Bilindiği gibi, Tevkif yoluyla kesilen vergilerin yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir veya kurumlar vergilerinden mahsubu ve kalan kısmın iadesi, geçici verginin mahsup ve iadesi ile bu vergilere ait vergi hatalarından kaynaklanan iade işlemlerine ilişkin düzenleme ve açıklamalar 252 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile düzenlenmiştir.

Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı’nın İnternet Sitesi’nde 29.06.2021 tarihinde yayınlanan Gelir Vergisi Genel Tebliğ Taslağı’nda (Seri No:315)252 Seri No.lu Genel Tebliğde değişiklikler önerilmektedir. Kamuoyunun görüşüne açılan taslakla nakden ve mahsuben iade esaslarında bazı değişiklikler söz konusudur. Bu gün yazımızda, önerilen şekli ile nakden iade esasları üzerinde duracağız.

Nakden iade

252 Seri No.lu Genel Tebliğ’in “ Nakden İade” başlıklı bölümünün aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmektedir.

Nakden iade taleplerinin iade talep dilekçesi (1A) ile yapılması şarttır. Ek 1/A 252 Seri No.lu Tebliğde yer alan ek 2 ye karşılık gelmektedir. Tevkif yoluyla kesilen vergilere ilişkin nakden iade edilecek tutarın 50 bin Türk Lirası’nı geçmemesi halinde iade talebi, iade talep dilekçesi (1A) ile birlikte bu dilekçenin “Nakden İadelere İlişkin Açıklamalar” kısmında yer alan “Eklenecek Belgeler” bölümünün eksiksiz ibraz edilmesi kaydıyla inceleme raporu ve teminat aranmaksızın yerine getirilir.

Nakden yapılacak iade taleplerinin 50 bin Türk Lirası’nı aşması halinde, 50 bin Türk Lirası’nı aşan kısım Vergi Usul Kanunu’na göre vergi inceleme yetkisi bulunanlarca yapılacak inceleme sonucunda düzenlenecek vergi inceleme raporuna göre iade edilir. 50 bin Türk Lirası’na kadar olan kısım ise, iade talep dilekçesi (1A) ve eklerinin eksiksiz ibraz edilmesi koşuluyla teminat aranmaksızın ve inceleme raporu beklenmeksizin iade edilir.

 İade talebi teminat gösterilmesi halinde inceleme sonucu beklenmeksizin yerine getirilir. Teminat olarak 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’un 10’uncu maddesinin 1, 2 ve 3 numaralı bentlerinde sayılanlardan bir veya bir kaçı gösterilebilir. Banka teminat mektuplarının (süresiz-şartsız) paraya çevrilmeleri konusunda hiçbir sınırlayıcı şart taşımaması ve 5411 sayılı Bankacılık Kanunu hükümlerine göre faaliyette bulunan bankalar tarafından düzenlenmiş olması gerekir.

Nakden iade talebinin 500 bin Türk Lirası’na kadar olan kısmı mükellefle süresinde tam tasdik sözleşmesi düzenlemiş yeminli mali müşavirce düzenlenecek tam tasdik raporu uyarınca iade edilebilir.

İade talebinin 500 bin Türk Lirası’nı aşan kısmının iadesi ise vergi inceleme yetkisi bulunanlarca düzenlenen vergi inceleme raporu sonucuna göre yerine getirilir.

Genel ve özel bütçeli idarelere, il özel idarelerine, belediyelere, köylere ve sermayelerinin en az %51 veya daha fazlası bu kurumlara ait işletmelere yapılacak iadeler, bu tebliğde belirtilen belgelerin ibrazı üzerine miktara bakılmaksızın inceleme raporu ve teminat aranılmadan yerine getirilir.

Nakden iade edilebilir aşamaya gelen alacağın üçüncü şahısların vergi borçlarına mahsubu talep edilebilir. Bu mahsup işlemine ilişkin verilecek iade talep dilekçesine (1A), 429 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ekinde yer alan “Üçüncü Kişilerin/Kurumların Borçlarına Mahsup Talebine İlişkin Liste” eklenir. Bu şekilde yapılan mahsup talepleri düzeltme fişinin onaylandığı tarih itibariyle yerine getirilir.

İade talebinin kısmen mahsuben kısmen nakden olması halinde, söz konusu talepler bu Tebliğde yer alan açıklamalar çerçevesinde ayrı ayrı değerlendirilir. Dolayısıyla talebin tümünün nakit iadesi olarak kabul edilerek işlem yapılması söz konusu değildir.

Nakden iade talepleri ile ilgili olarak bu bölümde belirtilen dilekçe ve eklerinin ibrazı, talep edilen tutarın tamamı için aranılacaktır.

Görüleceği üzere, 252 Seri No.lu Tebliğde 10 bin ve 100 bin TL olan iade limitleri beş kat artırılmıştır. 10 bin TL olan belgelerin tamamlanması ile 10 bin TL ye kadar olan nakden iade limiti 50 bin TL 100 bin TL olan YMM tasdik raporu ile mümkün olan nakden iade üst limiti de 500 bin TL’ye yükseltilmektedir. Öngörülen değişikliklerin gerçekleşmesi halinde önemli sayıda mükellef iadelerini vergi incelemesini beklemeden nakden alabilecektir.

Diğer vergi borçlarına mahsup sonrası nakden iade

252 Seri No.lu Tebliğ’in “Diğer Vergi Borçlarına Mahsup veya Nakden İade” başlıklı bölümünün dördüncü paragrafı aşağıdaki şekilde değiştirilmek istenmektedir.

