Emekli ikramiyesi konusundaki değişiklikleri yıllardır yazılı ve görsel basında en çabuk ve en doğru biçimde yorumlayarak ilgililerin dikkatlerine sunmaktayım.
2009 yılından itibaren memurların emekli ikramiyesi konusunda Anayasa Mahkemesinin 05.02.2009 tarihli ve E:2005/40, K:2009/17 sayılı kararıyla başlayan “Son defa bu Kanun veya 5510 sayılı Kanun’un geçici 4’iincü maddesi hükümlerinin uygulanmasını gerektiren görevlerde çalışmakta iken emekliye ayrılan ve …” ibaresinin Anayasa’ya aykırı olduğuna ilişkin iptal kararları ve son olarak 2012 yılında yürürlüğe giren 6270 sayılı Yasayı, hatta bu yasanın iptali konusunda iptal talebinin reddini içeren Anayasa Mahkemesinin 2012/33 Esas ve 2012/174 Karar sayılı kararın anlam ve sonuçlarını da ilk elden okurlarımla paylaşmıştım.
Memuriyetten emeklilik için gerekli hizmet süresi koşulunu tamamlamadan yahut gerekli hizmet süresini tamamlayarak yaş şartının dolmasını beklemek maksadıyla ayrılma veya ilgili personel yasasında gösterilen bir sebeple memuriyetten çıkarılma hayatın içinde olabiliyor.
Bu konuda bilhassa Emekli Sandığı iştirakçiliklerini 15.10.2008 tarihi öncesinde başlayan memurlarla, bu tarih ve sonrasında başlayan memurları ayırmakla işe başlamak icap ediyor. Yeni memurların ikramiyesi konusunu bir başka yazıya bırakalım ve halen gündemdeki eski memurların emekli ikramiyesi konusuna devam edelim.
Eski Memurların İkramiyesi
Memurların istifa etmesi ne emekliliklerini ve ne de ikramiyelerini almalarına engel değildi. 2009 yılından önce istifa etmek değil, istifa ettikten sonra SSK veya Bağ-Kurlu olarak çalışmak ikramiyeye engel oluyordu.
Nihayet bu uygulama Anayasa Mahkemesinin iki iptal kararı ve sonrasında 6270 sayılı Kanundan sonra son şeklini almış ve oturmuştu. Buna göre 26.01.2012 tarihi sonrası emekli olacak olanlar Emekli Sandığı iştirakçiliğinden ayrılanlar ayrılma şeklinin emsal 4857 sayılı Kanuna tabi bir işçinin kıdem tazminatı alarak işten ayrılma şekline benzer şekilde ayrılıyorsa emekli ikramiyesi alabilmeleri mümkün kılınmıştı.
Memuriyetten Çıkarılanların İkramiye Sorunu
Özellikle memurun kendi istek ve iradesiyle memuriyetten ayrılması halinde birçok alternatif dâhilinde geriye dönük ikramiye almalarının önü açılmıştı, ancak konumuz bu da değil.
Konumuz memuriyetten kendi istek ve iradesi dışında çıkartılanların ikramiyelerindeki farklı durum olacak.
Eski memurların yani 15.10.2008’den önce Emekli Sandığı iştirakçisi olanların ikramiye ve emeklilik hakkından faydalanmalarında hangi statüden emekli olunduğunun değil, memuriyetten ayrılma nedenine ve hizmet birleştirme yapılıp yapılmadığına bakılıyor.
Yani bu çerçevede 6270 sayılı Kanun ile son şekli verilen ikramiye hakkında memuriyetten kendi istek ve iradesi dışında çıkartılanların ikramiye hakkını da ikiye ayırmak gerekiyor.
Hizmet Birleştirme Yoksa
Zira hizmet birleştirmeden hizmet süresini T.C. emekli Sandığı kapsamında tamamlayıp başka sigortalılık ya da hizmetleri olmayanların memuriyetten çıkartılmış olsalar bile - eğer memuriyetten çıkartılma suçu zimmete geçirme gibi parasal bir suç ve borç içermiyorsa - ikramiye ödenmesi önünde yasal bir engel bulunmuyor.
Bilâkis Yasa bu konuda hizmet sürelerinin tamamı 5434 sayılı Kanun ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun geçici 4 üncü maddesi kapsamında geçenlerden emekli, adi malûllük veya vazife malûllüğü aylığı bağlanan veyahut toptan ödeme yapılan asker ve sivil tüm iştirakçilere, her tam fiili hizmet yılı için aylık bağlamaya esas tutarın bir aylığının emekli ikramiyesi olarak verileceğini amir bulunuyor.
Hizmet Birleştirme Varsa
Buna karşın emekliliğe esas hizmet sürelerini hizmet birleştirme ile SSK, Bağ-Kur, özel banka sandığı gibi diğer sosyal güvenlik kurumlarından yahut sigortalılıklarından gelecek hizmetlerle tamamlayanlar bu defa çıkarma şekli 4857 sayılı İş Kanununun 25 inci maddesi kapsamındaki işverenin işçisini haklı nedenle tazminatsız ve derhal işten çıkartma uygulamasıyla örtüştüğü gerekçesiyle emsali memur olarak ikramiye alamıyor.
Hatta sadece Emekli Sandığı süresi emekli olmasına yetiyor olsa bile şayet 1 gün bile SSK ya da Bağ-Kur hizmeti olan bir memur memuriyetten çıkartılmışsa hizmet birleştirme talebi olmasa dahi yaşı dolup Emekli Sandığı emeklisi olsa bile emekli ikramiyesini alamıyor, Kurum bu talebi reddediyor.
Yani başka hizmetlerle birleştirme yaparak emekli olanlar eğer memuriyetten çıkarılmak suretiyle ayrılmışlar ve yargı kararıyla da dönememişlerse T.C. Emekli Sandığı’ndan emekli olsalar bile emekli ikramiye alma hakları berhava olmuş oluyor.
Hizmet Birleştirenlere Çözüm
İşte bu konuda da son zamanlarda çok yara almış olsa bile yine yargı imdada yetişiyor.
Danıştay bu konudaki emsal kararında öz olarak T.C. Emekli Sandığına tabi hizmet süresi emekli aylığı bağlanması için yeterli olanlara 5434 sayılı Kanun’un 89. Maddesinin 1. fıkrası uyarınca emekli ikramiyesi ödenmesi gerekirken, anılan maddenin 2. fıkrası kapsamında değerlendirilerek emekli ikramiyesi ödenmesi isteminin reddi yolunda tesis edilen işlemi ve bu işlemin iptali istemiyle açılan davanın reddi yolunda verilen kararı hukuka uygun bulmamıştır.
Bu nedenle doğru bir şekilde kurgulanmış dava dilekçesi ile başvurulduğunda memuriyetten çıkartılmış olanlar Emekli Sandığı hizmetleri emekliliklerine yetiyorsa hizmetleri birleşmiş olsa dahi ikramiyelerini yargı yoluyla alabilecekler. Şevket Tezel
