MODÜL 17- BORÇLANMA MALİYETLERİ
1. GİRİŞ
Amaçlanan kullanıma veya satışa hazır hale gelmesi uzun süren varlıkların üretiminde veya inşasında hem uzun bir süre hem de önemli miktarda sermaye harcanması gerekebilir. İşletmeler, bu gibi faaliyetlerini borçlanarak finanse ettiklerinde belirli finansman giderlerine; yani borçlanma maliyetlerine katlanırlar. Bu kapsamda, borçlanma maliyetleri, borçlanmayla ilgili olarak işletmenin katlandığı faiz ve diğer maliyetlerden oluşur.
Borçlanma maliyetleriyle ilgili en önemli husus, bunların ilgili oldukları varlıkların maliyetinin bir parçasını oluşturup oluşturmadığıdır. Buna ilişkin muhasebe uygulamasının işletmelerin finansal durumu ve finansal performansı üzerinde önemli etkisi olabilmektedir. Örneğin; borçlanma maliyetleri aktifleştirildiğinde yani varlığın maliyetine eklendiğinde, bu maliyetlerin giderleştirilmesi (kâr veya zararda finansal tablolara alınması) amortisman yoluyla daha sonraki dönemlere ertelenmektedir.
Borçlanma maliyetlerinin aktifleştirilmesi ya da giderleştirilmesi konusunda literatürde de çok sayıda tartışma mevcuttur. Söz konusu tartışmaların temel noktaları aşağıda maddeler halinde özetlenmektedir:
Tahakkuk Esası: Aktifleştirmeyi savunanlar borçlanma maliyetinin (faiz) fayda (varlığın kullanımı) ile daha iyi eşleştiğini savunurken, giderleştirme taraftarları faydanın borçlanılarak kullanılan fondan kaynaklandığını ve bu nedenle faizin
kullanılan fonun geri ödemesi boyunca kâr veya zarara yansıtılması gerektiğini savunmaktadır.
Karşılaştırılabilirlik: Aktifleştirmeyi savunanlar varlığı üreten/inşa eden işletmeler ile aynı varlığı satın alan işletmeler arasında karşılaştırılabilirliğin arttığını savunurken, giderleştirme taraftarları ise aktifleştirmenin, finansman yönteminin farklılığına bağlı olarak benzer varlıkların farklı maliyetlerle gösterilmesine neden olduğu için karşılaştırılabilirliğin bozulduğunu savunmaktadır.
Tutarlılık: Aktifleştirmeyi savunanlar borçlanma maliyeti ile herhangi bir üretim veya oluşturma maliyetine aynı şekilde yaklaşıp bunun tutarlılığı arttırdığını savunurken, giderleştirme taraftarları borçlanma maliyetinin kullanılan borçlanma türüne göre dönemden döneme değişebileceğini ve bunun tutarlılığa uygun olmadığını savunmaktadır.
Kâr/Zarar: Giderleştirme taraftarları ayrıca, borçlanma maliyetlerinin aktifleştirilerek giderleştirilmesinin ertelenmesi sebebiyle raporlanan kâr/zararın çarpıtıldığını da savunmaktadır.
Borçlanma maliyetleri bölümünün amacı; borçlanma maliyetlerinin hangi şartlarda aktifleştirilmesi ya da giderleştirilmesi gerektiğinin belirlenmesi ile söz konusu maliyetlerin aktifleştirilmesi durumunda aktifleştirmenin ne zaman başlayacağı, ne zaman biteceği ve hangi durumlarda aktifleştirmeye ara verileceğinin saptanmasıdır.
