Bilindiği gibi, nakliye araçlarında vergi dairesi ile ilgili işe başlama, işi terk ve elektronik beyan konusunda uygulamada birçok problemler ortaya çıkmaktadır. Uygulamada ortaya çıkan bir başka problemlerden biri de kişisel amaç için alınan kamyonet, doblo türündeki vasıtaların vergi dairesine gerçek usulde kayıt açılıp açılmayacağı ile ilgili konulardır. Örneğin, arazi sahibi bir vatandaşın kendi ihtiyaçlarında kullanmak üzere midibüs veya kamyonet alması, hususi amaçla kullanılmak üzere kamyon alınması vb.
Nakliye araçlarında vergi daireleri ilk işe başlama sırasında;
1) İşe başlama dilekçesi,
2) Aracın noter kesin alış sözleşmesi,
3) Varsa aracın alış faturası,
4) Aracın ruhsatnamesi,
5) Aracın sahibinin nüfus cüzdanı,
6) Aracın sahibinin ikametgah senedi,
…….
gibi belgeleri talep ederek buna göre işe başlama dilekçesi ekinde vergi kaydının açılması böylelikle yapılabilmektedir.
Son yıllarda ise, gerçek kişilerin yıl içerisinde internet sitesi üzerinden yılda birden çok araç alım satımı yapması faaliyetleri dolayısıyla yeterince araştırma yapılmadan gerçek usulde vergi kaydı açılması sıklıkla karşılaşılmaktadır.
Diğer taraftan, nakil araçlarında işin terki için aşağıdaki belgeler istenilmektedir:
1) Terk dilekçesi,
2) Varsa boş faturalar,
3) Kati satış senedi,
4) Araç kullanılamaz hale gelmiş ise bununla ilgili ekspertiz raporu veya pert belgeleri veya araç kullanılmıyor ise otoparka çekilme ile ilgili tutanaklar,
…….
gibi belgeler istenmektedir.
Uygulamada bazı araçlar gerek teknik olarak ve gerekse başka nedenlerle trafikten men edilebilmektedirler. İşte bu gibi nedenlerle de tamamen kullanılmaz hale gelen veya ticari iş yapamaz duruma düşen araçların vergi kayıtlarının da terk ettirilmesi gerekir.
Örneğin;
1) Aracın trafik tarafından muhtelif sebeplerle men edilerek otoparka çekilmesi,
2) Araca fenni muayene yapılması dolayısıyla trafik tarafından el konularak bir yeddi emin otoparkına konulması,
3) Araçta yakalanan bir yasak madde veya malzeme dolayısıyla aracın mahkeme tarafından el konulması ve mahkeme neticelenene kadar bir yerde alı konulması,
4) Aracın teknik sebeplerle kullanılmaz hale gelerek bu durumun bir rapora bağlanması,
5) Aracın yasa dışı bir olaya karışması dolayısıyla bloke edilmesi,
6) Aracın modelinin 1990 ve daha eski olan bir taşıt kapsamında olması nedeniyle 5838 sayılı yasa gereğince trafikten çekilmesi (MTV GT seri 41)
7) Aracın ticari vasıftan, hususi vasfa dönüştürülmesi,
8) Binek vasıftaki bir aracın çeşitli fiziki imalat neticesinde trafikten alınan izne göre, başka bir vasfa örneğin kamyonet şekline dönüştürülmesi,
9) Aracın çalınması veya çeşitli nedenlerle bulunamaması,
…….
Bu gibi durumlarda vergi dairesine gerçek usulde kaydı olan bir aracın kaydının silinmesi gerekecektir.
Maliye Bakanlığı, yayınladığı çeşitli genel tebliğ ve iç genelgelerle nakliye araçlarındaki işe başlama ve terk konularını açıklamıştır. Buna karşın, uygulamada özellikli durumlar nedeniyle çeşitli duraksamalarla karşılaşıldığı görülmektedir.[1]
Vergi dairelerinin yukarıda yer alan araçlarla ilgili vergi kayıtlarını sonlandırmamış olmaları nedeniyle pek çok mükellef yüksek miktarlara varan e-beyan özel usulsüzlük cezaları, gereksiz tarhiyatlar, beyanname verilmemiş olması nedeniyle kesilen vergi ve vergi cezaları vs. tarhiyatlar vergi dairelerinde önemli borçların oluşmasına neden olmaktadır. Böylece vergi dairelerinin tahakkuk tahsilat dengesi bozulmakta ve neticede iş yapmayan araçların gıyabında hacizler uygulanmakta, araç sahiplerinin banka hesaplarına elektronik hacizler yürütülmektedir.
Maliye Bakanlığı’nın taşıt araçları ile ilgili nakliyecilikten dolayı gerçek usulde gelir vergisi kayıtlarını silme konusunda ilgili vergi dairelerine yetki vermesi zorunludur. Aksi takdirde, yukarıda belirtilen gereksiz tarhiyatlar nedeniyle gerek idare açısından ve gerekse mükellefler açısından maddi ve manevi pek çok mağduriyetler ortaya çıkmaktadır. Nazlı Gaye Alpaslan Güven
[1] Bkz. VUK Md. 153, 161 ve GVK İç Genelgesi Seri No: 2003/3.
