Yabancı ortaklı şirketin sermaye artırımı için yurt dışından gönderdikleri sermaye artırım bedelleri ve bunların Türk Ticaret Kanunu yönünden blokaj yapılması, krediye dönüşmesi Sermaye Hareketleri Genelgesi'nde açıklanan hususlardandır.

Sermaye Hareketleri Genelgesi(*)’nin "Şirkete kurucu olarak iştirak edilmesinde sermaye payının ödenmesi" başlıklı 5 inci maddesi ve "Sermaye artırımında pay bedellerinin ödenmesi" başlıklı 6 ncı maddesi T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığının 11.05.2020 tarih ve 267896 sayılı yazısı ile 14 Mayıs 2020 tarihinde değiştirilmiştir.

Yapılan değişikliklere göre, şirkete kurucu olarak iştirak edilmesinde, yatırılan tutarın payların itibari değerlerinin %25’inden fazla olması durumunda da tutarların tümünün sadece şirketin kullanabileceği şekilde yatırılması zorunlu kılınmıştır.

Sermaye artırımında pay bedellerinin ödenmesi çerçevesinde, yabancı ortaklı şirketin sermaye artırımı bedellerinin ödenmesi 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun esas sermaye sistemine ilişkin 459 uncu maddesi yanı sıra kayıtlı sermaye sistemine ilişkin 460 ıncı maddesi çerçevesinde de açıklanmıştır.

Buna göre, yabancı ortaklı şirketin sermaye artırımı bedellerinin ödenmesi halka açık olmayan şirketlerde sermaye artırımları ve halka açık ortaklıklarca yurt dışından bankalar aracılığıyla sermaye artırım beyanıyla döviz getirilmesi durumu olarak iki ayrı şekilde ele alınmaktadır. Ayrıca halka açık ortaklıklarca yurt dışından bankalar aracılığıyla sermaye artırım beyanıyla döviz getirilmesi durumu, esas sermaye sistemini kabul etmiş ortaklıklarca ve kayıtlı sermaye sistemini kabul etmiş ortaklılarca ayrı işlemlere tabi tutularak açıklanmıştır.

Diğer taraftan, değişen Genelgede, yabancı ortaklardan ileride gerçekleştirilecek sermaye artışı için şirket hesabına yatırılan dövizin sermayeye ilave edilebilmesi ve Türkiye’de yerleşik kişiler ile yurt dışında kurulu girişim sermayesi fonları arasında döviz cinsinden akdedilen paya dönüştürülebilir borç (convertible debt) sözleşmelerinin sermayeye ilavesi hususlarında açıklamalar getirilmiştir.

Yapılan son düzenlemeler uyarınca, sermaye artırımında pay bedellerinin ödenmesine ilişkin işlemler, özetle aşağıdaki şekilde yapılacaktır.

1) Halka açık olmayan şirketlerin sermaye artırımı

Sermaye artırımına katılım sağlayan gerçek veya tüzel kişilerce anonim şirketlerde nakden taahhüt edilen payların itibari değerlerinin en az %25’i tescilden önce şirket adına açılmış olan banka hesabına, sadece şirketin kullanabileceği şekilde yatırılacaktır. Yatırılan tutarın payların itibari değerlerinin %25’inden fazla olması durumunda da tutarların tümünün sadece şirketin kullanabileceği şekilde yatırılması zorunludur

Söz konusu tutarların ödendiğini gösteren bankadan alınacak bir yazı, mevzuatın öngördüğü diğer belgelerle birlikte ticaret sicili müdürlüğüne ibraz edilerek sermaye artırımı tescil ettirilir.

Sermaye artırımının tescil edildiğini bildiren ticaret sicili müdürlüğünden alınacak yazının bankaya sunulması üzerine, söz konusu tutarlar banka tarafından sadece şirkete ödenir.

Genel kurulun sermaye artırımı kararından veya kayıtlı sermaye sistemini benimseyen şirketlerde yönetim kurulunun sermaye artırımı kararından itibaren 3 ay içinde sermaye artırımına ilişkin tescil işleminin yapılmaması durumunda, bu hususu doğrulayan ticaret sicili müdürlüğünden alınacak yazının bankaya sunulması üzerine, söz konusu bedeller banka tarafından sahiplerine geri verilecektir.

Yurt dışından bankalar aracılığıyla halka açık olmayan şirketlerce sermaye artırım beyanıyla getirilen dövizin sermayeye eklenmesi ve sermaye artırımının belgelenmesi işleminin en geç üç ay içinde gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Bu süre zarfında getirilen dövizin sermayeye eklenmemesi ve sermaye artırımının belgelendirilmemesi halinde gelen döviz banka tarafından sahiplerine iade edilecektir. Şirket tarafından söz konusu dövizin kredi olarak kullanılmak istenmesi halinde Genelgenin 6 ncı maddesinin onuncu fıkrası uyarınca işlem tesis edilecektir.

