10.12.2018 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7153 sayılı “Çevre Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile 2872 sayılı Çevre Kanunu’na “Geri kazanım katılım payı” başlıklı ek 11’inci, “Depozito” başlıklı ek 12’inci ve “Poşet Ücreti” başlıklı ek 13’üncü maddeler eklenmişti. Sonrasında, 7166 sayılı Kanunla, yukarıda yer alan maddelerde değişiklikler yapılmış ve geri kazanım beyanları ve ödemeleri konusunda Hazine ve Maliye Bakanlığına bazı yetkiler verilmişti.
Anılan düzenleme ile geri kazanım imkanı düşük ve çevresel kirliliğe neden olan plastik poşet ve ambalajların kullanımının azaltılması amacıyla, yurt içinde piyasaya arz edilen bazı ürünlerden, taşıma amaçlı kullanılan plastik poşetler için satış noktalarından, diğer ürünler için piyasaya sürenlerden/ithalatçılardan “geri kazanım katılım payı” tahsil edilmesi hükme bağlanmıştı. Hangi ürünlerin kapsama girdiği ve ödenmesi gereken geri kazanım katılım payı tutarları 2872 sayılı Kanun’a ekli listede yer almaktaydı. Listedeki mallar arasında; plastik poşetler, taşıt lastikleri, akümülatörler, piller, bitkisel ve madeni yağlar, bazı elektronik elektrikli eşyalar, ilaçlar ile plastik, metal, kompozit, cam ve ahşap ambalaj maddeleri bulunmaktadır.
Poşetlerin ücret karşılığı verilmesi ve geri kazanım katılım payı uygulaması 01.01.2019 tarihinden itibaren başlamıştı, depozito uygulaması zorunluluğunun ise 01.01.2021 tarihinden itibaren başlaması öngörülmüştü.
31 Aralık 2019 tarihli 4. Mükerrer Resmi Gazete’de Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yayımlanan Geri Kazanım Katılım Payına İlişkin Yönetmelik’te yukarıda belirtilen listedeki ürünlerden “poşetler” için “satış noktaları”ndan, “diğer ürünler” için “piyasaya sürenlerden/ithalatçılar”dan tahsil edilecek geri kazanım katılım paylarının belirlenmesine, beyan edilmesine, tahsilatına ve izlenmesine, uyulacak hükümlere ilişkin idari ve teknik usul ve esaslar belirlenmiştir. Keza, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 07.02.2020 tarihli Geri Kazanım Payına İlişkin Yönetmeliğin Uygulanmasına Dair Usul ve Esaslar açıklanmış olup, konuyla ilgili ayrıntılı açıklamalar yapılmıştır.
Anılan yönetmelik yurt içinde piyasaya arz edilen, 2872 sayılı Kanuna ek-1 sayılı listede yer alan ürünleri kapsamakta,
a) Tekrar kullanıma alınan ürünleri, zati ihtiyaç kapsamındaki ürünleri, imha edilerek tasfiye edilecek gümrüklü ürün ve eşyalar ile ihraç edilen ürünleri,
b) Kamu kurum ve kuruluşlarının münhasıran asli görevlerinde kullanmak, piyasaya arz edilmemek ve ticari amaç güdülmemek kaydıyla ürettikleri veya bağlı kuruluşlarına ürettirdikleri kanunun ek-1 sayılı listesinde yer alan ürünleri,
kapsamamaktadır.
Keza, bu yönetmelik, kanunun ek-1 sayılı listesinde yer alan ürünleri için, ülkenin tamamında Bakanlıkça belirlenen esaslar doğrultusunda depozito sistemi uygulayan, piyasaya süren/ithalatçıların depozitolu olarak piyasaya sürdükleri ürünleri için depozito uygulanan miktar açısından uygulanmamaktadır.
Anılan Yönetmelik kapsamındaki plastik poşetler için satış noktaları, diğer ürünler için piyasaya sürenler/ithalatçılar tarafından piyasaya arz edilen ürünlere ilişkin ödenmesi gereken geri kazanım katılım payı Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından belirlenecek vergi dairesine Geri Kazanım Katılım Payı Beyannamesi’yle beyan edilmek durumundadır.
