Akaryakıt ve LPG piyasasında rekabet eşitliği sağlanması ve kayıt dışı ekonomi ile etkin bir şekilde mücadele edilmesi amacıyla 7318 Sayılı Kanun’la Vergi Usul Kanunu, Petrol Kanunu Sıvılaştırılmış Petrol Gazları Piyasası Kanunu’nda değişiklikler yapılmıştır.
Bu kanunlarda yapılan değişikliklerle petrol ve gaz piyasalarında faaliyet gösteren işletmelerin faaliyetleri daha sıkı kontrollere tabi olurken işletmelerin kuruluş ve faaliyetleri için teminat alınması ön görülmüştür.02.09.2021 tarihli Resmi Gazete’de yayıMlanan 531 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile teminat vermekle yükümlü olacak mükellefler ve teminatla ilgili usul ve esaslar açıklanmıştır.
Teminat hükmü ve tutarlar
Vergi Usul Kanunu’nun Mükerrer 257’nci maddesinin birinci fıkra sekizinci bendine göre;
5015 Sayılı Petrol Piyasası Kanunu ve Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (LPG) Piyasası Kanunu ve Elektrik Piyasası Kanunu’nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun kapsamında lisansa tabi faaliyetlerde bulunanlar ile bu madde uyarınca bandrol, pul, barkod, hologram, kupür, damga, sembol gibi özel etiket ve işaretleri kullanma zorunluluğu getirilen ürünleri imal veya ithal edenlerden; yeni işe başlayanlarda 10 milyon Türk Lirası’na kadar, faaliyeti devam edenlerde 100 milyon Türk Lirası’nı geçmemek üzere bir önceki hesap dönemine ait brüt satışlar toplamının %1’ine kadar, ayrıca bandrol, pul, barkod, hologram, kupür, damga, sembol gibi özel etiket ve işaretler verilmesinden önce bu ürünler nedeniyle hesaplanan özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi tutarının toplamına kadar, doğacak vergilerin tahsil güvenliğini sağlamak amacıyla, 6183 sayılı Kanun’un 10’uncu maddesinde yer alan menkul mallar hariç olmak üzere anılan maddede sayılan türden teminat almaya, mükelleflerin; faaliyet alanı, hukuki statüsü, mükellefiyet süresi, aktif veya öz sermaye büyüklüğü, çalışan sayısı, hakkında sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleme veya kullanma yönünde olumsuz rapor ya da tespit bulunup bulunmadığı, iş veya üretim hacmi ile ürün ve mükellef gruplarını ayrı ayrı veya birlikte dikkate alarak, teminatın; türünü, tutarını, verilmesi gereken zamanı, iadesi ile tamamlanmasına ilişkin hususları belirlemeye, teminat tutarını lisansa tabi faaliyetlerde lisans türleri itibarıyla farklılaştırmaya, bentte yer alan oran ve tutarları sıfıra kadar indirmeye ve iki katına kadar artırmaya, hangi hallerde teminat aranılmayacağına ve uygulamaya ilişkin diğer usul ve esasları belirlemeye yetkilidir.”
Teminat uygulaması kapsamı
5015 Sayılı Petrol Kanunu kapsamında dağıtıcı, madeni yağ veya bayilik (münhasıran ihrakiye bayiliği hariç) lisansı bulunanlar ile 5307 sayılı Kanun kapsamında dağıtıcı veya LPG oto gaz bayilik lisansı bulunanlar VUK’un mükerrer 257’nci maddesinin birinci fıkrasının (8) numaralı bendi hükümlerine göre teminat uygulaması kapsamına alınmıştır. İhrakiye, ülkenin karasuları ve /veya karasuları bitişiğinde deniz vasıtalarına veya hava meydanlarında yerli ve yabancı uçaklara vergili veya vergisiz sağlanan akaryakıt ve madeni yağı ifade eder.
Yukarıda sayılıp teminat uygulaması kapsamında olan;
A) Yeni işe başlayan mükelleflerden (faaliyetine öteden bu yana devam etmekle birlikte, ilk kez teminat verilmesini gerektiren lisansa sahip olanlar dâhil), sahip oldukları lisans sayısına bakılmaksızın;
i) Dağıtıcı lisansına sahip olanların VUK’un yukarıda verilen mükerrer 257’nci maddesinin birinci fıkrasının (8) numaralı bendinde yer alan azami tutarın iki katı kadar (2021 yılı için 20 milyon Türk Lirası),
ii) Dağıtıcı lisansı dışındaki lisanslara sahip olanların yukarıda belirtilen tutarın yirmide biri kadar (2021 yılı için 1 milyon Türk lirası),
B) Faaliyetlerine öteden bu yana devam eden mükelleflerin, sahip oldukları lisans sayısına bakılmaksızın, Mükerrer 257’nci maddenin birinci fıkrasının (8) numaralı bendinde yer alan azami tutardan (2021 yılı için 100 milyon Türk Lirası) fazla olmamak üzere, bir önceki hesap dönemine ilişkin olarak verilen yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamesi ile bildirilen yıllık brüt satışları toplamının %1’i oranında teminat vermesi gerekmektedir.