2) Halka açık ortaklıklarca yurt dışından bankalar aracılığıyla sermaye artırım beyanıyla döviz getirilmesi

a) Esas sermaye sistemini kabul etmiş ortaklıklarca,

• Dövizin geliş tarihinden itibaren 30 gün içerisinde, esas sözleşmelerinin sermaye maddesinde yapılması gereken değişikliğe ilişkin tadil metnine uygun görüş verilmesi için Sermaye Piyasası Kurulu (SPK)’na başvurulması ve söz konusu başvuru sürecinin sermaye transferine aracılık eden bankaya SPK’ya iletilen başvuru dilekçesinin SPK evrak kayıt tarihi ile tevsik edilmesi suretiyle bildirilmesi,
  
• SPK’dan alınan uygun görüş üzerine Ticaret Bakanlığı’ndan alınacak izinden itibaren azami beş ay içerisinde bir genel kurul toplantısı düzenlenerek sermaye artırımı kararı alınması ve sürecin sermaye transferine aracılık eden bankaya Ticaret Bakanlığı izin yazısının ve sermaye artırım kararının tarihleri ile tevsik edilmesi suretiyle bildirilmesi,
  
• Genel kurulun sermaye artırım kararını müteakip 30 gün içerisinde izahname veya ihraç belgesi onayı için SPK’ya başvurulması ve söz konusu başvuru sürecinin sermaye transferine aracılık eden bankaya SPK’ya iletilen başvuru dilekçesinin SPK evrak kayıt tarihi ile tevsik edilmesi suretiyle bildirilmesi,
  
• Halka arz edilmeksizin gerçekleştirilecek sermaye artırımlarında ihraç belgesinin SPK tarafından onaylandığı tarihi müteakip 30 gün içerisinde dövizin sermayeye eklenmesi, sermaye transferine aracılık eden bankaya sürecin SPK tarafından ortaklığa iletilen sonuç bildirim yazısının tarihi ile tevsik edilmesi ve sermaye artırımının belgelendirilmesi suretiyle bildirilmesi,
  
• Halka arz yoluyla gerçekleştirilecek sermaye artırımlarında ortaklığın Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP) sayfasında ilan edilen yeni pay alma hakkı kullanım süresinin veya tasarruf sahiplerine satış duyurusuna konu payların halka arz süresinin bitişine kadar dövizin sermayeye eklenmesi ve eklemeyi müteakiben 30 gün içinde, sermaye transferine aracılık eden bankaya, sürecin KAP’ta ilan edilen tarih ile tevsik edilmesi ve sermaye artırımının belgelendirilmesi suretiyle bildirilmesi

gerekmektedir.

b) Kayıtlı sermaye sistemini kabul etmiş ortaklıklarca,

• Dövizin geliş tarihinden itibaren 30 gün içerisinde, sermaye artırımı suretiyle çıkarılacak payların ihracına ilişkin izahnamenin veya ihraç belgesinin onaylanması için SPK’ya başvurulması ve söz konusu başvuru sürecinin sermaye transferine aracılık eden bankaya SPK’ya iletilen başvuru dilekçesinin SPK evrak kayıt tarihi ile tevsik edilmesi suretiyle bildirilmesi,
  
• Halka arz edilmeksizin gerçekleştirilecek sermaye artırımlarında ihraç belgesinin SPK tarafından onaylandığı tarihi müteakip 20 gün içerisinde dövizin sermayeye eklenmesi ve eklendiği tarihi müteakiben 10 gün içerisinde sermaye maddesine uygun görüş için SPK’ya başvurulması kaydıyla sermaye maddesinin tescilini takiben 10 gün içerisinde sermaye transferine aracılık eden bankaya sürecin SPK tarafından ortaklığa iletilen sonuç bildirim yazısının tarihi ile tevsik edilmesi ve sermaye artırımının belgelendirilmesi suretiyle bildirilmesi,
  
• Halka arz yoluyla gerçekleştirilecek sermaye artırımlarında ortaklığın Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP) sayfasında ilan edilen yeni pay alma hakkı kullanım süresinin veya tasarruf sahiplerine satış duyurusuna konu payların halka arz süresinin bitişine kadar dövizin sermayeye eklenmesi ve eklendiği tarihi müteakiben 10 gün içerisinde sermaye maddesine uygun görüş için SPK’ya başvurulması kaydıyla sermaye maddesinin tescilini müteakiben 10 gün içerisinde sermaye transferine aracılık eden bankaya, sürecin KAP’ta ilan edilen tarih ile tevsik edilmesi ve sermaye artırımının belgelendirilmesi suretiyle bildirilmesi

gerekmektedir.

