7194 sayılı Kanun'un 10'uncu maddesi ile 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun 18'inci maddesine aşağıdaki fıkra eklenerek serbest meslek erbabına istisna kısıtlaması getirilmiştir. Şöyle ki;
“Bu madde kapsamındaki kazançlar toplamı 103'üncü maddede yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı aşanlar bu istisnadan faydalanamayacaklardır. Bu durumda olanların 94'üncü maddenin birinci fıkrası kapsamında tevkifat yapma yükümlülüğü yoktur (01.01.2020 tarihinden geçerli).”
1. Bilindiği üzere Gelir Vergisi Yasası'nın 18'inci maddesinde serbest meslek kazanç istisnasından yararlanan mükellefler ve istisna kapsamında olan eserler sayılmış olup, söz konusu maddede hangi hasılatın istisna kapsamında olduğu da ayrıca belirtilmiştir. Şöyle ki;
a) Anılan istisnadan yararlanma hakkı; müellif, mütercim, heykeltıraş, hattat, ressam, bestekar, bilgisayar programcısı, mucitler ve bunların kanuni mirasçılarına tanınmıştır.
b) İstisna kapsamına; şiir, hikaye, roman, makale, bilimsel araştırma ve incelemeleri bilgisayar yazılımı, röportaj, karikatür, fotoğraf, film, video band, radyo ve televizyon senaryo ve oyunu gibi eserler ile ihtira beratları girmektedir.
c) İstisna uygulanacak hasılat, eserlerin, gazete, dergi, bilgisayar ve internet ortamı, radyo, televizyon ve videoda yayınlanması veya kitap, CD, disket, resim, heykel ve nota halindeki eserleri ile ihtira beratlarının satılması veya bunlar üzerindeki mevcut hakların devir ve temlik edilmesi veya kiralanması karşılığında elde edilen hasılattır. Eserlerin neşir, temsil, icra ve teşhir gibi suretlerle değerlendirilmesi karşılığında alınan bedel ve ücretlerde de istisna kapsamındaki hasılata dahildir.
2. 05/12/1951 gün ve 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu hükümlerine göre bazı eserlerde kayıt ve tescil zorunlu, bazı eserlerde ise ihtiyati tutulmuştur. 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun 18'inci maddesinde de yer alan serbest meslek kazanç istisnasından yararlanabilmek için maddede belirtilen eserlerde kayıt ve tescili zorunlu olanların bu işlemi yaptırması şart olup, diğer eserlerde kayıt ve tescil şartı aranmayacaktır.
3. Kültür ve Turizm Bakanlığı'nca kayıt-tescil edilen eserlerin, aynı zamanda Gelir Vergisi Kanunu'nun 18. maddesinde sayılan eserler veya bu eserlere benzerlik gösteren eserlerden olması zorunlu olup 5846 sayılı Fikir Sanat Eserleri Kanunu'na göre kayıt-tescil edilen tüm eserler istisna kapsamına girmemektir.
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun 18'inci maddesi kapsamında elde edile ve aynı kanunun 103'üncü maddesinde yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2020 yılı için 600 bin TL) aşmayan kazançlar gelir vergisinden istisna olup bu kazançlar için yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmeyecek, diğer gelirler dolayısıyla beyanname verilmesi halinde de bu kazançlar beyannameye dahil edilmeyecektir. Bu kazançlar üzerinden tevkif suretiyle ödenen vergiler nihai vergi olacaktır.
■ 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun 18. maddesi kapsamında elde edilen kazançların devamlı veya arızi olarak elde edilmesi istisnanın uygulanmasına engel teşkil etmeyecektir.
■ 193 sayılı Kanun'un 18'inci maddesi kapsamında elde edilen ve aynı Kanun'un 103'üncü maddesinde yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2020 yılı için 600.000 TL) aşan kazançlar için istisnadan (bağışıklıktan) yararlanılması mümkün bulunmamaktadır. Söz konusu tutarın aşılıp aşılmadığı ilgili takvim yılının sonu itibarıyla belirlenecek ve 18'inci madde kapsamında elde edilen kazançlar için istisnadan yararlanılması mümkün bulunmamaktadır. Söz konusu tutarın aşılıp aşılmadığı ilgili takvim yılının sonu itibarıyla belirlenecek ve 18'inci madde kapsamında elde edilen kazançlar toplamının söz konusu tutarı aşması halinde, elde edilen kazançların tamamı yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilecektir. İstisnadan faydalanıp faydalanılamayacağı yılsonu itibarıyla belirleneceğinden, istisnadan faydalanamayan mükelleflerin geçici vergi beyannamesi verme yükümlülükleri olmayacaktır.
■ Yıllık beyanname verilmesi durumunda Gelir Vergisi Kanunu'nun 68'inci maddesinde sayılan mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile ilgili olarak giderlerin indirim konusu yapılabilmesi için 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nda belirtilen belgelerle tevsik edilmesi (kanıtlanması) zorunludur.
■ Yıllık beyanname verilmesi durumunda Gelir Vergisi Kanunu'nun 89'uncu maddesinde yer alan şahıs sigorta primleri, eğitim ve sağlık harcamaları, sponsorluk harcamaları ve engellilik indirimi ile anılan madde ile ilgili kanunların da indirim konusu yapılabileceği düzenlenmiş bağış ve yardımlar gibi bazı harcamaların da beyan edilen gelirden indirim konusu yapılması mümkündür.
■ Yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden Gelir Vergisi Kanunu'nun 94'üncü maddesine göre yıl içinde kesilen vergiler mahsup edilebilecektir.
■ Gelir Vergisi Kanunu'nun 103'üncü maddesindeki tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarın aşılıp aşılmadığı, takvim yılı sonu itibarıyla her bir yıl için ayrı ayrı değerlendirilecektir. İlgili takvim yılında istisnadan yararlanılması sonraki yıllara istinaden yararlanılmasında engel teşkil etmeyecektir.
Not: Gelir Vergisi Kanunu'nun 94'üncü maddesinin birinci fıkrasında vergi tevkifatı yapmak zorunda olanlar ile tevkifata tabi ödemeler belirtilmiştir. Aynı fıkranın (2) numaralı bendinde, yaptıkları serbest meslek işleri dolayısıyla bu işleri icra edenlere yapılan ödemelerden 12/01/2009 tarihli ve 2009/14592 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca, 18'inci madde kapsamında giren serbest meslek işler dolayısıyla yapılan ödemelerden %17, diğerlerinden %20 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılacağı öngörülmüştür. Veysi Seviğ
https://www.dunya.com/kose-yazisi/serbest-meslek-kazancinda-istisnadan-kisitlamalar/476210
