Sosyal güvenlik mevzuatına göre, ev hizmetlerinde çalışanlar ay içinde kaç gün çalıştıklarına bakılmaksızın zorunlu sigortalı sayılmaktadır. Bu bağlamda, ev hizmetlerinde çalışanların sosyal güvenliği 6552 Sayılı Torba Kanun ile 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na eklenen “Ev Hizmetlerinde Çalışanların Sigortalılığı ve Konut Kapıcılığı” başlıklı Ek-19’uncu madde ile 01 Nisan 2015 tarihinden itibaren yeniden düzenlenmiştir.
Söz konusu düzenlemede ev hizmetlerinde çalışanların sigortalılıkları ay içindeki çalışma gün sayısı 9 gün ve altında olanlar için farklı, 10 gün ve üzerinde olanlar içinse farklı düzenlenmiştir.
a-Ev hizmetlerinde aylık çalışma gün sayısı 9 gün ve daha az olanlar
Ev hizmetlerinde ay içinde aynı gerçek kişi yanında 9 gün ve daha az süreyle çalışanlar zorunlu sigortalı sayılmakla birlikte, bunların SGK’ya bildirimi, tabi oldukları sigorta kolları ve prim tutarları farklı belirlenmiştir.
Buna göre, ev hizmetlerinde ayda 9 gün ve altında çalışanların SGK’ya bildirimi “Ev Hizmetlerinde 5510 Sayılı Kanunun Ek 9’uncu maddesi Kapsamında Sigortalı Çalıştırılması Hakkında Tebliğ” ekinde yer alan “Ek-2 Ev Hizmetlerinde 10 Günden Az Sigortalı Çalıştırılacaklara İlişkin Başvuru Formu” ile e-Devlet sistemi üzerinden yapılabileceği gibi ikametgahın bulunduğu sosyal güvenlik merkezine kağıt ortamında da yapılabilmektedir.
İnternet ortamından bildirimde bulunabilmek için, ev hizmetlerinde ayda 9 günün altında sigortalı çalıştıracak kişilerin www. turkiye.gov.tr adresinden, e-Hizmetler seçeneğinin altında yer alan “Tüm Hizmetler” seçeneğini işaretleyerek “4A 10 Günden Az Süreli Ev Hizmetleri İşveren Başvuru ve Borç Sorgulama” seçeneği vasıtasıyla bildirimde bulunmaları gerekmektedir.
Ev hizmetlerinde 9 gün ve altında sigortalı çalıştıranlar tarafından bu şekilde bildirimde bulunulması halinde, ayrıca işyeri bildirgesi, sigortalı işe giriş bildirgesi ile aylık prim ve hizmet belgesi ve işten ayrılış bildirgesi düzenlenmesi gerekmemektedir. Ayrıca başvuru formunun doldurularak tescil işleminin yapılmasının ardından 10 günden az çalışmanın takip eden aylarda da devam etmesi ve bu durumun Formda belirtilmesi halinde, her ay için tekrar bildirim yapılması istenilmemektedir. Sosyal Güvenlik Kurumu’nca yabancı uyruklu kişilerin ev hizmetlerinde 9 gün veya altında sigortalı olarak bildirilmeleri kabul edilmediğinden, yalnızca TC uyruklu sigortalılar 9 gün veya altında bildirilebilecektir. Ev hizmetlerinde ayda 9 gün ve altında çalışanlar için, bu kişileri çalıştıran kişiler, çalıştırdıkları her gün için asgari ücretin %2’si oranında iş kazası ve meslek hastalığı sigortası primi ödemeleri gerekmektedir.
2020 yılında, bu kapsamdaki kişiler için ödenecek günlük sigorta primi tutarı; 98,10 X 2 / 100 = 1,96 TL’dir.
Ev hizmetlerinde 9 gün veya altında çalışanların primlerinin, en geç çalışmanın geçtiği ayın sonuna kadar banka kanalıyla veya e-Devlet sistemi üzerinden Kart ile Prim ödeneği seçeneğinden “EK-9 10 GÜNDEN AZ TAHSİLATI” seçeneği ödenmesi gerekmektedir.
b-Ev hizmetlerinde aylık çalışma gün sayısı 10 gün ve daha fazla olanlar
Ev hizmetlerinde aynı gerçek kişi yanında ay içinde 10 gün ve daha fazla süreyle çalışanlar da zorunlu sigortalılık kapsamında olup, bunların SGK’ya bildirimi, tabi oldukları sigorta kolları ve prim tutarları yukarıda belirtilenlerden farklı belirlenmiştir.
Öncelikle bu kapsamda olan kişiler normal sigortalılar gibi tüm sigorta kollarına (iş kazası, meslek hastalığı, hastalık, analık, malullük, yaşlılık, ölüm, GSS, işsizlik) tabi olup, primleri de asgari ücret ile asgari ücretin 7,5 katı arasındaki matrah üzerinden (teşviklerden yararlanılmaması durumunda) %37,5 oranında ödenmektedir.
Bu kapsamdaki çalışanların bildirimi Tebliğ ekinde yer alan “Ek-2 Ev Hizmetlerinde 10 Gün ve Daha Fazla Çalıştırılacaklara İlişkin Bildirge” ile ikametgahın bulunduğu SGK Müdürlüğüne kağıt ortamında yapılmaktadır. Bildirgenin en geç çalışmanın başladığı ayın sonuna kadar SGK’ya verilmesi gerekmektedir. Bildirgenin bu süre içinde verilmemesi halinde ise bir asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanmaktadır.
