Özel esas uygulaması, YMM ve SMMM’ler ile başına gelenler hariç kimsenin bilmediği veya duymadığı önemli bir müessese! Adı üzerinde, özel bir uygulama, herkes için geçerli değil. Maliye daha önce bunu, “Kara Liste” ve “Kod” adlarıyla da uyguladı. Ancak, kamuoyu ve sahadan gelen güçlü itirazlar üzerine söz konusu uygulamalar yürürlükten kaldırıldı, ama her defasında yerine yenisi getirildi.

Bu uygulamanın sonuncusu ve halen yürürlükte olanı ise, “özel esaslar”.

Özel esaslar uygulaması nedir?

Maliye, özel esaslar uygulaması ile; indirilecek ve iade edilecek KDV tutarının gerçek olup olmadığının tespit edilmesi suretiyle, Hazine’ye intikal etmemiş ve/veya hayali olarak oluşturulmuş, gerçek bir yüklenime dayanmayan tutarların KDV iadesi veya indirimi adı altında yersiz olarak iadesi ve/veya indirimini önlemeyi amaçlıyor.

Kimler özel esaslara alınıyor?

Sahte veya yanıltıcı fatura düzenleyenler, kullananlar, naylon fatura ticareti yapanlar, defterlerini kaybeden veya ibraz etmeyenler, adresinde bulunamayanlar, beyanname vermeyenler, işçi sayısı - makine teçhizat ve işyeri durumu itibariyle yetersiz olmasına rağmen yüksek KDV matrahı beyan edenler, KDV yönünden haklarında ihtiyati tahakkuk veya ihtiyati haciz uygulananlar özel esaslara alınıyorlar. Ayrıca, kendileri hakkında herhangi bir olumsuzluk bulunmasa dahi özel esaslara tabi mükelleflerden mal ve/veya hizmet satın alanlar da, özel esaslara alınıyor.

Bunun dışında, özel esaslara tabi mükelleflere mal tesliminde veya hizmet ifasında bulunanlar da, kendileri hakkında herhangi bir olumsuzluk bulunmasa dahi, sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleyicisi olarak özel esaslara alınıyorlar. Yalnız bunun için, KDV Genel Uygulama tebliğinde yer alan hususları da kapsayan bir rapor veya tespit bulunması gerekiyor.

Özel esaslar iş dünyasının korkulu rüyası haline geldi!

Özel esaslar, sevimsiz bir konu olmasının dışında, maalesef iş dünyasının korkulu rüyalarından da birisi! Neden mi?

Çünkü, özellikle sahte belge düzenleme şüphesi (ihtimali) nedeniyle özel esaslara alınan bir mükellefin Maliye’deki işlerinin tıkanması bir yana, itibarı ve ticari faaliyeti de inanamayacağınız şekilde zedeleniyor, zarar görüyor. Hiç kimse özel esaslara giren bir mükelleften mal veya hizmet satın almak veya alışveriş yapmak istemiyor. Bunun nedeni ise, özel esaslarda olanlardan mal ve hizmet satın alanların da özel esaslara alınıyor olması. Sadece özel esaslara alınmaları nedeniyle ticari faaliyeti sona eren veya faaliyetini sona erdiren çok sayıda iş insanı ve şirket bulunuyor.

Özel esaslara alınan mükellef sayısı her geçen gün artıyor!

Son dönemlerde özel esaslara alınan mükellef sayısında ciddi artış oldu. Bunun en büyük nedeni ise, vergi incelemeleri ve diğer şekillerde yapılan tespitler, şüpheler!

Özel esasların iki önemli kaynağı bulunuyor: Vergi Müfettişlerince düzenlenen Vergi Tekniği Raporları ve Risk Analiz Merkezi tarafından yapılan analiz ve tespitler.

Şu an yapılmakta olan vergi incelemelerinin büyük bir kısmı, sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleme ve kullanımlarına ilişkin. İnceleme ve tespitler arttıkça, özel esaslara alınanların sayısı da artıyor.

Özel esaslara alınanların bundan haberi bile olmuyor!

Evet, maalesef haklarında rapor düzenlenenler dışında mükelleflerin özel esaslara alındıklarından haberi bile olmuyor. Çünkü, Maliye, özel esaslara alınan mükelleflere böyle bir bildirimde bulunmuyor, bilgi vermiyor.

Mevcut sistemde bunu zorunlu kılan bir düzenleme de bulunmuyor. Özel esaslara alınan mükelleflerin hemen hemen tamamı bu durumda olduklarını çalıştıkları meslek mensuplarının bildirmesiyle ya da mal veya hizmet satışında bulundukları mükelleflerin geri dönüşleri sonrasında öğreniyorlar.

Maliye özel esaslara aldıkları mükelleflere neden bildirimde bulunmaz anlaşılır gibi değil!

İş dünyası bu konuda ciddi anlamda tedirgin!

Mükelleflerin ve iş dünyasının özel esaslar listesinde kimlerin bulunduğunu bilmeleri ve öğrenmeleri mümkün bulunmuyor. Bu da, iş dünyasını ciddi anlamda tedirgin ediyor! Önceden YMM’lere tam tasdik hizmeti verdikleri mükelleflerin mal ve hizmet satın aldıkları mükelleflerin özel esaslarda bulunup bulunmadıkları konusunda bilgi veriliyordu. Ancak, son dönemde vergi mahremiyeti gerekçe gösterilerek, bilgi verilmemeye başlandı. TÜRMOB’da bu konuda bir liste bulunsa da, o da güncel ve ihtiyacı karşılar nitelikte değil.

Peki, mükellefler ve meslek mensupları, kendilerini korumak amacıyla bu bilgileri nereden öğrenebilir? Maalesef bazı özel durumlar hariç öğrenme ihtimalleri bulunmuyor.