Anılan Yönetmeliğe göre, “Piyasaya süren”; 27/11/2014 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği kapsamındaki mesafeli sözleşmeler ile yapılan satışlar da dâhil olmak üzere, satış yöntemine bağlı olmaksızın,
- bu Yönetmelik kapsamındaki ürünlerini veya ambalajlı eşya/malzemelerini piyasaya arz edenleri,
- üreticisi tarafından doğrudan piyasaya arz edilmeyen ürünler ile ambalajlı eşya ve malzemeler için ürünün ya da eşya/malzemenin ambalajı üzerinde adını ve/veya ticari markasını kullanarak piyasaya arz eden gerçek veya tüzel kişileri,
- ürünlerin ve ambalajlı eşya/malzemelerin üreticilerinin Türkiye dışında olması halinde ise, bu üreticiler tarafından yetkilendirilen temsilciyi ve/veya ithalatçıyı ifade etmektedir.
Yönetmelik kapsamında yer alan ürünlerden, sadece, yurt içinde piyasaya arz edilenlere geri kazanım katılım payı uygulanır. Geri kazanım/geri dönüşüm yolu ile elde edilenlerden bu Yönetmelik kapsamında yer alan ürünler için de geri kazanım katılım payı alınır.
Yönetmelik kapsamında yer alan ürünlerin tedarik amaçlı üretilmesi halinde üreticilere bu ürünler için geri kazanım katılım payı yükümlülüğü oluşmaz. Tedarikçilerden temin edilen ürünlere kendi adını, ticarî markasını veya ayırt edici işaretini koymak ve kendini üretici/piyasaya süren olarak tanıtmak sureti ile piyasaya arz eden gerçek veya tüzel kişilerden geri kazanım katılım payı alınır.
Yönetmelik kapsamında yer alan ürünlerden serbest dolaşıma sokulmak sureti ile millileştirilen ürünler ithalatçı gerçek veya tüzel kişiler tarafından yurt içinde piyasaya arz edilmiş sayılır ve ithalatçılardan geri kazanım katılım payı alınır.
Yönetmelik kapsamında yer alan tasfiye halindeki ürün ve eşyalardan yalnızca asli amacına uygun olarak kullanılmak üzere satış işlemi gerçekleştirilenler için geri kazanım katılım payı alınır.
Piyasaya arz edilecek araçlar ile elektrikli ve elektronik eşyaların üretiminde orijinal eşya/parça olarak kullanılan ve kanunun ek-1 sayılı listesinde yer alan ürünler için araç ile elektrikli ve elektronik eşyayı piyasaya sürenler tarafından beyan yapılır ancak bu ürünlerden geri kazanım katılım payı tahsil edilmez.
Yönetmelik kapsamında yer alıp geri kazanım katılım payına tabi olan ürünlerden ambalajlı olarak piyasaya sürülenlerin birincil (satış) ambalajları için beyan yapılır ancak bu ambalajlar için geri kazanım katılım payı tahsil edilmez. Bu ürünlerin birincil ambalajları haricindeki diğer ambalajları için geri kazanım katılım payı tahsil edilir.
Kanunun ek-1 sayılı listesinde yer alan ürünlerden bitkisel yağ ve madeni yağların kanunun ek-1 sayılı listesinde yer alan ürünlerin üretiminde ham madde olarak kullanılması durumunda ham madde olarak tedarik edilen bu ürünlerin ithalatçıları/üreticileri tarafından beyan yapılır, ancak ham madde olarak kullanılan bu ürünlerden geri kazanım katılım payı tahsil edilmez.
Piyasaya arz edilen ürünlere yönelik olarak piyasaya sürenler/ithalatçılar ve satış noktalarınca yapılacak beyanlarda, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen esaslara uyulur.
Bu anlamda, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan 1 Seri nolu Geri Kazanım Katılım Payı Beyannamesi Genel Tebliği 4 Nisan 2019 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmıştı. Anılan Tebliğde; faaliyetleri sırasında hiçbir şekilde plastik poşet kullanmayan veya münhasıran kağıt, karton, tekstil gibi plastikten farklı bir malzemeden imal edilmiş poşet kullanan satış noktalarının Geri Kazanım Katılım Payı Beyannamesi vermeyecekleri açıklanmış ve sadece plastik poşet için satış noktalarından alınacak geri kazanım paylarının beyanlarına ve ödenmesine ilişkin usul ve esaslar açıklanmıştı. Son olarak, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan ve 5 Şubat 2020 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 2 Seri Nolu Geri Kazanım Katılım Payı Beyannamesi Genel Tebliği ile 1 Nolu Tebliğde bazı değişiklikler yapılmış ve sadece plastik poşetlerden değil, 2872 sayılı Kanuna ekli (1) sayılı listede yer alan diğer ürünler için de piyasaya sürenlerden/ithalatçılardan geri kazanım payı alınmasına dönük açıklamalar yapılmıştır.
