5253 sayılı Dernekler Kanunu’nun 13’üncü maddesi ile dernek hizmetleri gönüllüler veya yönetim kurulu kararı ile göreve başlatılan ücretliler aracılığıyla yürütülmekte, dernek yönetim ve denetim kurullarının kamu görevlisi olmayan başkan ve üyelerine ücret verilebilmekte, ancak verilecek ücret ile her türlü ödenek, yolluk ve tazminatlar genel kurul tarafından tespit olunmakta, yönetim ve denetim kurulu üyeleri dışındaki üyelere ücret, huzur hakkı veya başka bir ad altında herhangi bir karşılık ödenmemektedir.
5253 sayılı Dernekler Kanunu’nun 26’ncı maddesi uyarınca dernekler, tüzüklerinde gösterilen amaçları gerçekleştirmek üzere, eğitim ve öğretim faaliyetleri için yurt, pansiyon, üyeleri için lokal açabilmekte ve bu tesisleri işletebilmektedirler.
Dernek başkanları ile derneğin yönetim ve denetim kurullarına seçilenler, bu göreve seçimle geldiklerinden, aralarındaki hukuki ilişki vekalet akdine dayandığı için bunlar 5510 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılmayacaklardır.
Bu görevlerinden dolayı huzur hakkı veya sair bir ad altında ücret almaları akdin niteliğini değiştirmeyecek, dolayısıyla da sigortalı sayılmayacaklardır.
Örnek 1: Seracılar Derneği’nin dernek tüzüğünde kuruluş amacının seracılık yapan üyelerine malzeme temin etmek olduğu belirlenmiştir. Derneğin Denetleme Kurulu üyesi olan (A), (B) ve (C) kişileri, derneğin hesaplarını kontrol etmek amacıyla çalışmaları üzerine bu kişilere dernek yönetimi tarafından huzur hakkı adı altında kişi başı 500 TL ödeme yapılmaktadır. Bu kişiler huzur hakkını kanundan doğan görevlerini yerine getirdikleri için aldıklarından burada bir hizmet akdi oluşmamakta olup, bunlar 5510 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılmayacaklardır.
Ancak, dernek başkanları ile derneğin yönetim, denetim kurullarına seçilenler ve dernek üyeleri; bu görevleri haricinde, hizmet akdine tabi olarak, üçüncü şahısların yapabilecekleri işleri yapmaları karşılığında ücret ödenmesi şartıyla 5510 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılacaktır.
Örnek 2: Avcılar Derneği’nin hizmet binasında faaliyet gösteren dernek lokalinde çaycı olarak çalışan (A), aynı zamanda o derneğin üyesidir. Bu kişi dernek yönetiminin kararı doğrultusunda, dernek lokalinin çay işleri ile ilgilenmekte ve karşılığında da ücret almaktadır. Söz konusu işin hizmet akdine tabi üçüncü şahısların yapabileceği bir iş olması ve bu iş karşılığında ücret alması nedeniyle (A) kişisi 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılacaktır. (SGK 2019/9 sayılı Genelge) Ahmet Metin AYSOY - SGK E. Başmüfettiş
