4 Nisan 2020 tarihinde yayınlanan 'Müjde, Yeni Bir Sorunumuz Daha Oldu; 'Faaliyet Kodu'..!' başlıklı yazıma, kamuoyundan çok sayıda olumlu tepki aldım. Meslek camiamızla beraber, Vergi İdaresi ile Vergi Mükelleflerinin oldukça yapıcı görüş ve önerileri oldu.
Bu önerilerden birisi, "Ekonomik İstikrar Kalkanı" paketi kapsamında yer alan vergi ve SGK prim ertelemesi işlemlerinde mükelleflerin prosedüre boğulmaması. Bir diğeri ise, mücbir sebepten yararlanmak için yapılan Nace Kodu itirazları karara bağlanırken, Maliye’nin mükelleflerden ek bilgi, belge ve rapor istememesi.
Vergi ve SGK Prim Ertelemesinin Nace Kodu İle Ne İlgisi Var?
Bu konuyu yeni duyanlar “Vergi ve SGK ertelemesinin Nace Kodu ile ne ilgisi var” diye merak edebilir. Evet, çok ilgisi var: Çünkü, Maliye, ertelemeden yararlanacak mükellefleri Nace Kodu’na göre belirledi. SGK ise, prim ertelemesinde Maliye’nin tespit ettiği Nace Kodlarını esas alacağını açıkladı. Yani, top Maliye’de kaldı. Süreç içerisinde Nace Kodu ile ilgili yaşanacak bir hata veya gecikme, doğrudan Maliye’ye patlayacak! İşin en zor kısmı Maliye’ye kaldı.
Maliye, Vergi Ertelemesi İçin Neden Nace Kodlarını Esas Aldı?
Maliye’nin erteleme kapsamına alınacak sektör ve iş kollarını tespit ederken, Nace Kodunu esas almaktan başka bir kriteri veya dikkate alabileceği başka bir veri yoktu. Zorunlu ve haklı olarak bu kodu esas alarak, sektör ve iş kollarını tespit etti.
Nace Kodu İtirazlarına Neden Olan Süreç Nasıl Gelişti?
Nace Kodlarının belirlenmesinden, bu kodlara itiraza kadar olan süreci aşağıdaki gibi özetleyebiliriz:
- Maliye, yayınladığı 518 Sıra No.lu VUK Genel Tebliği ile; ticari, zirai ve mesleki kazanç yönünden gelir vergisi mükellefiyeti bulunan veya salgından doğrudan etkilenen ya da İçişleri Bakanlığı’nca alınan tedbirler kapsamında geçici süreliğine faaliyetlerine ara verilmesine karar verilen işyerlerinin bulunduğu sektörlerde faaliyette bulunan vergi mükelleflerinin 1 Nisan – 30 Haziran 2020 tarihleri (bu tarihler dâhil) arasında mücbir sebep halinde olduğunu ilan etti.
- Maliye; mücbir sebep kapsamında vergi ertelemesinden yararlanacak mükellefleri, 518 Sıra No.lu Tebliğin Resmi Gazete’de yayınlandığı 24 Mart 2020 tarihi itibariyle vergi dairesi sicil kayıtlarında geçerli olan Nace Kodlarını (ana faaliyet kodları) dikkate alarak tespit etti ve kendi yazılım sisteminde tanımladı. Mükelleflere vergi numarası ve şifresiyle interaktif vergi dairesine girerek, ertelemeden yararlanıp yararlanamayacaklarını sorgulama imkanı sağladı.
- Maliye, vergi dairesi kayıtlarındaki Nace Kodları itibariyle sayılan sektörler arasında bulunmamasına rağmen, Nace Kodları olarak bu sektörlerden herhangi birisinde fiilen iştigal ettiğini ispat ve tevsik eden mükelleflerin vergi dairesinde kayıtlı Nace Kodları yerine, fiilen iştigal ettikleri Nace Kodlarının dikkate alınacağını açıkladı.
- Nace Kodu itibariyle sayılan sektörler arasında bulunmamasına rağmen, ana faaliyet alanı olarak bu sektörlerden herhangi birisinde fiilen iştigal eden mükellefler bu duruma itiraz etmeye başladılar. İtiraz dilekçelerini, bu amaçla kurulacak komisyonlarda değerlendirilmek üzere yine interaktif vergi dairesi üzerinden göndermeye başladılar.
- İnteraktif Vergi Dairesi sorgulama ekranından mücbir sebep uygulamasından yararlanamayacağını öğrenen bazı mükellefler, bu uygulamadan yararlanmak için vergi dairelerindeki Nace kodlarını değiştirmeye başladılar, değiştirenler de oldu.
- Maliye, 24 Mart 2020 tarihinden sonra vergi dairesi sicil ekranlarından Nace Kodu’nu değiştiren mükellefler açısından, bu değişikliğin mücbir sebep kapsamına alınmaları için yeterli olmadığını açıkladı, vergi dairelerinden Nace Kodu değişikliği talep eden mükelleflerin dilekçelerinin alınmasını ancak faaliyet kodu değişikliklerinin yapılmamasını istedi (GİB’in 2 Nisan 2020 tarihli ve 42298 sayılı Genel Yazısı).
Mükellefler Nace Koduna Neden İtiraz Ediyor?
