası mevduat hesabı sahibine anapara ile faiz, katılma hesabı sahibine ise vade sonundaki katılma hesabı bakiyesi banka tarafından ödenecektir.
• Vade sonu fiyatının (Türk Lirası mevduat veya katılma hesabının vadesinde saat 11:00’de Merkez Bankası tarafından ilan edilen gram altının Türk lirası karşılığı alış fiyatının) dönüşüm fiyatından yüksek olması ve fiyat farkı üzerinden hesaplanan tutarın banka tarafından ödenecek faiz veya kâr payından yüksek olması durumunda, fiyat farkı üzerinden hesaplanan tutardan faiz veya kâr payı düşülerek hesaplanan tutar Merkez Bankasınca mevduat veya katılma hesabı sahibine ödenmek üzere ilgili bankaya aktarılacaktır.
• Türk lirası mevduat veya katılma hesabından vadeden önce çekim yapılması halinde Merkez Bankasınca fiyat farkına ilişkin ödeme yapılmayacaktır.
• Açılan ilgili hesaplarda faiz, vade ve benzeri sözleşme değişiklikleri yapılamayacaktır.
• Bu uygulama kapsamında açılan Türk Lirası mevduat veya katılma hesapları yukarıda belirtilen destekten bir defaya mahsus olarak faydalanabilecektir. 

• Kur Korumalı TL Mevduata Dönüşüm Nedeniyle Hazineden Merkez Bankası’na Nakit Kaynak Aktarma Yetkisi:

09/04/2002 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 749 sayılı Kamu Finansmanı Ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’un amacı; ; ülkenin kalkınma hedeflerini dikkate alarak, piyasalarda güven ve istikrarı koruyarak ve makro ekonomik dengeleri gözeterek, Devletin iç ve dış borçlanmasına, hibe almasına, borç ve hibe vermesine, nakit yönetiminin maliye ve para politikaları ile koordineli bir şekilde yürütülmesine, verilecek garantilerin, bu borçlanma ve garantilerden doğan finansal alacaklar ile devlet iç ve devlet dış borcunun etkin bir şekilde yönetimine ve izlenmesine, Hazine Müsteşarlığı ile 2’nci maddede yer alan kuruluşlar arasındaki malî ilişkilerin düzenlenmesine ve bu hususlar dahil olmak üzere Müsteşarlık tarafından üstlenilen her türlü malî yükümlülüğün geri ödenmesi, ilgili bütçe hesaplarına kaydedilmesi ve raporlanmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.

22 Ocak 2022 tarihli 7351 Sayılı Kanun’la 749 sayılı Kamu Finansmanı Ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’a eklenen geçici 35. madde hükmü ile; 21/12/2021 ve 31/12/2022 tarihleri arasında açılan Türk lirası vadeli mevduat ve katılma hesaplarına aktarılmak üzere Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’na nakit kaynak aktarmaya ve nakit kaynak aktarımı için Bakanlık bütçesinde mevcut ya da yeni açılacak tertiplere ödenek eklemeye Hazine ve Maliye Bakanı yetkili kılınmıştır.

Keza, Hazine kaynağının aktarılması kapsamında ödenecek destek tutarını ve hesaplama yöntemini, destekten yararlanacak gerçek kişi kapsamını, hesap türlerini, vadeleri, limitleri, hesapların vadeden önce kapatılması durumunda yapılabilecek kesintiler ile bu kesintilerin Hazine ve Maliye Bakanlığına aktarılmasını, madde kapsamında destek olarak aktarılacak kaynağın kullandırılması ile uygulamaya ve denetime ilişkin usul ve esasları belirleme yetkisi de Cumhurbaşkanına verilmiştir.

• Kur korumalı mevduata geçen kurumlara vergi istisnası:

Mecliste 20 Ocak 2022 tarihinde kabul edilen, ancak henüz Cumhurbaşkanınca onaylanmadığı için Resmi Gazete’de yayımlanmayan 7352 sayılı “Vergi Usul Kanunu İle Kurumlar Vergisi Kanunu'nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile kurumların 31.12. 2021 tarihli bilançolarında yer alan yabancı paralarını dördüncü geçici vergi dönemine ilişkin beyannamenin verilme tarihine kadar (17 Şubat 2022 günü akşamına kadar) Türk Lirasına çevirmeleri ve bu suretle elde edilen Türk Lirası varlıklarını en az üç ay vadeli Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarına aktarmaları durumunda, aşağıda belirtilen kazançları kurumlar vergisinden istisna edilecektir:

• Söz konusu yabancı paraların dönem sonu değerlemesinden kaynaklanan kur farkı kazançlarının 01/10/2021 ila 31/12/2021 tarihleri arasındaki döneme isabet eden kısmı,
• 2021 yılı dördüncü geçici vergi dönemine ilişkin beyannamenin verilme tarihine (17 Şubat 2022 günü akşamına) kadar Türk Lirası’na çevrilen hesaplarla ilgili oluşan kur farkları ve söz konusu hesaplardan, dönem sonu değerlemesinden kaynaklananlar da dahil olmak üzere, vade sonunda elde edilen faiz ve kar payları ile diğer kazançlar (Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından yapılacak destek ödemeleri).

