Bazı istisnaları hariç Sosyal Güvenlik Kurumunun prim ve diğer alacakları da diğer kamu alacakları gibi 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine tabidir.
Bu istisnalar ise 6183 sayılı Kanunun Gecikme Zammı, Nispet ve Hesabı başlıklı 51 inci, Tahsil zamanaşımı başlıklı 102 nci ve Tahsil imkansızlığı sebebiyle terkin başlıklı 106 ncı maddeleridir. Bu konularda Sosyal Güvenlik Kurumunun kendi mevzuatı yani 5510 sayılı Kanun hükümleri uygulanır.
Öte yandan şirket ortaklarının ve yöneticilerinin sorumluluğu ise 6183 sayılı Kanunun Limited şirketlerin amme borçları başlıklı 35 inci maddesi ile Kanuni Temsilcilerin Sorumluluğu başlıklı Mükerrer Madde 35 inci maddesinde düzenlenmiştir. Dolayısıyla işveren konumundaki şirketlerin Sosyal Güvenlik Kurumuna olan prim ve idari para cezası gibi borçlarından şirket ortakları ile şirket yöneticilerinin sorumluluğu konusunda genel olarak SGK 6183 sayılı Kanunun bu iki maddesini dikkate almaktadır.
Ancak 6183 sayılı Kanunda yer alan hükümlerden farklı olarak 5510 sayılı Kanunun Primlerin ödenmesi başlıklı 88 inci maddesinin yirminci fıkrasında “Kurumun sigorta primleri ve diğer alacakları haklı bir sebep olmaksızın bu Kanunda belirtilen sürelerde ödenmez ise kamu idarelerinin tahakkuk ve tediye ile görevli kamu görevlileri, tüzel kişiliği haiz diğer işverenlerin şirket yönetim kurulu üyeleri de dahil olmak üzere üst düzeydeki yönetici veya yetkilileri ile kanuni temsilcileri Kuruma karşı işverenleri ile birlikte müştereken ve müteselsilen sorumludur.” hükmü yer almaktadır. Dolayısıyla 5510 sayılı Kanunda yer alan bu hüküm nedeniyle Sosyal Güvenlik Kurumu alacaklarından şirket yöneticilerinin sorumluluğu konusundaki SGK uygulamaları 6183 sayılı Kanun hükümlerinden farklı uygulanmaktadır. Kurum uygulamalarında 5510 sayılı Kanun hükümleri yanında Sosyal Güvenlik Kurumunca 6183 Sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanuna Göre Kullanılacak Yetkilere İlişkin Yönetmelik ile 2011/53 sayılı İcra takip haciz ve satış işlemleri genelgesi gibi diğer alt mevzuat hükümleri dikkate alınmaktadır.
Bu hükümler ve mevcut uygulamalar doğrultusunda şirket ortakları ile yöneticilerinin Sosyal Güvenlik Kurumu alacaklarından sorumluluğu konusu aşağıdaki gibi üç ayrı başlıkta ele alınabilir.
Limited Şirket Ortaklarının SGK Alacaklarından Sorumluluğu
Şirkette müdürlük veya başka herhangi bir temsil yetkisi olmayan limited şirket ortakları, ortağı oldukları şirketin Sosyal Güvenlik Kurumuna olan borçlarından, sadece şirketteki sermaye hisseleri oranında doğrudan sorumludurlar. Ayrıca SGK şirketin borcunu önce şirket tüzel kişiliğinden tahsil etme yoluna gider, ödeme emrini ilk önce şirket tüzel kişiliğine gönderir, şirketten tamamen veya kısmen tahsil edilemeyen veya tahsil edilemeyeceği anlaşılan Kurum alacağı kalırsa o zaman şirket ortağından tahsil etme yoluna gider. Eğer şirket tasfiye edilmiş ise ortada herhangi bir şirket tüzel kişiliği kalmamış olacağından bu durumda doğrudan şirket ortaklarından Kurum alacağını tahsil etme yoluna gider.
Anonim Şirket ve Diğer Şirket Ortaklarının SGK Alacaklarından Sorumluluğu
Anonim şirketlerde sadece yönetim kurulu üyesi olan şirket ortakları ortağı oldukları şirketin Sosyal Güvenlik Kurumuna olan borçlarından sorumludur. Yönetim kurulu üyesi olmayan ve şirkette herhangi bir idarecilik görevi veya temsil yetkisi de bulunmayan anonim şirket ortaklarının ise şirketin SGK’ya olan borçlarından dolayı herhangi bir sorumlulukları bulunmamaktadır.
Öte yandan limited şirketlerden farklı olarak anonim şirketlerde yönetim kurulu üyesi olan şirket ortakları, sermaye hisselerine bakılmaksızın şirketin tüm borçlarından dolayı sorumludurlar. Limited şirketler dışındaki diğer şirket ortakları için de aynı durum geçerlidir.
Şirket ve Diğer Tüzel Kişiliklerin Yöneticilerinin SGK Alacaklarından Sorumluluğu
Bu kapsama; şirketlerin, vakıf, dernek, kooperatif gibi diğer tüzel kişiliklerin üst düzey yönetici veya yetkilileri ile kanuni temsilcileri girmektedir. Tüzel kişiliği haiz işverenlerin üst düzey yönetici ve yetkililerinin kimler olduğu ve sorumluluklarının şekli Türk Ticaret Kanunu, Borçlar Kanunu ile Medeni Kanun ve ilgili diğer mevzuatlarda belirlenmiştir.
