5 Aralık 2017 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’ndeki değişiklikler emeklilik ve benzeri haklarda önemli yenilikler meydana getiriyordu. Yargıya intikal eden sorunlar sonrasında oluşan yargı kararlarından etkilenerek gerçekleştirildiği açık olan değişikliklerin bir kısmına bir önceki yazımızda değinmiştik. Bugünkü yazımızda de bahse konu önemli değişiklikleri irdelemeye devam ediyoruz.
Aylık Tahsisi ve Sonrasında Saptanan Borçlar
SSİY’ne eklenen ek 9 uncu madde ile tahsis aşamasında ve sonrasında ortaya çıkan borçların tahsisi yersiz ödemeye çevirmesinde bir çıta konuyor.
Buna göre;
Tahsis talep veya ölüm tarihi itibariyle prim borcu olmamakla birlikte, tahsis talep veya ölüm tarihinden önceki sürelere ait asgari ücretin iki katı tutarına kadar prim borcu olduğu aylık bağlama işlemleri sırasında tespit edilenlerin aylık başlangıç tarihlerinde değişiklik yapılmaksızın aylıkları bağlanacak ve bu prim borçları ödenecek aylıklarından kesilerek tahsil edilebilecek.
Malûllük veya yaşlılık aylığı bağlanan sigortalılar için tahsis talep tarihinden, ölen sigortalılar için ise ölüm tarihinden önceki sürelere ilişkin prim borcu olduğu aylık bağlandıktan sonra tespit edilenlerden; söz konusu süreleri aylık bağlama işleminde dikkate alınmamış olanlar için tahsis talep ya da ölüm tarihi itibariyle yeniden aylık hesaplanacak, dikkate alınmış olanlar için ise aylıkların ödenmesine devam edilecek. Bu durumda olanların aylıkları durdurulmaksızın ve aylık başlangıç tarihleri değiştirilmeksizin prim borçları ödenmekte olan aylıklardan kesilmek suretiyle tahsil edilecek.
Aylık Almakta İken Sonradan Tespit Edilen Çalışmaların Etkisi
Yine SSİY’ye eklenen ek 10 uncu madde ile malullük, yaşlılık, ölüm aylığı veya ölüm geliri almakta iken, gelir veya aylıkları Kanuna göre veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaya başlaması nedeniyle kesilmesi gerektiği daha sonra tespit edilenler hakkında yersiz ödenen aylıkların tespitinde sadece çalışılan süreler esas alınarak borç çıkartılacak.
Bunlardan işten ayrılmış olanların malullük veya yaşlılık aylıkları, sigortalılığın sona erdiği tarih yazılı istek tarihi kabul edilerek, bu tarihi takip eden ödeme dönemi itibarıyla Kanunun 27 veya 30 uncu maddesine göre yeniden hesaplanarak bağlanabilecek. Hak sahiplerinin aylıkları ise işten ayrıldıkları tarihi takip eden aybaşından itibaren ödenmeye devam edilecek.
Ölen Bağ-Kurluların Yetim Kızlarının Aylık Sorununa Çözüm
Bağ-Kur yetimlerine anne babalarının öldüğü tarihteki mevzuata göre uygulama yapılarak borç çıkartılması uygulamasına daha kalıcı çözüm geliyor.
Buna göre 1 Ekim 2008 tarihinden önce ölen sigortalıların hak sahiplerine gelir veya aylık bağlanmasında, sigortalıya ilişkin koşulların tespiti ile gelir veya aylığın hesaplanması ve paylaştırılmasında ölüm tarihindeki, hak sahiplerine ilişkin koşulların tespitinde ise hak sahibi olma niteliğinin kazanıldığı tarihteki Kanun hükümleri uygulanacak. Kız çocukları gibi ölen Bağ-Kurlunun anne babasına bağlanacak yetim aylıklarında da aynı yöntem geçerli olacak.
Aylık Bağlandıktan Sonra Prim Ödeme Gün Sayısı Eksik Olduğu Tespit Edilenler
SSİY’ye eklenen geçici 35 inci madde ile 05.12.2017 tarihinden önce 5510 sayılı Kanuna veya ilgili sosyal güvenlik kanunlarına göre aylık bağlanmış olanlardan, tahsis talep veya ölüm tarihi itibariyle ilgili kanunlarında öngörülen aylık bağlama koşullarından prim ödeme gün sayısı şartının sigortalıların kasıtlı veya kusurlu davranışlarından kaynaklanmayan nedenlerle yerine gelmediği daha sonra anlaşılanların eksik hizmet süreleri;
a) 5510 sayılı Kanuna veya 3201 sayılı Kanuna göre borçlanılacak süresi olanlar, borçlanma talep tarihinde prime esas günlük kazanç alt sınırı üzerinden eksik hizmet süresi kadar borçlandırılmak,
b) 5510 sayılı Kanuna veya 3201 sayılı Kanun kapsamında borçlanılacak süresi olmayanlar ile borçlanılacak süreleriyle eksik hizmet süresini tamamlamayanlardan; tahsis talep tarihi ile yersiz ödemenin tespit edildiği tarih arasında zorunlu SSK, Bağ-Kur, 4/c sigortalılıkları kapsamında sigortalılığı bulunanların eksik hizmet süresinin tamamlanacağı tarihe kadar hizmet verilmek,
c) Hem 5510 sayılı Kanuna veya 3201 sayılı Kanun kapsamında borçlanılacak süresi olmayıp hem de emeklilik öncesine aktarılacak emeklilik sonrası hizmeti olmayanlardan; isteğe bağlı, 2925 sayılı Kanuna tabi, ek-5 tarım sigortalılığı ile ev hizmetlerine ilişkin sigortalılık kapsamındaki sigortalılıkları tahsis talep tarihi itibariyle aylığa hak kazanmaları nedeniyle sona erenlere, eksik hizmet süresinin tamamlanacağı tarihe kadar belirtilen kapsamdaki sigortalılıkları devam ettirilmek,
suretiyle tamamlatılabilecek.
Borçlanarak Hizmet Tamamlama
Eksik hizmeti 5510 sayılı Kanuna veya 3201 sayılı Kanuna göre borçlanılarak tamamlananlar için yeni bir aylık hesabı yapılmayacak ve aylık başlangıç tarihi değiştirilmeyecek.
SGDP ile Hizmet Tamamlama
Emeklilik sonrası hizmeti emeklilik öncesi hizmete eklenecek olanlar için ise aylık bağlanmış olan sigortalılık haline göre eksik hizmet süresinin tamamlanacağı tarih itibariyle yeniden aylık hesaplanacak ve yapılacak hesaplamada; devam eden sigortalılık süreleri gün ve kazanç olarak, borçlanılacak süreler sadece prim ödeme gün sayısı olarak değerlendirilebilecek.
Tüm bu yöntemlerle emekli aylığına yetecek hizmeti tamamlanabilenler için tahakkuk edecek borç tutarları ile bu madde kapsamında olanlara son aylık ödenen tarihten eksik hizmet süresi kadar geriye gidilerek tespit edilecek sürede yapılmış olan yersiz ödemeler aylıklarından kesilmek suretiyle tahsil edilecek.
Aylığı Daha Önce Kesilmiş Olanlar
Ancak bu maddenin yürürlük tarihinden önce aylıkları kesilerek Kanunun 96 ncı maddesi hükümlerine göre yersiz ödenen tutarların tamamı tahsil edilmiş olanlar ile tahsil süreci devam edenlerin ödemiş oldukları tutarlar bu madde kapsamında hesaplanan yersiz ödeme tutarından fazla ise iade ve mahsup edilmeyecek. Şevket Tezel
