1163 sayılı Kooperatifler Kanunu gereğince kooperatif başkanları ile kooperatifin yönetim ve denetim kurullarına seçilenler, bu göreve seçimle geldiklerinden aralarındaki hukuki ilişki, vekâlet akdine ve kanunda belirtilen görevlerini yerine getirmelerine dayandığından SGK kapsamında sigortalı sayılmayacaklardır.
Bu görevlerinden dolayı huzur hakkı veya sair bir ad altında ücret almaları halinde dahi vekâlet akdinin niteliği değişmeyeceğinden sigortalı sayılmayacaklardır.
Örnek 1: Taşıyıcılar Kooperatifi üyesi (A), kendi aracıyla kooperatifin üstlenmiş olduğu taşıma işlerini yapmakta ve ay sonunda yapmış olduğu kilometreye göre kooperatif yönetimi tarafından kendisine ücret ödenmektedir. Bu kişinin üyesi olduğu bu kooperatifteki taşıma işlerini yapması kooperatifin faaliyetinden kaynaklı ve kooperatifin kuruluş amacına yönelik bir çalışma olduğundan (A) kişisi, Kanun’un 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılmayacaktır.
Ancak, kooperatif başkanları ile kooperatifin yönetim, denetim kurullarına seçilenler ve üyeleri; bu görevleri haricinde, hizmet akdine tabi olarak üçüncü şahısların yapabilecekleri işleri yapmaları karşılığında ücret ödenmesi şartıyla 5510 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılacaklardır.
Örnek 2: Zeytin Kooperatifi’nin başkanı olan (B), tarım arazilerine su getirilmesi amacıyla yapımına başlanan su kanalı işinde kendisine ait iş makinesinde kepçe operatörü olarak çalışmaktadır. Kooperatif tarafından (B)’ye çalışması karşılığı belirli bir ücret ödenmektedir. Burada (B) kooperatif başkanlığı görevi haricinde, hizmet akdine tabi olarak üçüncü şahısların da yapabileceği bir işte çalışması nedeniyle 5510 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı sayılacaktır. (SGK 2019/9 sayılı Genelge) Ahmet Metin AYSOY - SGK E. Başmüfettiş