Geri Kazanım Katılım Payı Beyannamesi:
Anılan tebliğ düzenlemelerine göre;
- Geri Kazanım Katılım Payı Beyannamesi elektronik ortamda beyan edilmek zorundadır.
- Beyan dönemleri;
- Kurumlar vergisi mükellefleri için aylık,
- Diğerleri için üç aylık,
olarak belirlenmiştir. Üç aylık beyan dönemleri aşağıda belirtildiği gibi olacaktır:
- Birinci dönem; Ocak-Şubat-Mart.
- İkinci dönem; Nisan-Mayıs-Haziran.
- Üçüncü dönem; Temmuz-Ağustos-Eylül.
- Dördüncü dönem; Ekim-Kasım-Aralık.
- Geri Kazanım Katılım Payı Beyannamesi’nin, plastik poşetin satışının yapıldığı ve diğer ürünler için piyasaya sürüldüğü/ithal edildiği beyan dönemini takip eden ayın son günü saat 23.59’a kadar yetkili vergi dairesine elektronik ortamda gönderilmesi gerekmektedir. (Ancak, 28 Şubat 2020 tarihli ve 124 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Sirküleri ile 2 Mart 2020 günü sonuna kadar elektronik ortamda gönderilmesi gereken Geri Kazanım Katılım Payı Beyannameleri’nin verilme süresi ile bu beyannameler üzerine tahakkuk eden payların ödeme süresi 30 Mart 2020 Pazartesi günü sonuna (29 Mart tarihinin Pazar gününe denk gelmesi nedeniyle) kadar uzatılmıştır.)
- Geri Kazanım Katılım Payı Beyannamesi’ni vermekle yükümlü olanlar, beyan dönemi içerisinde 2872 sayılı Kanuna ekli (1) sayılı listede yer alan ürünlerden plastik poşetlerin satışını diğer ürünlerin ise piyasa arzını/ithalini yapmamış olsalar dahi Geri Kazanım Katılım Payı Beyannamesi’ni vermekle yükümlüdürler. Bu durumda beyannamenin “Beyan edilecek geri kazanım katılım payı bulunmamaktadır” seçeneği işaretlenerek gönderilmesi gerekmektedir.
- Üç aylık beyan dönemleri hâlinde verilecek Geri Kazanım Katılım Payı Beyannamelerinde, aylık dönemlere ilişkin bilgilerin ayrı ayrı gösterilmesi gerekmektedir.
- Geri Kazanım Katılım Payı Beyannamesi’nin verileceği yetkili vergi dairesi;
- gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunanlar için gelir veya kurumlar vergisi yönünden bağlı olduğu,
- gelir veya kurumlar vergisinden mükellefiyeti bulunmayan gerçek kişiler için yerleşim yeri adresinin bulunduğu, gerçek kişiler dışında kalanlar için ise kanuni merkezi/iş yerinin bulunduğu yer vergi dairesidir.
- Tahakkuk eden geri kazanım katılım payı, beyannamenin verildiği ayın sonuna kadar, vergi daireleri veznelerine, PTT işyerlerine, anlaşmalı bankalara ödenebileceği gibi Başkanlığın internet adresi (www.gib.gov.tr) üzerinden banka kartı ve banka hesabından havale yöntemi ile de ödenebilecektir.
Gerek 1 gerekse 2 No'lu tebliğlerde, geri kazanım beyanının elektronik ortamda yapılabilmesi için gerekli müracaatlara, bunların verilmesine aracılık edeceklere ve diğer hususlara ilişkin ayrıntılı açıklamalar yapılmış ve çeşitli örnekler verilmiştir. Bu nedenle, daha fazla bilgi için anılan Tebliğlere bakılması faydalı olacaktır.
Öte yandan, 25 Ocak 2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 2063 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ekinde 2020 yılında uygulanacak Geri Kazanım Payı tutarları belirlenmiş olup, anılan liste yazımız ekinde sunulmuştur. Akif Akarca Dr. Mehmet Şafak
https://www.dunya.com/kose-yazisi/geri-kazanim-payinin-kapsami-genisletildi/464122