Mahsup sonucu iadesi gereken miktarın bulunması ve bu tutarın beyannamenin ilgili tablosuna yazılmış olması mükellefçe yazılı olarak yapılmış iade talebi olarak kabul edilir. Yıllık beyannamenin ilgili tablosunda/satırında gösterilmeyen geçici verginin mahsuben veya nakden iade edilebilmesi için o yılın sonuna kadar 429 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ekinde yer alan iade talep dilekçesinin (1B) verilmesi gerekir.

Vergi hatasının düzeltilmesi ve iade

Fazla veya yersiz olarak fazla vergi tahakkuk ettirilmesine neden olan vergi hatasının düzeltilmesi halinde, vergi hatası nedeniyle fazla olarak tahakkuk ettirilmiş verginin ödenmiş olması şartıyla,  mükellefe iadesi gerekmektedir.

 Vergi borçlarına mahsup talebi halinde bu talebin 429 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ekinde yer alan iade talep dilekçesi (1C) ile vergi dairesine bildirilmesi gerekmektedir.

Tevkif yoluyla kesilen verginin sorumlusunca tahakkuk ettirilmemesi veya ödenmemesi halinde nakden iade

Tebliğin, ’’Tevkif Yoluyla Kesilen Verginin Vergi Sorumlusunca Tahakkuk Ettirilmemesi veya Ödenmemesi” başlıklı bölümü aşağıda olduğu gibi yeniden düzenlenmektedir.

252 Seri No.lu Tebliğin 1.3. bölümüne istinaden, kurumlar vergisi mükellefleri ile ticari veya zirai kazanç elde edenlerin nakden iade taleplerinin yerine getirilebilmesi için, tevkif yoluyla kesilen vergilerin vergi sorumluları tarafından ilgili vergi dairesine ödenmiş olması gerekmektedir. Diğer taraftan nakden iade taleplerinin yerine getirebilmesi için;

 - Ücret geliri elde edenler için işveren tarafından vergi kesintisinin yapıldığını gösteren yazının onaylı örneğinin,

 - Gayrimenkul sermaye iradı elde edenler için kira kontratının onaylı örneğinin,

- Menkul sermaye iradı elde edenler için vergi kesintisinin yapıldığını gösteren belgenin onaylı örneğinin,

 - Serbest meslek kazancı elde edenler için tevkif yoluyla kesilen vergilerin vergi sorumlusu adına tahakkuk ettiğini gösteren belgenin onaylı örneğinin,

 iade işlemini gerçekleştirecek olan vergi dairesine iade talep dilekçesi ile birlikte ibraz edilmesi yeterlidir.

Bu tebliğin 3. bölümüne istinaden yapılacak nakden iade taleplerinin yerine getirilmesinde ise; yersiz kesilen vergilerde iadesi talep edilen verginin kesinti yapan sorumlu tarafından vergi dairesine ödenmesi, diğer hallerde ise iadesi talep edilen verginin vergi dairesine ödenmesi gerekmektedir.

Vergi sorumlusunun tevkifat yapmaması veya kesintiyi vergi dairesine yatırmaması halinde nakden iade

 Nakden iade talebinin yerine getirilmesi için tevkif yoluyla kesilen vergilerin, ilgili vergi dairesine ödenmiş veya tahakkuk ettirilmiş olduğuna ilişkin belgenin istenildiği durumlarda, vergi sorumlusunun ödeme yapmaması veya hiç beyanda bulunmaması nedeniyle söz konusu belge ibraz edilemiyorsa, bu durum bağlı olunan vergi dairesine mükellef tarafından bildirilir.

Konu, ilgili vergi dairesi tarafından vergi sorumlusunun bağlı olduğu vergi dairesine iletilir ve verginin tahakkuku veya tahsili için gerekli işlemlere ivedilikle başlanır. Verginin tahakkuku ve/veya tahsilinden sonra nakden iade işlemleri (yukarıda) yapılan açıklamalar çerçevesinde yerine getirilir.

Tecil, taksitlendirme ve borç yapılandırma hallerinde durum

Vergi kesintisi yapanlarca kesilen vergilerin tahakkuk ettirilmiş olmasına rağmen tecil, taksitlendirme veya borçların yeniden yapılandırılması nedenleriyle ödenmemesi durumunda, mükelleflerce ilgili kurum veya kuruluşlarca istihkaklarından kesinti yapıldığına ilişkin belgeye tecil veya taksitlendirme yapıldığına ilişkin ilgili kurumdan alınacak yazının eklenmesi yeterlidir.

Ayrıca, 6183 sayılı Kanun’un geçici 8’nci maddesi kapsamında bu kanun hükümlerine göre borçlu durumda olan kurumlara ait taşınmazların Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca satın alınması ve taşınmazın değeri kapsamında söz konusu kurumların vergi borçlarının terkin edilmesi durumunda, bu kurumlar tarafından tevkif edilen vergilerin terkin edilen vergilerine tekabül eden kısmının kaydi olarak tahsil edildiği kabul edilir, nakdi ödeme şartı aranmaz ve adına tevkifat yapılan mükelleflerin nakden iade talepleri yerine getirilir.” Akif AKARCA / Dr.Mehmet ŞAFAK

https://www.dunya.com/kose-yazisi/gelir-vergisi-teblig-taslagi-ve-vergilerin-nakden-iadesi/629022