Sadece LPG ile ilgili;
a) Dağıtıcı lisansına sahip olanlardan;
i) yukarıda verilen A) bölümü kapsamındakiler için belirlenen teminat tutarının dörtte biri,
ii) B) bölümü kapsamındakiler için belirlenen teminat tutarının yarısı,
b) LPG oto gaz bayilik lisansı bulunanların, yukarıda belirlenen teminat tutarının yarısı, kadar teminat vermesi gerekmektedir.
Birden fazla lisansı olanlar
Yukarıda verilen A) bölümündeki açıklama gereğince teminat vermekle yükümlü olanlardan dağıtıcı lisansı yanında Genel Tebliğin 5.nci maddesi kapsamında teminat verilmesi gereken diğer lisanslara da sahip olanlar, söz konusu bölümündeki (i) paragrafında gösterilen tutarda teminat vereceklerdir.
Uyumlu mükelleflerde indirimli teminat
Yukarıda yer alan B)paragrafı kapsamında öteden beri faaliyetine devam eden mükelleflerce verilmesi gereken teminat, teminatın verileceği tarihin içinde bulunduğu yılda verilmesi gereken ve bir önceki yıla ait olan gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinde, Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 121’inci maddesindeki şartları taşımasına bağlı olarak, uyumlu mükelleflere vergi indirimi uygulamasından yararlanma hakkı bulunan mükellefler tarafından beşte bir oranında verilir.
Rafineri lisansı olanlar ve kamusal kuruluşlarda istisna
Rafinerici lisansına sahip olan mükellefler ile genel ve özel bütçeli idareler, il özel idareleri, yatırım izleme ve koordinasyon başkanlıkları (YİKOB), büyükşehir belediyeleri ve belediyeler ile sermayelerinin %51’i veya daha fazlası bunlara ait olan kuruluşlar, bu madde kapsamında teminat verilmesi gereken lisanslara sahip olsalar dahi, teminat vermekle yükümlü değillerdir.
Teminat verme zamanı, yeri ve teminatın niteliği
531 Sayılı VUK Genel Tebliği’nin 5’inci maddesi kapsamında belirlenen ve yukarıda açıkladığımız, teminatların;
a) Yeni işe başlayan mükelleflerce (faaliyetine öteden bu yana devam etmekle birlikte, ilk kez teminat verilmesini gerektiren lisansa sahip olanlar dahil), teminat zorunluluğu getirilen lisanslara sahip oldukları tarihten itibaren bir ay içerisinde,
b) Faaliyetlerine öteden bu yana devam eden mükelleflerce her yıl, hesap döneminin kapandığı ayı izleyen beşinci ayın sonuna kadar, gelir veya kurumlar vergisi (bu vergilerden mükellefiyeti bulunmayanların KDV) yönünden bağlı bulundukları vergi dairesine verilmesi zorunludur.
Mükelleflerin, genel tebliğin 5’inci maddesine istinaden vermeleri gereken teminatın, daha önce verdikleri teminat tutarından fazla olması durumunda, teminat verilmesi gereken sürede, teminatı tamamlaması gerekmektedir.
Teminatlar 6183 Sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkında Kanun’un 10’uncu maddesinin birinci fıkrasının 1,2,3 ve 5’inci bentlerinde sayılan; para, bankalar tarafından verilen teminat mektupları, Devlet iç borçlanma senetleri veya bu senetler yerine düzenlenen belgeler ve gayrimenkuller olabilir. Teminatın, banka mektubu olması halinde ilgili vergi dairesi tarafından teyidi yapılır. Teminat olarak gösterilen gayrimenkullerin değerlemesi 6183 Sayılı Kanun hükümlerine göre yapılır.
Alınan teminatın iadesi
Alınan teminat, mükellefin faaliyetine son vermesi, teminat verilen lisanslarının yenilenmemesi, sonlandırılması veya iptal edilmesi durumunda, vergi borcunun bulunmaması koşuluyla mükellefin talebi üzerine iade edilir.
Kendisinden teminat alınmış olan mükelleflerin, teminatın alındığı tarihten sonra tahakkuk eden ve süresinde ödenmeyen vergi borcu tutarının, alınan teminat tutarının %10’unu aşması halinde, teminat paraya çevrilerek 6183 sayılı Kanun’un 47’nci maddesine göre mükelleflerin vergi borçlarına mahsup edilir. Mükelleflere tebliğ edilecek bir yazı ile bu suretle eksilen teminatın, 30 gün içinde tamamlanması istenir.
Tebliğin 5’inci maddesinin ikinci fıkrasının (a) bendi kapsamında alınan teminatlar, daha sonraki dönemlerde alınması gereken teminattan fazla olması durumunda da 5 yıl süreyle, iade edilmez.
Özel etiket ve işaretleri kullanma zorunluluğu getirilen ürünleri imal ve ithal eden mükellefler içinde teminat verme zorunluluğu getirilmiş olup teminat verecekler ve teminat uygulamasına ilişkin düzenlemelere 531 Sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nin 6’ncı maddesinde yer verilmiştir. Akif AKARCA / Dr.Mehmet ŞAFAK
