Son dönemde kamu kurumlarının ödeme yapmak için alacaklılara karşı feragat talepleri giderek artmaya başladı. Ödenek yetersizliği, ekonomik kriz, pandemi vb. bunun başlıca nedeni olarak gösteriliyor. Alacaklılar ise, tahsilat yapabilmek için alacaklarının belli bir kısmından feragat etmeye (vazgeçmeye) razı.
İşin ilginç yanı, aynı durum özel sektörde de yaygınlaşmaya başladı. Borçlu işletmeler ekonomik kriz, pandemi, düşen ticaret hacmi vb. hususları ileri sürerek, borçlarının en azından bir kısmını ödemek istemiyor.
İşte, feragat olayı da böyle ortaya çıkıyor.
Feragat isteğe mi bağlı, yoksa zorunlu mu?
Alacaklardan feragat olayı normal olarak isteğe bağlı. Ancak, kamudan olan alacaklar için gönüllü bir feragat söz konusu değil. İlgili kamu kurumları, borçlarını ödeyebilmek için alacaklıların bunun belli bir kısmından vazgeçmelerini zorunlu tutuyor. Yani, ödeme için feragat şart!
Feragatta ilk sıra üniversite hastanelerinde!
Son günlerde Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın gönderdiği yazıya istinaden Üniversite Hastanelerinin 2017, 2018, 2019 ve 2020 yılının Ağustos ayı sonuna kadar kayıtlarda yer alan ilaç, tıbbi malzeme ve diğer alım bedellerini ödemek için tedarikçilerinden ilaçlarda yüzde 18, malzeme ve diğer borçlar için ise yüzde 25 oranında feragat istediği, alacaklarından istenilen oranda feragat eden tedarikçilere, verilen süre içerisinde başvurmaları koşuluyla ödemelerinin yapıldığı haberleri kamuoyuna yansıdı.
Sağlık Bakanlığı ve diğer kamu kurumları da feragat istemeye başladı!
Sağlık Bakanlığı’na bağlı kamu hastanelerinin ilaç ve tıbbi malzeme ile cihaz alımlarına ilişkin borçları da ciddi boyutlarda. Bu borçların ödenerek tasfiye edilmesi şart. Kamu hastanelerinin borç ödemelerinin yapılması için de alacaklılardan feragat istendiği sıkça ifade edilmeye başlandı. Feragat taleplerinin SGK ve diğer kamu kurumları tarafından da alacaklılarına karşı dile getirilmeye başlandığı iddia ediliyor.
Yani, bu dönemde feragat taleplerini sıkça duyacağız!
Kamudan olan alacaklarda feragat nasıl gerçekleşiyor?
Kamudan olan alacaklardan feragat edilmesi olayı durup dururken ortaya çıkmıyor. Feragat isteği, ilgili kamu idaresi tarafından alacaklılara yazılan bir yazı ile başlıyor. Yazıda, ödeme yapılabilmesi için, alacağın belli bir kısmından feragat edilmesi yani vazgeçilmesi isteniliyor. Bunun için alacaklılara bir süre veriliyor ve bu süre içerisinde başvurmaları gerektiği belirtiliyor. Alacaklarından istenilen oranlarda feragat edenlere, ödenekler çerçevesinde belirlenen esaslara göre ödemeler yapılıyor.
Alacaklıların feragat ettikleri tutarlar ne olacak? Bunlarla ilgili ne işlem yapılacak?
Kamudan olan alacakların feragat edilen kısmı ile ilgili olarak yapılacak işlemler konusunda ciddi tereddütler bulunuyor.
Alacaklılar, bu alacakları için zamanında faturalarını düzenlediler, KDV hesapladılar, fatura bedellerini ve KDV’lerini beyan ettiler, beyanlarına göre tahakkuk eden geçici vergi ve kurumlar vergisi ile KDV’leri ödediler. Şimdi ise, kamu idareleri ödeme yapmak için, vergisi daha önceki yıl/yıllarda ödenmiş alacakların bir kısmından feragat edilerek talep edilmemesini istiyor.
Peki, bu durumda feragat edilen alacak tutarı tedarikçiler tarafından gider veya zarar yazılabilecek mi? Feragat edilen alacağın KDV’si düzeltilebilecek mi?
Çözüm: Feragat edilen kısmın değersiz alacak sayılması!
Sorununun tek çözüm yolu, alacağın feragat edilen kısmının değersiz alacak sayılması. Çünkü, değersiz alacaklar bu mahiyete girdikleri tarihte gider/zarar yazılarak kayıtlardan çıkarılıyor ve buna isabet eden KDV de indirim konusu yapılarak düzeltiliyor (VUK Mad. 322, KDVK Mad. 30/e).
Maliye, daha önce üniversite hastanelerinden olan alacakların geçici 75. madde kapsamında feragat edilen kısmını değersiz alacak saydı!
Maliye, Devlete ait üniversite hastanelerine yapılan tıbbi cihaz satışlarına ilişkin ticari alacakların 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun geçici 75. maddesi kapsamında iskonto uygulanmak suretiyle Maliye Bakanlığı’ndan tahsili nedeniyle feragat edilen kısmını daha önce değersiz alacak saydı.