Bu nedenle, uygulamada, “Maliye, özel esaslara alınan firmaların listesini yayınlasa da bilsek” diyenlerin yanı sıra “Suçsuz yere özel esaslara alındım, dava açacağım ama dava sonuçlanıncaya kadar, özel esaslarda olduğumu öğrenenler benden mal ve hizmet almayacak.” diyenlerin sayısı ciddi şekilde arttı!

Özel esaslara alındıklarını öğrenenler yargıya koşuyor!

Özel esaslara alındıklarını öğrenen mükellefler, itibarlarını ve ticari faaliyetlerini korumak için olayı yargıya taşıyorlar ve özel esaslardan çıkmak için dava açıyorlar. Kısa sürede özel esaslardan çıkmanın maalesef davadan başka bir yolu bulunmuyor.

Yalnız bu konuda dava açacakların dikkat etmeleri gereken önemli bir husus var. KDV’de iki özel esas bulunuyor: Birincisi, normal özel esaslar, ikincisi ise, KDV iadesi yönünden özel esasları. Dava dilekçesinde, bu iki özel esastan çıkarılmanın talep edilmesi ve yargı kararında da mükelleflerin bu iki özel esas grubundan çıkarılması gerektiğinin ayrıca ve açıkça belirtilmesi gerekiyor. Aman dikkat!

Yargı kararlarının tamamı mükellef lehine, kaybeden yok!

Özel esaslardan çıkmak için açılan davaların tamamına yakın kısmı Maliye aleyhine, mükellefler lehine sonuçlanıyor. Yargı, özel esaslar uygulamasını ve mükelleflerin bu kapsama alınmasını Anayasa’nın çalışma ve sözleşme hürriyetini düzenleyen 48, çalışma hakkı ve ödevi başlıklı 49 ve vergi ödevi başlıklı 73. Maddelerine aykırı buluyor.

Bu davalar nedeniyle Maliye, ciddi tutarlarda dava masrafı ve vekalet ücreti ödüyor. Buna karşı bir önlem alınması şart!

Maliye özel esaslarda haklı ama …!

Maliye’nin, hiç yüklenilmediği halde sahte belge veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belgeye dayalı olarak indirim hesaplarına alınan ve indirim yoluyla giderilemediği için de iadesi talep edilen KDV olarak gösterilen tutarların iadesini veya indirimini önlemek istemesi son derece normal. Ancak, bunu ticari hayata etki etkilemeyecek bir şekilde yapması lazım.

Şu anki, özel esaslar uygulaması, bir kısım dürüst ve vergiye uyumlu mükellefi mağdur eden bir yapıya sahip. Bir mükellefin özel esaslar kapsamına alınması, Maliye’deki işlerini aksatmasının yanı sıra, ticari hayatını da olumsuz etkiliyor. Bu konuda yapılacak en küçük bir hata, mükellefler açısından telafi edilemeyecek sonuçlar doğurabilir.

Bu konuda Maliye‘ye çok iş düşüyor!

İş dünyasının yaşadığı bu sorunun çözümü bakımından Maliye’ye oldukça fazla iş düşüyor. Tabi Maliye’nin tamamına değil, GİB ve VDK’ya!

Vergi Müfettişlerinin Vergi Tekniği Raporlarını yazarken çok dikkatli olmaları ve haklarında rapor yazdıkları mükellefin mal ve hizmet satın aldıkları ve sattıkları mükellefler hakkında gerekli araştırma ve incelemeleri yapmadan bunların özel esaslara alınmalarını istememeleri gerekiyor. Bunun yanı sıra, Rapor Değerlendirme Komisyonları ile İhbar ve İnceleme Taleplerini Değerlendirme Komisyonları’na da çok iş düşüyor. Yapılacak küçük bir hatanın, mükellefler açısından ciddi mağduriyetlere neden olacağı her zaman gözönünde tutulmalı.

Geçtiğimiz günlerde sahte belge düzenlediği konusunda hakkında vergi tekniği raporu düzenlenen bir mükellefe mal satan tüm mükelleflerin tamamı sahte fatura düzenleyicisi olarak kabul edilerek, bu mükellefin bilinçli veya bilinçsiz bir şekilde 190 TL, 500 TL, 5.000 TL. tutarında mal aldığı 45 – 50 yıllık firmalar sahte fatura düzenleme tespiti nedeniyle özel esaslara alındı ve incelemeye sevk edildi. Ayrıca, bu firmalardan mal alanlarda kullanıcı olarak özel esaslara alındı. Bu işlemler Maliye ve özel esaslara alınan bu firmalar arasında ciddi bir krize neden oldu. Bu nedenle, bu konularda daha dikkati olunmasında yarar var.

Bunun yanı sıra, GİB’de, özel esaslara alınmanın kriterlerini gözden geçirerek somutlaştırmalı, hatta zorlaştırmalı. Çünkü sonuçları mükellefler açısından gerçekten çok ağır! Özel esaslar uygulamasına prensip olarak karşı olmamakla beraber, bu uygulama için yargı kararları dikkate alınarak öncelikle buna özel yasal bir düzenleme yapılmalı ve daha net ve somut kriterler belirlenmeli. Ayrıca, vergiye uyumlu mükelleflerde olduğu gibi, Müfettiş raporları kesinleşmeden mükellefler özel esaslara alınmamalı.

İş dünyası, Hazine ve Maliye Bakanımız Sayın Dr. Nureddin NEBATİ’nin şu an gündemde olan KDV değişiklik çalışmalarında bu konuyu da değerlendirmeye almasını bekliyor ve istiyor! ABDULLAH TOLU

https://www.dunya.com/kose-yazisi/is-dunyasinda-ozel-esas-rahatsizligi/645417