Ev hizmetlerinde ay içinde 10 gün ve üzerinde çalışan sigortalılardan dolayı ilgili kanunlarda öngörülen şartların sağlanmış olması kaydıyla,
• 5510 sayılı Kanun’un 81. maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinde öngörülen teşvikten (%5)
• 4447 sayılı Kanun’un geçici 10. maddesinde öngörülen genç ve kadın işçi teşvikinden (%5 + %15,5)
• 4447 sayılı Kanun’un 50. maddesinde öngörülen işsizlik ödeneği almakta iken işe alınan sigortalılara verilen teşvikten (%33,5)
• 4447 sayılı Kanunun geçici 19. maddesinde öngörülen ilave istihdam teşvikinden (%37,5)
• Asgari ücret desteğinden, yararlanılabilmektedir.
Ev hizmetlerinde ayda 10 günden fazla çalışacak sigortalılarla ilgili bildirgenin SGK’ya verilmesinin ardından, beyan edilen çalışma gün sayısı ve prime esas kazanç tutarı üzerinden her ay ödenecek tutar otomatik olarak bankaya yansıtılmaktadır. Dolayısıyla, ev hizmetlerinde çalışacak sigortalılar adına her ay için ayrı ayrı bildirim yapılması gerekmediği gibi, bir defaya mahsus Damga Vergisi (DV) alınmakta, ayrıca her ay bildirgeye bağlı DV borcu da oluşmamaktadır.
Ev hizmetlerinde ayda 10 günden fazla çalışan sigortalıların primlerinin, en geç çalışmanın geçtiği ayı takip eden ayın sonuna kadar banka kanalıyla veya e-Devlet sistemi üzerinden Kart ile Prim ödeneği seçeneğinden “EK-9 10 GÜNDEN FAZLA TAHSİLATI” seçeneği vasıtasıyla ödenmesi gerekmektedir.
c- Ev hizmetlerinde aylık çalışma gün sayısı 10 gün ve daha fazla olup, henüz Ek-9’a geçmeyenler
Ev hizmetlerinde Ek-9 kapsamındaki kolay işverenlik uygulaması, 01 Nisan 2015 tarihinde yürürlüğe girdiğinden, bu tarihten önce ev hizmetlerinde 10 gün ve daha fazla süre ile sigortalı çalıştıran işverenlerin Ek-9 kapsamına geçip geçmeyecekleri kendi isteklerine bırakılmıştı.
Dolayısıyla, bugüne kadar ev hizmetlerinde Ek-9 kapsamına girmemiş olanlar, normal bir işveren gibi her ay SGK’ya Aylık Prim ve Hizmet Belgesi vermekte ve primlerini ödemektedir.
Ancak, bu uygulama her ay SGK’ya Aylık Prim ve Hizmet Bildirgesi verilmesini gerektirmesi nedeniyle prim borcunun yanı sıra DV de (2020 yılı için 43,70 TL/ay) ödenmesini, ayrıca söz konusu bildirgenin her ay yeniden hazırlanmasını gerektirmesi nedeniyle gereksiz bir takip ve zaman harcanmasına yol açmaktadır.
Bunun dışında, ev hizmetlerinde 10 gün ve daha fazla süreyle personel çalıştırıp Ek-9 kolay işverenlik uygulamasına henüz geçmemiş olanlar için Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi uygulamasının 1 Mart 2020 tarihinden itibaren tüm Türkiye genelinde yürürlüğe girmesiyle birlikte yeni bir külfet de ortaya çıkacaktır.
Zira, Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi’nin yürürlüğe girmesiyle birlikte SGK e-Bildirge sistemi üzerinden Aylık Prim ve Hizmet Belgesi gönderme imkanı olmayacağından, evlerinde 10 gün ve daha fazla süreyle ev hizmetlisi çalıştıran gerçek kişilerin, çalıştırdıkları kişilerin SGK bildirimlerini yapabilmeleri için öncelikle bağlı oldukları vergi dairesine bizzat başvurarak veya internet vergi dairesinden ( https://ivd.gib.gov.tr) “0003 Gelir Vergisi Stopajı” mükellefiyeti tesis ettirmeleri, daha sonra da Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi Genel Tebliği (Sıra No: 1) ekindeki “Elektronik Ortamda Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi Gönderme Talep Formu”nu (Ek-1) doldurarak yetkili vergi dairesinden, Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi göndermek için kullanıcı kodu, parola ve şifre almaları ve evde çalıştırılan ev hizmetlisinin SGK bildirimlerini de her ay Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi uygulaması kapsamında yapmaları gerekecektir.
Bu uygulamayla birlikte, SGK primlerinin dışında her ay DV de (2020 yılı için 66,70 TL) ödenmesi gerekecektir.
Dolayısıyla, ev hizmetlerinde 10 gün ve daha fazla süreyle personel çalıştırıp Ek-9 kolay işverenlik uygulamasına henüz geçmemiş olanların yukarıda belirtilen bürokratik işlemlerle karşılamamak ve gereksiz yere DV ödememek için; çalıştırdıkları personelin işten çıkış işlemini 29.02.2020 tarihi itibariyle yapıp (Sigortalı İşten Ayrılış Bildirgesinin en geç 10.03.2020 tarihine kadar verilmesi), 01.03.2020 tarihi itibariyle de “Ek-2 Ev Hizmetlerinde 10 Gün ve Daha Fazla Çalıştırılacaklara İlişkin Bildirge” düzenlemek ve bildirgeyi en geç 31.03.2020 tarihine kadar ikametgahlarının bulunduğu SGK Müdürlüğüne kağıt ortamında vermek suretiyle Ek- 9 kapsamındaki kolay işverenlik uygulamasına geçme fırsatını kaçırmamalarında fayda vardır. Celal Özcan
https://www.dunya.com/kose-yazisi/ev-hizmetlerinde-ek-9u-kacirmayin/464045