3) Yabancı ortaklardan ileride gerçekleştirilecek sermaye artışı için şirket hesabına yatırılan dövizin sermayeye ilave edilebilmesi

Yabancı ortaklardan ileride gerçekleştirilecek sermaye artışı için şirket hesabına yatırılan dövizin sermayeye ilave edilebilmesi, şirket tarafından bankaya söz konusu bedelin geliş tarihinden itibaren 3 ay içerisinde sermayeye ekleneceğine veya halka açık ortaklıklar açısından sermaye artırımı için SPK’ya başvurulacağına ilişkin yazılı taahhüt verilmesi, bedelin geliş tarihinden itibaren 3 ay içerisinde söz konusu dövizlerin sermayeye eklenmesi ve sermaye artırımının bankaya belgelenmesi suretiyle mümkün olacaktır. Söz konusu bedelle ilgili sermaye artışına ilişkin belgeler bankaya ibraz edilinceye kadar tutar banka tarafından bloke hesapta tutulacaktır. Üç ay içerisinde getirilen dövizin sermayeye eklenmemesi ve sermaye artırımının veya sermaye artırımına ilişkin inceleme işleminin devam ettiğinin belgelendirilmemesi halinde söz konusu bedeller banka tarafından sahiplerine iade edilecektir. Şirket tarafından söz konusu dövizin kredi olarak kullanılmak istenmesi halinde Genelgenin 6 ncı maddesinin onuncu fıkrası uyarınca işlem tesis edilecektir.

4) Türkiye’de yerleşik kişiler ile yurt dışında kurulu girişim sermayesi fonları arasında borç (convertible debt) sözleşmeleri

Türkiye’de yerleşik kişiler ile yurt dışında kurulu girişim sermayesi fonları arasında döviz cinsinden akdedilen paya dönüştürülebilir borç (convertible debt) sözleşmelerinde,

• Transfer tarihinden itibaren azami 12 ay içerisinde sermayeye ekleneceğine ilişkin açık bir hükmün sözleşmede yer alması,
  
• Sözleşmede şirketin infisahı veya tasfiyesi haricinde söz konusu tutarların mutlaka sermayeye ekleneceğine ilişkin bir hükmün bulunması (borç olarak devam etmeyeceğine),
  
• Sözleşmede transfer edilen tutarın tamamının sermayeye ekleneceğine ilişkin bir hükmün olması

kaydıyla, bu sözleşmeler kapsamında sözleşmenin tarafı Türkiye’de yerleşik kişinin hesabına transfer edilen dövizle ilgili olarak döviz kredisi kullanımının genel kurallarına ilişkin Döviz kredisi kullanımının genel kuralları başlıklı 14 üncü madde kapsamındaki şartların sağlanması zorunluluğu aranmayacaktır.

Dövizin hesabına transfer edildiği sözleşmenin tarafı Türkiye’de yerleşik kişi tarafından; transferin gerçekleştirildiği bankaya ilgili sözleşme, şirket tarafından daha önce bu kapsamda sermayeye dönüştürmeksizin fon kullanılmadığına ilişkin yazılı beyan ve söz konusu tutarın sermayeye azami 12 ay içerisinde ekleneceğine dair taahhüt ibraz edilecektir. Banka, dövizin transfer edildiği Türkiye’de yerleşik kişiden fonun transfer edildiği kuruluşun ilgili ülke mevzuatına göre girişim sermayesi fonu olduğunu tevsik etmesini, ilgili sözleşmenin bir örneği ile belirtilen yazılı beyan ve taahhüdü isteyerek sözleşmenin şartları sağlayıp sağlamadığı hususu da dâhil olmak üzere gerekli kontrolleri yapacaktır. Transfer tarihinden itibaren 12 ay içerisinde sermaye artırımına ilişkin belgelerin bankaya ibraz edilmemesi halinde banka tarafından Bakanlığa bildirimde bulunulacak ve söz konusu tutar firma kredi bakiyesine eklenerek Risk Merkezine bildirilecektir. Ayrıca söz konusu krediye dönüşen tutar İstatistik Genel Müdürlüğüne bildirilecektir. Yurt dışında kurulu girişim sermayesi fonu ile akdedilen sözleşme kapsamında Türkiye’de yerleşik kişiye transfer edilen bedelin sermayeye ilave edilmeksizin kullanılması halinde söz konusu Türkiye’de yerleşik kişi tarafından bir daha bu kapsamda fon kullanılamayacaktır. Erhan Tarhan, SMMM https://www.verginet.net/

(*) Sermaye Hareketleri Genelgesi - 15/05/2020