5510 sayılı Kanunun 88 inci maddesinin yukarıda belirtilen yirminci fıkrası ile 2011/53 sayılı Genelge hükümleri uyarınca, limited şirketlerin müdürleri, üst düzey yöneticileri ve kanuni temsilcileri, aynı şekilde anonim şirket yönetim kurulu üyeleri, üst düzey yöneticileri ve kanuni temsilcileri, diğer şirketlerin ve vakıf, dernek, kooperatif gibi tüzel kişiliklerin müdürleri, başkanları, üst düzey yöneticileri ve kanuni temsilcileri Sosyal Güvenlik Kurumunun tüm alacaklarından dolayı birlikte ve müştereken sorumludurlar. Dolayısıyla bunların şirketteki sermaye hisselerine bakılmaz. Ayrıca Sosyal Güvenlik Kurumu tüzel kişilikle birlikte aynı anda üst düzey yönetici ve yetkililer ile kanuni temsilcilere de ödeme emri gönderir, aynı anda hem tüzel kişilikten, hem de üst düzey yönetici ve yetkililer ile kanuni temsilcilerden Kurum alacağını tahsil etme yoluna gider. Hatta bunlar müştereken ve müteselsilen (birlikte) sorumlu oldukları için, SGK imkanının bulursa tüm Kurum alacağını üst düzey yönetici, yetkililer veya kanuni temsilciden birinden tahsil edebilir. Bu durumdaki kişinin diğer kişilere rücu edip, dava açması ve Kurumun kendisinden tahsil ettiği alacağın diğer kişilerin hissesine düşen kısmını onlardan tahsil etmesi gerekir.
Bu açıklamalardan da anlaşılacağı üzere, limited şirket ortaklarının SGK alacaklarından sorumluluğuyla ilgili olarak yukarıda Limited Şirket Ortaklarının SGK Alacaklarından Sorumluluğu başlıklı bölümde yer alan açıklamalar, şirkette üst düzey yönetici, yetkili veya şirketin kanuni temsilcisi olan limited şirket ortakları için geçerli değildir. Bunlar sermaye hisselerine bakılmaksızın şirketin tüm borçlarından sorumlu oldukları gibi, SGK şirket tüzel kişiliği ile birlikte aynı anda bunlara da ödeme emri gönderebilir, alacağını tahsil yoluna gidebilir.
Aynı şekilde yönetim kurulu üyesi olmayan anonim şirket ortaklarının, şirketin SGK’ya olan borçlarından dolayı herhangi bir sorumlulukları bulunmadığı halde, yönetim kurulu üyesi olmamakla birlikte şirkette üst düzey yönetici, yetkili veya şirketin kanuni temsilcisi olan anonim şirket ortakları da tüm borçlardan sorumludurlar.
Benzer şekilde, şirkette, dernek, vakıf veya kooperatifte herhangi bir ortaklığı veya üyeliği olmayan, ancak üst düzey yönetici, yetkili veya kanuni temsilcilik görevi olan kişiler de o şirket, dernek, vakıf veya kooperatifin SGK’ya olan borçlarından tüm borçlarından sorumludurlar.
Ancak üst düzey yönetici veya yetkilileri ile kanuni temsilcilerin yukarıda belirtilen sorumlulukları yine Kanun hükmü gereğince, sigorta primleri ve diğer alacakları haklı bir sebep olmaksızın Kanunda belirtilen sürelerde ödenmeyenler için geçerlidir.
Şirket Ortaklarının veya Üst Düzey Yöneticilerin Sorumlu Oldukları Dönem
6183 sayılı Kanunun 35 inci maddesinin ikinci fıkrası ve 2011/53 sayılı Genelge gereğince, limited şirketlerde ortağın şirketteki sermaye payını devretmesi halinde, payı devreden ve devralan şahıslar devir öncesine ait olan ve devir tarihi itibarıyla ödenmemiş bulunan SGK alacaklarının yani devreden ve devralan şahıslar, şirketin devir tarihi itibarıyla vadesi geldiği halde ödenmemiş borçlarının ödenmesinden müteselsilen sorumludurlar. Dolayısıyla devrederek ortaklıktan ayrılmış olan kişi devir öncesine ait olan ve devir tarihi itibarıyla ödenmemiş borçlardan, şirkete yeni ortak olan kişi ise kendi dönemine ait borçlar yanında payını devraldığı kişinin dönemine ait borçlardan da sorumludur.
Anonim şirket yönetim kurulu üyeleri yönetim kurulu üyesi oldukları dönemde, üst düzey yöneticiler de aynı şekilde görevde bulundukları dönemde tahakkuk eden borcun tamamından sorumludurlar. Bunların görevleri sona ermiş olsa dahi görevde bulundukları dönemde tahakkuk eden borçtan dolayı sorumludurlar. Anonim şirket yönetim kurulu üyeleri ile üst düzey yöneticiler, bu görevlerinin sona erdiği tarihten sonra tahakkuk eden borçtan ise sorumlu tutulamazlar. (isvesosyalguvenlik.com)
Esman DİLLİ *
———–
* Başmüfettiş, Sosyal Güvenlik Kurumu
https://www.isvesosyalguvenlik.com/sirket-ortaklari-ve-yoneticilerin-sgkya-borclardan-sorumlulugu/