Keza, kurumların 31.12.2021 tarihli bilançolarında yer alan yabancı paralarını 2022 yılı sonuna kadar Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarına dönüşümün desteklenmesi kapsamında, dönüşüm kuru üzerinden Türk Lirası’na çevirmeleri ve bu Türk liralarını en az üç ay süreyle Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarında tutmaları halinde de

• Oluşan kur farkı kazançlarının geçici vergi dönemi sonu değerlemesiyle Türk Lirası’na çevrildiği tarih arasına isabet eden kısmı ile
• söz konusu hesaplardan, dönem sonu değerlemesinden kaynaklananlar da dahil olmak üzere, vade sonunda elde edilen faiz ve kar payları ile diğer kazançlar (Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından yapılacak destek ödemeleri)

kurumlar vergisinden istisna edilecektir.

Öte yandan, kurumların 31.12.2021 tarihli bilançolarında yer alan altın hesabı ile 31.12.2021 tarihinden sonra açılacak işlenmiş ve hurda altın karşılığı altın hesabı bakiyelerinin 2022 yılı sonuna kadar Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarına dönüşümün desteklenmesi kapsamında, dönüşüm kuru üzerinden Türk Lirası’na çevirmeleri ve bu Türk Liralarını en az üç ay süreyle Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarında tutmaları halinde de

• Türk Lirası’na çevrildiği tarihte oluşan kurum kazancı ile
• söz konusu hesaplardan, dönem sonu değerlemesinden kaynaklananlar da dahil olmak üzere, vade sonunda elde edilen faiz ve kar payları ile diğer kazançlar (Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından yapılacak destek ödemeleri)

kurumlar vergisinden istisna edilecektir.

Yukarıda öngörülen süre ve şekilde dönüşüm kuru/fiyatı üzerinden Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarına çevrilen yabancı paralar ile altın hesaplarına ilişkin olarak bu istisnayla sınırlı olmak üzere, Kurumlar Vergisi Kanun’un 5’inci maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan “kurumların kurumlar vergisinden istisna edilen kazançlarına ilişkin giderlerinin veya istisna kapsamındaki faaliyetlerinden doğan zararlarının, istisna dışı kurum kazancından indirilmesi kabul edilmez” hükmü uygulanmayacaktır. Başka bir deyişle, anılan istisna kapsamındaki işlemlere ilişkin giderler istisna dışındaki kazançlardan da indirim konusu yapılabilecek, zarar doğması halinde ise bu zarar diğer kazançlardan indirilebilecektir.

Ancak, yukarıdaki açıklanalar kapsamında açılan hesaplardan vadesinden önce çekim yapılması halinde, istisna nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler, vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi uygulanarak geri alınacaktır.

(Not: Yukarıda öngörülen Türk lirası mevduat ve katılma hesaplarına çevrilen yabancı paralar ile altın hesaplarına ilişkin istisna hükümlerinde en az üç ay süreyle Türk Lirası mevduat ve katılma hesaplarında tutma şartı aranırken, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nca yayımlanan ilgili Tebliğlerde yurt içi yerleşik tüzel kişiler için 6 ay veya 1 yıl vadeli hesap açılacağı belirtilmiş olup, anılan tebliğlerde değişiklik yapılarak, yurt içi yerleşik tüzel kişiler için de en az üç aylık hesap açılabilmesine ilişkin belirleme yapılmalıdır.)

3- Kur korumalı mevduata geçen bilanço esasına göre defter tutan gelir vergisi mükelleflerine vergi istisnası:

7352 sayılı Kanun’a eklenen 5. Fıkra hükmü uyarınca, yukarıda “II-Kur Korumalı Mevduata Geçen Kurumlara Vergi İstisnası” başlıklı bölümde açıklanan istisna hükümleri, aynı şartlarla geçerli olmak üzere bilanço esasına göre defter tutan gelir vergisi mükelleflerinin kazançları hakkında da uygulanacaktır.

Keza, yukarıdaki açıklanalar kapsamında açılan hesaplardan vadesinden önce çekim yapılması halinde, istisna nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler, vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi uygulanarak geri alınacaktır. Akif Akarca/Dr. Mehmet Şafak

https://www.dunya.com/kose-yazisi/doviz-ve-altin-hesaplarindan-kur-korumali-tl-mevduata-donusum-ve-vergi-istisnalari/647019