Maliye’nin yaptığı Nace Koduna göre vergi ertelemesinden yararlanacak mükelleflerin tespitine ilişkin uygulamaya, genellikle birden fazla Nace Kodu bulunan (hatta 10, 20, 50 ve üzerinde faaliyet kodu olan bile var) mükellefler itiraz ediyor. Nedeni ise, Maliye’nin, birden fazla Nace Kodu bulunan mükelleflerin, sadece faaliyete ilk başladıkları tarihte vergi dairesine bildirdikleri ilk Nace Kodu’nu dikkate alınarak mücbir sebepten yararlanıp yararlanamayacaklarını tespit etmesi. Birden fazla Nace Kodu bulunan mükelleflerin büyük bir kısmı interaktif vergi dairesi üzerinden itirazlarını yaptılar, beklemeye geçtiler. Bir kısmı da yapmak üzere bekliyor.
Nace Kodu İtirazları Nasıl Değerlendirilmeli ve Sonuçlandırılmalı?
Hemen herkes bu itirazların nasıl değerlendirileceğini ve sonuçlandırılacağını merak ediyor. Çünkü, Maliye’nin bu konuyla ilgili bir düzenlemesi henüz yok!
Bize göre;
- Maliye’nin; bir an evvel Nace Kodu itirazlarının alınması, değerlendirilmesi ve sonuçlandırılması ile ilgili usul ve esasların yer aldığı bir Tebliğ ya da Sirküler çıkarması şart. Bu düzenlemeden vergi daireleri dahil herkesin özelikle tüm mükelleflerin haberdar olması lazım. Yani, bu süreçte yapılacak işlemlerde yüzde yüz şeffaflık şart ve gerekli.
- Ülkemizin her yerinden itiraz dilekçeleri Gelir İdaresi Başkanlığı’na (GİB) gelmeye başladı. GİB’in kendi merkezinde komisyon ya da komisyonlar kurarak, bu itirazların altından kalkması fiilen mümkün değil. Bu komisyonlar il düzeyinde Vergi Dairesi Başkanlıkları/Defterdarlıklar bünyesinde gerekirse birden fazla kurulmalı, bu konudaki yetki bu komisyonlara devredilmeli.
- Mücbir sebep kapsamına girmeyenlerin itirazlarının komisyonlar tarafından bir an evvel karara bağlanması şart. Bu nedenle, komisyonlara itirazları karara bağlamak üzere belirli bir süre verilmeli. Örneğin, 7 veya 15 gün gibi.
- Birden fazla Nace Kodu bulunan ve bu kodlar kapsamındaki işlerde fiilen faaliyet gösterenlerin mücbir sebep ve vergi ertelemesinden yararlanıp yararlanamayacakları hususunun tespitinde esas alınacak pek fazla bir kriter yok. Vergi mevzuatımızda pek çok konuda genel kabul gören “Hasılat/Maliyet Esası”nın esas alınması en uygun çözüm yolu olabilir. Buna göre, komisyonların, itiraz eden mükelleflerin hangi faaliyetlerden ne kadar hasılat elde ettiklerini tespit ederek, en fazla hasılat elde ettikleri faaliyete ait Nace Kodu’nu ana faaliyet kodu olarak kabul etmeleri uygun olabilir. Bu tespit şekline fazla itiraz olacağını da sanmıyorum. Yalnız burada, hasılata yansımayan bazı özel durumlara da dikkat etmekte fayda var. Örneğin, konut inşaatı ve satışı ile uğraşan mükelleflerde inşaat devam ederken yapılan satışlar nedeniyle tahsil edilen ancak henüz işin bitmemesi nedeniyle hasılata yansımayıp avanslar hesabında izlenen tutarlar ya da henüz satış yoksa yapılan toplam harcama tutarı hasılat yerine dikkate alınabilir. Aynı durum, yıllara sari inşaat işleri için de geçerli. Öte yandan, fiili olarak yapılmayan bir faaliyetin Nace Kodu’nun ana faaliyet kodu olarak dikkate alınması mümkün değil.
- Yapılacak itiraz sayısı dikkate alındığında, komisyonların itirazları ve yukarıda belirtildiği şekilde bir yöntem geliştirilecek olursa hasılat ve maliyetleri tek tek tespit etmesi pek mümkün değil, hatta fiilen imkansız. İtiraz eden mükelleflerden belki bunların belirtildiği bir yazı ya da basit bir rapor istenebilir. Ancak, bu yazı ve raporun formatı, çok detaya boğmadan interaktif vergi dairesinde olmalı ve buraya yüklenmeli, buradan da istenmeli.
Sonuç Olarak;
Mücbir sebep kapsamında vergi ve SGK prim ertelemesinden yararlanacak olanlara yönelik Nace Kodu tespiti konusunda yapılan itirazların çözümünde yük ve tüm sorumluluk, Maliye’de. SGK, bu konuda Maliye’nin kod tespitlerini esas alacağını açıklayarak, topu Maliye’ye attı. Maliye’deki arkadaşlarımızın çok dikkat etmesinde fayda var. Zor bir süreç, kendilerine başarılar ve Allah’tan kolaylıklar diliyorum.
Devletimize güveniyoruz, Devletimizin yanındayız.