Buna ilişkin olarak verilen özelgenin özeti şu şekilde:
“Devlete ait üniversite hastanelerine yapılan tıbbi cihaz satışlarınıza ilişkin ticari alacaklarınızın 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun geçici 75 inci maddesi kapsamında iskonto uygulanmak suretiyle Maliye Bakanlığından tahsili nedeniyle feragat edilen kısmı için, mezkûr maddede düzenlenen imkandan yararlanıldığına ilişkin tevsik edici belgelere dayanılarak, değersiz alacak uygulamasından faydalanmanız mümkün bulunmaktadır.” (GİB. Büyük Mükellefler VDB.nin 12.09.2018 tarihli ve 64597866-105[324]-E.19391 sayılı özelgesi).
Maliye’nin bu görüşü, geçici 79 ve ek 45. madde için de geçerli mi?
Maliye’nin yukarıda belirtilen görüşü, 31 Aralık 2017 tarihi itibarıyla muhasebe kayıtlarında yer alan ödenmemiş ilaç ve tıbbi malzeme alım borçlarına ilişkin.
Daha sonra, 31 Ekim 2018 tarihi itibarıyla muhasebe kayıtlarında yer alan ödenmemiş ilaç ve tıbbi malzeme alımlarına ilişkin borçların ödenmesi için 2547 sayılı Kanuna geçici 79. Madde eklendi. En son olarak da, yıl ve tarih belirtilmeden genel olarak söz konusu borçların ödenmesine ilişkin olarak 2547 sayılı Kanuna Ek 45. Madde eklendi.
Maliye, Ek 45. Madde uyarınca 2017, 2018, 2019 ve 31 Ağustos 2020 tarihi itibariyle muhasebe kayıtlarında yer alan ilaç, tıbbi malzeme ve diğer alım bedellerinin ödenebilmesi için ilaçlarda yüzde 18, tıbbi malzeme ve diğer borçlarda yüzde 25 indirim oranına isabet eden tutardan feragat edildiğine, kapsama giren alacakları için açmış oldukları davalar ile icra takiplerinden feragat ettiğine, kapsama dâhil alacaklardan bu madde uyarınca ödeme yapılanlarla ilgili hak ve alacakların hiçbir şekilde ihtilaf konusu yapılmayacağına dair yazılı feragatname istiyor.
Maliye’nin yukarıda yer alan görüşünün, geçici 79 ve Ek 45. madde için de aynen geçerli olduğunu düşünüyoruz. Ki, Maliye’nin aksine bir görüşü şu an için söz konusu değil.
Feragat edilen alacak tutarını zarar yazmayı ve KDV’sini indirmeyi unutmayın!
Geçici 75, geçici 79 ve Ek 45. Madde uyarınca üniversite hastanelerinden olan alacaklarının belirlenen oranlardaki kısmından feragat eden mükelleflerin, feragat edilen alacak tutarının KDV hariç kısmını zarar yazmaları, feragat edilen bu alacak kısmına ilişkin KDV’yi ise indirilecek KDV olarak dikkate almaları gerekiyor. Bu şekilde hiç değilse, vergi yönünden mağduriyetleri bir ölçüde giderilmiş oluyor.
Üniversite hastaneleri dışındaki kamu kurumlarından olan alacaklardan feragat edilen kısım da değersiz alacak sayılacak mı?
Sağlık Bakanlığı, SGK ve diğer kamu kurumları da, ödeme yapmak için tedarikçilerinden feragat istemeye başladı! Peki, tedarikçiler bu kurumlardan olan alacaklarının belirli bir kısmından feragat etmeleri halinde, feragat ettikleri tutarı değersiz alacak olarak dikkate alabilecekler mi? Bu alacakların KDV’sini indirim konusu yaparak düzeltebilecekler mi?
Bu konuda Maliye’nin bir sirküler çıkarması şart!
Üniversite hastaneleri dışında kalan kamu kurumlarından olan alacaklardan feragat edilen kısmın değersiz alacak sayılıp sayılmayacağı konusunda Maliye’nin henüz yazılı bir görüşü bulunmuyor.
Maliye’nin üniversite hastanelerinden olan alacaklar için verdiği görüşü, bu konuda yapılmış özel bir yasal düzenlemeye dayanıyor. Sağlık Bakanlığı, SGK ve diğer kamu kurumlarından olan alacaklardan feragat istenilmesine yönelik özel bir düzenleme yok. Yani, Maliye’nin üniversite hastaneleri içi verdiği görüşünün Sağlık Bakanlığı, SGK ve diğer kamu kurumlarından olan alacaklardan yapılacak feragatlar için de uygulanıp uygulanmayacağı henüz belli değil.
Bize göre, Maliye’nin bir Sirküler çıkararak, bu konuda ortaya çıkan tereddütleri ve belirsizlikleri gidermesi şart. Özelgelerle bu sorunun aşılması biraz zor ve sıkıntılı.
Bizden söylemesi! ABDULLAH TOLU
