6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’na göre iş akdi feshedilen ve feshin geçersiz olduğu iddiası ile arabulucuya başvuran sigortalı ile işveren ve arabulucu tarafından imzalanan arabuluculuk anlaşma belgesinde, işçinin işe başlatılmaması hususunda tarafların anlaşması halinde, iş akdinin fesih tarihinin arabuluculuk anlaşma belgesinin imzalandığı tarih mi yoksa sigortalının işten çıkış tarihi mi olacağı sorusunun cevabı SGK bildirimleri açısından önem taşımaktadır.
6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’nun 18’nci maddesinin beşinci fıkrası hükmü gereğince, üzerinde anlaşılan hususlarda herhangi bir dava açılması mümkün olmadığından, taraflarca aynı konuda açılan bir dava olması halinde, mahkemece davanın esasına geçilmeyerek hukuki yarar yokluğundan davanın usulden reddine karar verilmesi gerekmektedir.
Arabuluculuk sürecinin sonunda yapılan anlaşma maddi hukuk ilişkisi bakımından taraflar arasındaki uyuşmazlığı tamamen sona erdiren bir anlaşmadır. Böyle bir anlaşmaya rağmen anlaşılan hususlar ile ilgili dava açıldığında, açılan dava hukuki yarar yokluğundan usulden reddedilecektir.
Arabuluculuk anlaşmalarında düzenlenen hususlara ilişkin olarak dava açılmasının ve mahkemede esasa ilişkin bir inceleme yapılmasının mümkün olmaması karşısında, 4857 sayılı İş Kanun’un “Geçersiz sebeple yapılan feshin sonuçları” başlıklı 21’inci maddesi uyarınca; arabuluculuk faaliyeti sonunda işçinin işe başlatılmaması hususunda tarafların anlaşmaya varması halinde, “arabuluculuk anlaşma belgesinin taraflar ve arabulucu tarafından imzalandığı tarihte” fesih geçerli hale gelecektir ve fesih tarihi, taraflar ve arabulucu tarafından imzalanan arabuluculuk anlaşma belgesinde yer alan tarih olarak kabul edilecektir.
Dolayısıyla, işçinin iş sözleşmesinin fesih tarihi arabuluculuk anlaşma belgesinin taraflar ve arabulucu tarafından imzalandığı tarih olduğundan iş akdinin feshinden sonraki süre ile arabuluculuk anlaşma belgesinin taraflar ve arabulucu tarafından imzalandığı tarih arasında işverenin muhtasar ve prim hizmet beyannamesi (MUHSGK) verme yükümlülüğü bulunmaktadır. (SGK 2020/20 sayılı Genelge)
Yapılması gereken işlemler:
- İş sözleşmesinin fesih tarihinin, sigortalının işten çıktığı tarih değil arabuluculuk anlaşma belgesinin imza tarihi olarak kabul edilmesi gerekeceğinden, eski işten ayrılış bildiriminin iptal edilmesi ve arabuluculuk anlaşma belgesinin imza tarihinden itibaren 10 gün içerisinde işten ayrılış bildirgesinin verilmesi,
- İş sözleşmesinin fesih tarihi değiştiğinden, İşten çıkış tarihi ile arabuluculuk anlaşma belgesinin imzalandığı tarih arasında geçen süre için işveren tarafından ek MUHSGK verilmesi,
- Arabuluculuk anlaşma belgesinde sigortalıya işveren tarafından ödenmesi kararlaştırılan ve 5510 sayılı Kanunu’nun 82’nci maddesinde belirtilen prime tabi ödemeler için, anlaşma belgesinin imza tarihini takip eden ayın 26’sına kadar MUHSGK verilmesi ve tahakkuk edecek primlerin ay sonuna kadar ödenmesi icap etmektedir. Ahmet Metin AYSOY - SGK E. Başmüfettiş
